Dok su zemlje širom svijeta ove nedjelje uvodile nova ograničenja zbog kovida-19 u strahu od novog omikron soja virusa, Kina je saopštila da će isporučiti dodatnih milijardu vakcina Africi i da nastavlja sa planovima da organizuje Zimske olimpijske igre u februaru 2022.
To je podsjetnik da Peking želi da svijetu demonstrira samopouzdanje: ekonomska sila koja je zauzdala pandemiju kod kuće i predvodi odgovor u inostranstvu, neometena međunarodnim kritikama koje smatra licemjernim.
Realnost je kompleksnija. Mada broj slučajeva zaraze kod kuće ostaje nizak, Kina pokušava da izađe na kraj sa ograničenom efikasnošću svojih vakcina i očajnički želi da izbjegne rast broja domaćih slučajeva što bi prema tvrdnjama pojedinih kineskih naučnika bilo katastrofalno. U inostranstvu, Peking je suočen sa sve problematičnijim odnosima sa Zapadom i brojnim drugim zemljama, kao i sa kritikama oko ljudskih prava i rastom pritiska zbog Tajvana.
Još 2019. godine, aktivisti za ljudska prava i pojedini zapadni lideri pozvali su na direktan bojkot Igara zbog načina na koji Kina postupa sa muslimanskom ujgurskom manjinom. Nikada nije djelovalo da bi se taj poziv mogao proširiti na učesnike - dosta novca, energije i napora je uloženo u Igre, uključujući i ulaganja sponzora. Peking odbacuje sve optužbe o zlostavljanju Ujgura.
Međutim, više država - uključujući Sjedinjene Države, Britaniju i Australiju je navodno razmatralo diplomatski bojkot. Evropski parlament je u julu izglasao neobavezujuću rezoluciju kojom ohrabruje evropske države da učine to isto. I dalje je moguće da čak i diplomate u Pekingu izbjegavaju olimpijske događaje - ali bi smanjeno prisustvo stranaca sada bilo manje primjetno.
Igre će biti strogo kontrolisane čak i po standardima Ljetnjih olimpijskih igara održanih ranije ove godine. Neće biti stranih navijača, a uz izuzetak ruskog predsjednika Vladimira Putina - neće biti nikog od stranih lidera i zvaničnika.
Teniserka
To bi na kraju moglo biti i olakšanje za kineskog predsjednika Sija Đinpinga. Jedna od najpopularnijih kineskih sportskih ličnosti, 35-godišnja teniserka Peng Šuai, tema je međunarodnih spekulacija nakon što je praktično nestala iz javnosti pošto je 2. novembra na društvenim mrežama optužila bivšeg vicepremijera da ju je seksualno napao.
U utorak, Evropska unija je tražila “validan dokaz” da je ona živa, zdrava i slobodna. Peng je još jedna u nizu poznatih kineskih ličnosti koje su nestale iz javnosti na izvjesno vrijeme, a pojedini eksperti za ljudska prava smatraju da je njen kontakt sa spoljašnjim svijetom, uključujući i razgovor sa olimpijskim zvaničnicima 21. novembra u kojem ih je uvjeravala da je dobro, kontrolisan.
Mada su se pojedine evropske države, naročito Mađarska i Srbija, približile Pekingu, ostale zemlje su izrazito neprijateljske. Poslanici iz baltičkih država Letonije, Litvanije i Estonije ove nedjelje su posjetili Tajvan, dok su čak i zemlje poput Njemačke koje žele da očuvaju trgovinu ograničile druge veze. Kinesko ministarstvo inostranih poslova je saopštilo da “određeni ljudi” treba da prestanu da “maliciozno preuveličavaju” i “politizuju” temu Pengove.
Kina već duže vrijeme funkcioniše po modelu koji joj omogućava da zahvaljujući svom ekonomskom i industrijskom uticaju može da odbaci kritike kada su u pitanju ljudska prava.
Peking se nada da će Sijevo saopštenje o slanju vakcina i medicinskih radnika u Afriku omogućiti Kini da produbi svoj uticaj na tom kontinentu.
Si je obećao da će Peking donirati dodatnih 600 miliona doza i proizvesti dodatnih 400 milijardi kroz komercijalne dogovore uključujući i afričke proizvođače.
Južnoafričke vlasti su naročito ljute zbog međunarodnih putnih zabrana, tvrdeći da su kažnjeni zbog toga što su bili otvoreni povodom omikrona, koji je prvi put identifikovan 8. novembra u Južnoj Africi, a u međuvremenu se proširio na desetine država. Kineski državni mediji i diplomate su preuzeli tu retoriku, tvrdeći da se novi soj pojavio u Africi dijelom i zbog toga što bogate zapadne zemlje gomilaju svoje vakcine.
Kovid-19 izazov
U tome možda ima istine. Međutim, Peking se suočava sa sve većim problemom kada je u pitanju zadržavanje pozicije krupnog igrača u vakcinalnoj diplomatiji. Međunarodna potražnja za kineskim vakcinama - koje su 50-80 odsto efikasne u sprečavanju kovida-19 je znatno manja nego za vakcinama Fajzera i AstraZeneke.
To predstavlja izazov za prodaju kineskih vakcina u inostranstvu, budući da neke države otvoreno daju prioritet vakcinama proizvedenim na zapadu.
Na domaćem planu to za Kinu može predstavlja veći izazov. Nakon početnog uspjeha Pekinga u ograničavanju pandemije uglavnom na Vuhan, gdje su prijavljeni prvi slučajevi, mali dio kineske populacije je bio prirodno izložen virusu.
Ograničena zaštita koju nude kineske vakcine povećava vjerovatnoću da bi se nova epidemija brzo proširila.
Istraživači sa Univerziteta u Pekingu objavili su članak u nedjeljniku Kineskog centra za kontrolu bolesti u kojem upozoravaju da bi zbog gustine naseljenosti, ograničenih medicinskih resursa i upitne efikasnosti programa vakcinacije dozvoljavanje kontrolisanog širenja kovida-19 poput onog u zapadnim zemljama bilo katastrofalno.
Za Olimpijske igre to znači stroge kontrole i izolaciju kako bi sportisti mogli da se takmiče bez masovnog karantina. Za sve ostale, to znači da granice ostaju zatvorene. Za Kinu, to znači da pandemija i kompleksna geopolitika nijesu ni blizu kraju.
Prevela: N. Bogetić
Bonus video:
