Zatvoreni bjeloruski aktivista Aleš Bjaljacki, ruska grupa za ljudska prava Memorijal i ukrajinski Centar za građanske slobode, dobitnici su Nobelove nagrade za mir 2022, usred rata u njihovom regionu.
Nagrada ima odjeke godina hladnog rata, kada su istaknuti sovjetski disidenti kao što su Andrej Saharov i Aleksandar Solženjicin dobili Nobelovu nagradu za mir ili književnost. Mnogi će je vidjeti kao osudu ruskog predsjednika Vladimira Putina i bjeloruskog lidera Aleksandra Lukašenka, što je čini jednom od politički najspornijih u posljednjih nekoliko decenija, navodi Rojters.
”Smatramo da je to rat koji je rezultat autoritarnog režima koji agresivno vrši čin agresije,” izjavila je predsjedavajuća Norveškog Nobelovog komiteta Berit Reis Andersen za Rojters. Ona je istakla da komitet želi da oda počast “trima izuzetnim šampionima ljudskih prava, demokratije i mirne koegzistencije”.
Ministarstvo spoljnih poslova Bjelorusije je saopštilo da su odluke Nobelovog komiteta posljednjih godina toliko “politizovane” da je “Alfredu Nobelu dosadilo da se prevrće u grobu"
Andersenova je pozvala Bjelorusiju da oslobodi Bjaljackog iz zatvora i rekla da nagrada nije uperena protiv Putina.
Bjaljacki (60) i drugi građani uhapšeni su u julu prošle godine u novom obračunu sa Lukašenkovim protivnicima. Vlasti su pokrenule obračun sa nedržavnim medijima i grupama za ljudska prava nakon masovnih protesta protiv predsjedničkih izbora 2020. za koje opozicija smatra da su namješteni.
Supruga Bjaljackog je rekla Rojtersu da on možda i ne zna za tu vijest, koju je pokušala da mu saopšti putem telegrama bjeloruskom zatvoru. Bjeloruski državni mediji nisu objavili vijest o nagradi, prenio je Rojters.
Ministarstvo spoljnih poslova Bjelorusije osudilo je Nobelov komitet zbog odavanja počasti Bjaljackom, a portparol je rekao da su odluke komiteta posljednjih godina toliko “politizovane” da je “Alfredu Nobelu dosadilo da se prevrće u grobu”, prenio je AP.
Olav Njelstad, direktor norveškog Nobelovog instituta, uzvratio je: “Prilično sam siguran da bolje razumijemo volju i namjere Alfreda Nobela nego diktatura u Minsku”.
Supruga Bjaljackog je rekla da on možda i ne zna za tu vijest, koju je pokušala da mu saopšti putem telegrama bjeloruskom zatvoru
Memorijal, najstarija ruska grupa za ljudska prava, osnovan je 1989. za pomoć žrtvama političke represije tokom Sovjetskog Saveza. Zalaže se za demokratiju i građanska prava u Rusiji i bivšim sovjetskim republikama. Suosnivač i prvi lider grupe bio je Saharov, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. godine. Ruske vlasti su prošlog decembra naredile raspuštanje Memorijala zbog kršenja zakona koji od određenih grupa civilnog društva traži da se registruju kao strani agenti.
Član odbora Memorijala, Oleg Orlov, kazao je da je nagrada “moralna podrška”, ali je na pitanje novinara da li će ona pomoći da se zaštiti njegova organizacija ili njen rad, odgovorio “Bojim se da neće”.
Nobelovu nagradu za mir prošle godine su dobili ruski novinar Dmitrij Muratov i Marija Resa sa Filipina.
Oleksandra Romancova, izvršna direktorica ukrajinskog Centra za građanske slobode, koji je usredsređen i na borbu protiv korupcije, rekla je da je osvajanje nagrade nevjerovatno.
”To je sjajno, hvala”, rekla je Olavu Njelstadu tokom telefonskog razgovora koji je emitovan na norveškoj televiziji.
Bjaljacki, osnivač grupe za građanska prava “Vjasna” (Proljeće), odlučio je da ostane u zemlji uprkos visokom riziku od hapšenja. On je optužen za izbjegavanje poreza, čemu su vlasti nedavno dodale novu optužbu za ilegalne transfere novca. On u zatvoru čekajući suđenje, a prijeti mu kazna do 12 godina ako bude proglašen krivim. Prethodno je bio u zatvoru od 2011. do 2014. godine.
Bjaljacki je četvrta osoba koja je dobila Nobela za mir dok je bila u zatvoru, nakon Njemca Karla fon Osjeckog 1935. godine, Liu Sjaoboa iz Kine 2010. i Aung San Su Ći iz Mjanmara, koja je bila u kućnom pritvoru, 1991. godine.
Bonus video:
