Četiri mjeseca od početka jednog od najgorih naleta kovida-19, u Izraelu je došlo do oštrog pada novih slučajeva zaraze i teškog obolijevanja, uz pomoć primjene treće, takozvane buster doze vakcine, vakcinalnih pasoša i obaveznog nošenja maske, kažu naučnici i zdravstveni zvaničnici.
Izrael je u junu pogođen četvrtim talasom koronavirusa, podstaknutim delta sojem koji se brzo prenosi.
Umjesto da uvede nove mjere zaključavanja, vlada je rizikovala sa trećom dozom vakcine Fajzer/Biontek za osobe starije od 12 godina, nametnula obavezu nošenja maski i upotrebu “zelene propusnice” - dokaza o vakcinaciji, oporavku od bolesti ili negativni test na virus - u restoranima i drugim mjestima, čak i za djecu, piše Rojters.
Od vrhunca početkom septembra, dnevni broj zaraženih u Izraelu je opao za više od 80 odsto, a broj teških slučajeva se skoro prepolovio.
“Iz dana u dan razbijamo delta soj,” rekao je premijer Naftali Benet u utorak, odajući priznanje vladi za “pažljivo, pametno i fleksibilno upravljanje koje omogućava život zajedno sa koronavirusom”.
U okviru izraelske strategije “Živjeti s kovidom”, koja ima svoju cijenu, škole i ekonomija su ostali otvoreni.
Izraelsko ministarstvo zdravlja u četvrtak je panelu savjetnika američke Uprave za hranu i ljekove predstavilo najnovije podatke o bezbjednosti i efikasnosti iz svoje kampanje davanja treće doze. Taj panel razmatra odobravanje dodatnih buster doza.
Predočeni podaci su pokazali da je među osobama starijim od 60 - prvom grupom koja je primila bustere - zaraza počela da naglo opada oko dvije nedjelje nakon davanja treće doze, dok i dalje raste među drugim starosnim grupama.
Analiza podataka koju su uradili Doron Gazit i Jinon Aškenazi iz tima za praćenje kovida-19 na Hebrejskom univerzitetu, pokazala je da je stopa reprodukcije virusa - njegova sposobnost širenja - počela da naglo pada među svim starosnim grupama nakon treće doze.
Nakon dva mjeseca borbe protiv delta talasa, vakcinisani građani stariji od 60 činili su više od polovine teških slučajeva kovida-19. Većina je bila starija od 70 i imala je komorbiditete koji su ih izlagali visokom riziku.
Rojters ističe da od početka primjene bustera, uglavnom nevakcinisani, često mlađi ljudi snose teret teškog obolijevanja. Oni čine oko 75 odsto hospitalizovanih pacijenta sa teškim stanjem, dok oni koji su primili dvije ili tri doze čine četvrtinu takvih slučajeva.
Treća doza je do sada bila efikasna u suzbijanju teških probojnih infekcija među vakcinisanim osobama starijim od 40 godina, prema podacima ministarstva zdravlja.
Saopšteno je i da dosadašnja otkrića pokazuju da treća doza nije povećala rizik od miokarditisa, rijetke upale srčanog mišića kod mlađih osoba.
Ran Balicer, koji predvodi stručno savjetodavno tijelo za koronavirus, rekao je da je kombinacija mjera suzbila delta talas.
“Među njima su nošenje maski, ‘zelene propusnice’, masovno testiranje i PCR i brzim antigenskim testovima. Međutim, faktor koji je nesumnjivo imao najveći uticaj u suzbijanju ljetnjeg delta talasa bila je kampanja masovne vakcinacije buster dozama,” rekao je Balicer.
Rojters navodi da je u Engleskoj, gdje je treću dozu primilo otprilike pet odsto stanovništva, od maski se uveliko odustalo, a vakcinalni pasoši nisu obavezni, broj slučajeva kovida-19 u porastu.
Neki naučnici su ocijenili da je odluka Izraela krajem avgusta da odobri treću dozu vakcine za mlade odrasle i tinejdžere bila preuranjena jer nijesu postojali jasni dokazi o koristi. Oni smatraju da bi se i dalje trebalo usredsrediti na ubjeđivanje nevakcinisanih da se imunizuju.
SAD i nekoliko evropskih država do sada je odobrilo treću dozu samo sa starije odrasle, osobe sa oslabljenim imunitetom ili radnicima sa visokim rizikom od izloženosti koronavirusu.
“Izrael je požurio, čak se kockao, kada je odobrio treću dozu za cijelu populaciju, a ne za specifične starosne grupe kao druge zemlje,” rekao je Hagai Levin, profesor epidemiologije na Hebrejskom univerzitetu u Jerusalimu.
“Usred pandemije ponekad morate donijeti odluku zasnovanu na djelimičnim dokazima. Ipak, porota i dalje vijeća o trećoj dozi za čitavu populaciju”, rekao je Levin.
Neki naučnici su kritikovali Beneta zato što je odbacio strože mjere koje bi od početka držale broj zaraženih delta sojem na nižem nivou. Među njima su vladini zdrastveni zvanučnici koji strahuju da je politika “Živjeti sa kovidom” uzela težak danak.
“U ovom talasu smo izgubili 1.400 osoba. Tako da ima koristi od držanja ekonomije otvorenom, ali se takođe plaća određena cijena,” rekao je Šeron Alroj-Preis iz izraelskog ministarstva zdravlja.
Bolnice su se do septembra mučile da zbrinu slučajeve kovida-19 koji su se možda mogli izbjeći,” kažu ljekari i zdravstveni zvaničnici.
“To je dobra politika, ali ima svoju cijenu,” kaže Jael Haviv-Jahid, šef jedinice intenzivne njege u Medicinskom centru Šeba na kojoj je zabilježen priliv mladih, nevakcinisanih pacijenata. “Timovi su iscrpljeni,” rekao je.
Do sada je treću dozu primilo 3,7 miliona građana, više od trećine stanovništva Izraela.
“Izrael je bio prva zemlja koja se uhvatila u koštac sa kombinovanim izazovom od delta varijante i masovnog slabljenja imuniteta, ali definitivno ne i posljednja,” upozorio je Balicer.
“Druge zemlje koje će se suočiti sa ovim složenim izazovom, moraće da pronađu svoju ravnotežu, a cijena može biti visoka,” dodao je.
Bonus video:
