NATO je prošle nedjelje u svojoj strategiji Kinu nazvao sistemskim “izazovom”, njene politike “nasilnim”, njene sajber operacije “zloćudnim” a retoriku “konfrontacionom”. Zajedno sa Rusijom, Peking nastoji da “sruši međunarodni poredak zasnovan na pravilima” i sprovodi napore koji su “u suprotnosti sa našim vrijednostima i interesima”, navodi alijansa.
Za Peking, ovako oštra deklaracija NATO-a pojačala je osjećaj da je Kina okružena neprijateljskim silama koje žele da ometaju njen uspon, navodi “Njujork tajms” i dodaje da zabrinutost Kine pojačava i činjenica da su NATO samitu prvi put prisustvovali lideri četiri azijsko-pacifičke zemlje: Južne Koreje, Japana, Australije i Novog Zelanda.
I mada je glavna tema NATO samita u Madridu bila Rusija, koja je identifikovana kao glavni protivnik, Kina se sve vrijeme nazirala u pozadini.
Ši Jinhong, profesor međunarodnih odnosa na Renmin univerzitetu u Pekingu kazao je da je to “veoma ozbiljno”. “Kina je okarakterisana kao protivnik na globalnom planu, ne samo na Pacifiku i u Istočnoj Aziji, a pritom je to učinjeno u zvaničnom dokumentu”, kazao je Jinhong za “Njujork tajms”.
Kina je žestoko reagovala i nagovijestila posvećenost tvrdolinijaškom bezbjednosnom pristupu uključujući i uspostavljanje svojih sfera uticaja, pritom optužujući NATO da koristi strategije iz Hladnog rata.
Portparol kineske misije pri Evropskoj uniji je kazao da NATO tvrdi da druge zemlje predstavljaju izazov, ali da je zapravo alijansa “ta koja stvara probleme širom svijeta”.
Bijela kuća je saopštila da učešće četiri azijsko pacifičke zemlje - Australije, Novog Zelanda, Južne Koreje i Japana - na samitu u Madridu ne smatra korakom ka stvaranju “azijske verzije NATO-a”, ali ta mogućnost zabrinjava Peking
U komentaru koji je u četvrtak objavila Sinhua, kineska zvanična novinska agencija, okrivljuju se Sjedinjene Države što su “nasilno gurnule” Alijansu da se povinuje težnji Vašingtona da potisne Kinu.
”Sjedinjene Države žele da udare ‘tri muve jednim udarcem’ - ograniče Kinu, unište Rusiju i nanesu štetu Evropi”, navodi se u komentaru.
”Njujork tajms” podsjeća da su nekoliko dana prije samita, lideri Grupe 7 najavili planove za prikupljanje 600 milijardi dolara u cilju širenja investicija u infrastrukturu u zemljama u razvoju, a sve to sa ciljem suprotstavljanja kineskoj Inicijativi pojas i put, koja obuhvata izgradnju luka, željeznice i telekomunikacionih mreža širom svijeta i pritom utvrđivanje diplomatskih veza.
Bajdenova administracija pokušava da ojača globalne saveze suočena sa rastućom ekonomskom, političkom i vojnom moći Pekinga i u posljednjih godinu dana najavila je niz inicijativa kao i stvaranje novog ekonomskog bloka sa desetinom azijsko-pacifičkih država i jačanje odnosa unutar takozvane QUAD koalicije koju sačinjavaju Australija, Indija, Japan i SAD.
Nijesu sve NATO članice, porevenstveno Francuska i Njemačka, spremne da zauzmu tako oštar stav prema Kini, dijelom zbog ekonomskih veza. Kina je drugi najveći trgovinski partner Evropske unije, dok njemačka autoindustrija u velikoj mjeri zavisi od kineskog tržišta.
Međutim, zabrinutost raste nakon postupaka Pekinga u Sinđijangu u Hong Kongu kao i zbog njene sve veće navalentnosti u Južnom kineskom moru i prema Tajvanu. Zvona za uzbunu su se aktivirala i zbog napora Kine da što brže proširi svoj nuklearni arsenal kao i zbog spremnosti da koristi ekonomske veze za političke svrhe. Kao primjer američki list navodi da je Peking prekinuo odnose sa Litvanijom nakon što je ta zemlje dozvolila Tajvanu da otvori predstavništvo u njenoj prijestonici.
Nelagoda se intenzivirala nakon što je kineski lider Si Đinping početkom februara kazao da prijateljstvo njegove zemlje sa Rusijom “nema granice”, svega nekoliko dana prije napada Rusije na Ukrajinu. Od tada kineski lideri nijesu osudili Rusiju zbog invazije i umjesto toga su okrivile Vašington i NATO da su isprovocirali Moskvu širenjem saveza u centralnoj i istočnoj Evropi.
U pojedinim NATO državama, negativni stavovi o Kini su rekordno visoki, pokazalo je istraživanje Pju centra objavljeno prošle nedjelje.
”Kina nije naš neprijatelj”, kazao je generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg. “Ali moramo jasno sagledati ozbiljne izazove koje predstavlja”.
Mjesecima uoči NATO samita, Si je slao visoke diplomate u Evropu kako bi odagnali zabrinutost zbog Pekinga, ali ti napori nijesu urodili plodom, kazao je za “Njujork tajms” analitičar Noa Barkin iz Rodium grupe. “Oni nijesu ponudili ništa novo”, kazao je Barkin i dodao “da nijesu mogli ublažiti zabrinitost Evrope zbog retoričke podrške koju Peking pruža Rusiji”.
Pojedini analitičari smatraju da se podubljuje osjećaj da je sukob realnost nove ere, a to zasnivaju na Sijevom stavu da Kina mora povratiti svoje mjesto globalne sile.
U obraćanju u petak povodom 25. godišnjice britanske predaje Hong Konga, Si je istakao kako su se kineski “sinovi i kćeri trudili da prežive i spasu zemlju” suočeni sa poniženjem od strane britanskih kolonizatora.
”Snažni razvoj Kine je naš strateški cilj, i to se neće promijeniti”, kazao je Song Žongping, nezavisni kinerski vojni analitičar.
Uprkos tome što je Kina okarakterisana kao “izazov” u strateškom konceptu, NATO se nije obavezao na direktno vojno učešće u Pacifiku. Međutim za Kinu, takva deklaracija pokreće pitanja o tome da li bi se Alijansa umiješala u buduće sporove u regionu.
”Ubuduće prilikom izrade kineskih ratnih ili bezbjednosnih planova moraće uzeti u razmatranje ne samo SAD kao potencijalnog neprijatelja, već takođe i NATO”, kazao je Jun Sun, direktnor kineskog programa u Stimson centru u Vašingtonu.
Jedan zvanuičnik Bijele kuće kazao je prošle nedjelje da administracija ne vidi učešće četiri azijsko-pacifičke zemlje kao korak ka stvaranju “azijske verzije NATO-a”, ali ta mogućnost zabrinjava Peking, navodi list.
Uoči samita u Madridu, “Global tajms”, kineski nacionalistički tabloid snažno je osudio učešće Japana, Južne Koreje, Australije i Novog Zelanda u sastancima.
”To je krajnje nepametan izbor za svaku azijsko-pacifičku zemlju i nanijeće štetu strateškom povjerenju te zemlje sa Kinom, što će neizbježno dovesti do posljedica”, navodi se u uredničkom komentaru. “Kanalizaciji Hladnog rata ne smije se dozvoliti da se ulije u Pacifički okean”.
Odlučan da pokaže da nije izolovan, Peking je ubrzao napore za izgradnju svojih partnerstva i proteklih mjeseci se trudi da proširi vojno i ekonomsko prisustvo u Južnom Pacifiku.
Prošlog mjeseca Si je, kako podsjeća “Njujork tajms” razgovarao sa liderima ekonomskog bloka BRIKS - koji pored Kine uključuje i Brazil. Rusiju, Indiju i Južnoafričku Republiku - i pozvao države da se pridruže kineskoj novoj Globalnoj bezbjednosnoj inicijativi i Inicijativi za globalni razvoj.
”Kini se žuri da stekne prijatelje i prekine izolaciju i slomi američke i zapadne saveze”, smatra Dejvid Arase, profesor međunarodne politike u Hopkins-Nandžing centru.
Neki zvaničnici u zemljama NATO-a izrazili su zabrinutost zbog približavanja Rusije i Kine, a Jens Plotner, glavni njemački savjetnik za spoljnu politiku, upozorio je da bi pokušaji ekonomskog odvajanja od Kine rezultirali “samoispunjavajućim proročanstvom” tako što bi još više približili Peking i Moskvu.
Njujork tajms zaključuje da pokušaji Pekinga da iskoristi nesuglasice unutar Alijanse neće proći neprimijećeno, što se i navodi u strateškom konceptu. “Pojačaćemo našu zajedničku svijest, poboljšati našu otpornost i spremnost i zaštititi se od taktika prinude i napora NRK da podijeli Alijansu”, navodi se u saopštenju.
Bonus video:
