Vakcina AstraZeneka je bila centralni dio plana Svjetske zdravstvene organizacije za isporuku oko dvije milijarde doza u 92 države do kraja godine.
Ona je takođe jedna od malobrojnih koje se distribuiraju u tolikoj količini da bi mogle promijeniti tok pandemije na srednji rok.
Posljednjih mjeseci, međutim, britansko-švedski proizvod se suočio sa optužbama sa svih strana povodom efikasnosti, snabdijevanja i neželjenih reakcija.
Uprkos problemima sa vakcinacijom, Njemačka je iz zabrinutosti zbog pojave zgrušavanja krvi, zajedno sa Kanadom i nekoliko evropskih država, ograničila upotrebu AstraZeneke na starije od 60 godina i na visokoprioritetne grupe.
Nenormalno nizak nivo trombocita, koji doprinosi zgrušavanju, prijavljen je u 19 slučajeva, a devet osoba je umrlo.
To su otkrića koja ne možemo ignorisati, rekla je njemačka kancelarka Angela Merkel, objavljujući ograničavanje upotrebe vakcine Oksford/AstraZeneka od juče.
Devet fatalnih slučajeva takozvane cerebralne venske sinusne tromboze (CVST) pojavilo se među 2,7 miliona ljudi vakcinisanih AstraZenekom. Normalno, CVST se godišnje javi kod dvije do pet osoba na milion. Podaci njemačkog regulatornog tijela za vakcine, Instituta Pol Erlih, pokazali su da su od 31 slučaja gdje je došlo do zgrušavanja krvi u mozgu, svi osim tri bile žene između 20 i 63 godine.
Ranije u martu, regulatori u više od 20 evropskih država su suspendovali distribuciju AstraZeneke zbog izvještaja o krvnim ugrušcima.
Nekoliko dana kasnije, Evropska agencija za ljekove (EMA) je odlučila da preporuči nastavak upotrebe vakcine.
Među ženama mlađim od 60, Njemačka je zabilježila jedan slučaj zgrušavanja krvi na svakih 61.400 vakcinacija, što taj poremećaj čini ekstremno rijetkim. Prethodna odluka da se nastavi upotreba AstraZenekine vakcine donesena je na osnovu otkrića da je rizik od krvnih ugrušaka manji od jedan na milion slučajeva, što je i dalje slučaj kod muškaraca mlađih od 70.
Pošto je Njemačka u početku odobrila vakcinu samo za mlađe od 65, većina onih koji su je primili u toj zemlji su visokoprioritetni njegovatelji, oko dvije trećine žene mlađe od 70.
U Britaniji, gdje je AstraZeneka takođe stub programa vakcinacije, prijavljeno je puno manje slučajeva zgrušavanja krvi.
“Vakcinacija počiva na povjerenju,” rekla je Merkelova na konferenciji za novinare u utorak veče. “Povjerenje potiče od znanja da je istražena svaka sumnja i svaki izolovani slučaj”.
Sandra Cisek, uticajni virolog sa univerzitetske klinike u Frankfurtu, podržava odluku vlade.
“Ako bi samo ta vakcina bila dostupna, morali biste dobro razmisliti i odvagati koristi i rizike,” izjavila je za “Cajt”. “Međutim, imamo izbor.”
Merkelova je u utorak naglasila da nedavne studije iz Škotske dokazuju efikasnost AstraZenekine vakcine, posebno kod starijih, te da će joj u principu biti drago da je i sama primi kad dođe na red.
Ministar zdravlja Jens Špan je dodao da ograničenja upotreba te vakcine neće kočiti plan da se svakome u Njemačkoj ponudi termin za vakcinaciju do kraja ljeta.
Međutim, kako navodi “Gardijan”, povjerenje u vakcinu, već narušeno klimavim podacima iz ranih ispitivanja i netačnim izvještajima u njemačkoj štampi, značajno je podriveno i možda neće biti volje da se primi preostalih 16,9 miliona doza koje Njemačka planira da iskoristi u drugoj polovini 2021. Dnevni list “Velt” je objavio da je povjerenje u vakcinu toliko podriveno da bi Njemačka trebalo da potpuno prestane da je koristi. Davanje prioriteta vakcini za starije od 60 nakon što je državni regulator za vakcine prvobitno odobrio isti proizvod za mlađe od 65, nije stvorilo povjerenje, nego neizvjesnost, objavio je “Velt”.
EMA i Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) su saopštile da koristi od vakcinisanja nadmašuju rizike, ali prate razvoj situacije dok se prijavljuju novi slučajevi.
AstraZeneka je ranije u martu saopštila da njena vakcina imala 76 odsto efikasnosti u sprečavanju simptomatične zaraze kovidom-19 u jednom američkom ispitivanju, te da studije ne ukazuju na veći rizik od zgrušavanja. EMA je juče saopštila da još nije identifikovala bilo kakve faktore rizika poput starosti, pola ili istorije poremećaja sa zgrušavanjem krvi u vezi sa slučajevima prijavljenim nakon vakcinisanja AstraZenekom.
Ta agencija je ponovila da koristi od vakcine nadmašuju rizike, ali je upozorila da bi osobe trebalo da budu svjesne udaljene mogućnosti rijetke pojave krvnih ugrušaka i da odmah moraju zatražiti ljekarsku pomoć u slučaju simptoma. “Uzročna veza sa vakcinom nije dokazana, ali je moguća, i dodatna analiza se nastavlja,” saopštila je EMA.
I u Sjevernoj Makedoniji samo za starije od 60
Neke države su nastavile da koriste britansko-švedsku vakcinu, uz ograničavanje prema starosti, dok je u nekima obustava i dalje na snazi. Ministar zdravlja Sjeverne Makedonije Venko Filipče izjavio je juče da je u toj zemlji kod 28-godišnje djevojke otkrivena neželjena trombotična reakcija koja se povezuje sa AstraZenekinom vakcinom.
Filipče je novinarima rekao da je ona vakcinu primila u Srbiji prije nedjelju dana i da je od juče na bolničkom liječenju.
On je dodao da će Sjeverna Makedonija slijediti primjer Kanade i Njemačke i da se AstraZeneka za sada neće davati mlađima od 60 godina.
Ispituju se 62 slučaja širom svijeta
EMA, evropski regulator za ljekove, istražuje 62 slučaja zgrušavanja krvi širom svijeta, saopštila je juče šefica Emer Kuk.
Tu spadaju 44 slučaja u Evropskom ekonomskom prostoru od ukupno 9,2 miliona ljudi koji su primili vakcinu u toj oblasti, rekla je Kuk, a prenio Rojters. Ukupan broj koji je navela EMA ne uključuje sve slučajeve pojave CVST, koja je prijavljena u Njemačkoj, dodala je direktorka EMA.
Bonus video:
