Otkad je Rusija 2014. godine pripojila Krim, američkim kompanijama je zabranjeno da posluju sa MMZ Avangard, ruskom državnom firmom koja proizvodi rakete za jedno od ruskih najsofisticiranijih oružja, sistem vazdušne odbrane S-400.
Jedan od pokazatelja razmjera zabrinutosti zapada kada je u pitanju S-400 jeste činjenica da su Sjedinjene Države 2019. isključile Tursku, NATO članicu, iz zajedničkog programa bombardera nakon što je Ankara preuzela isporuku ovog ruskog sistema.
Međutim, čak i dok su Sjedinjene Države preduzimale radnje da opstruiraju poslovanje MMZ Avangarda, Rojtersova istraga je utvrdila da je jedna javna američka tehnološka kompanija Extreme Networks EKSTR.O snabdijevala MMZ Avangard opremom za računarsko umrežavanje za njihove kancelarijske IT sisteme.
U saopštenju za britansku agenciju, iz kompanije Extreme kazali su da na osnovu dostavljenih informacija vjeruju da je oprema “možda” bila prodata MMZ Avangardu preko surogat kupca.
Iz kompanije su kazali da je oprema prodata bez njihovog znjanja i dodaju, bez pružanja dokaza, da je posrednik u Rusiji bio “saučesnik” u obezbjeđivanju proizvoda preko lažne kompanije “lošim” akterima. Iz Extremea su naveli da prijavljuju otkrića o potencijalnoj prodaji američkim vlastima.
Ukrajina od početka invazije optužuje Rusiju da raketama koje proizvodi MMZ Avangard gađa brojne mete i da je njima u gnusnom napadu na konvoj nadomak Zaporožja prošlog mjeseca ubijeno najmanje trideset civila.
Rojters navodi da je u periodu od 2017 do 2021, MMZ Avangard od kompanije Extreme nabavio opremu za svoje IT sisteme u vrijednosti od pola miliona dolara. Oprema je uključivala brze prekidače, ključni gradivni blok korporativnih IT mreža i softver.
Podaci u koje je britanska agencija imala uvid takođe pokazuju da su se poslovi odvijali preko naizgled bezazlene korporacije u blizini Moskve i uprkos tome što su dvoje zaposlenih u kompaniji Extreme izrazili zabrinutost zbog takvog poslovanja.
Činjenica da je jedna ruska vojna kompanija, koju je Vašington identifikovao kao prijetnju, nastavila da kupuje američki računarski hardver je studija slučaja kako su zapadne države možda precijenile sposobnost da uguše rusku ekonomiju zabranama izvoza i trgovinskim sankcijama. Ona takođe naglašava koliko je ruska vojna mašinerija zavisna od američkih visokotehnoloških komponenti.
Optužbe “nezadovoljnog” zaposlenog
U aprilu, šest nedjelja nakon ruske invazije na Ukrajinu, jedan zaposleni u Extreme uputio je internu žalbu, u koju je Rojters imao uvid, navodeći da kompanija prodaje proizvode vojnim proizvođačima u Rusiji. “OpremA Extremea se koristi u ruskim ratnim brodovima”, stoji u žalbi, “u njihovim komunikacionim sistemima”.
Iz kompanije su u saopštenju naveli da je te navode iznio nezadovoljni zaposleni. Istraga koju je sprovela firma nije utvrdila ništa što bi potkrijepilo bilo koju od tvrdnji dok Rojters ranije ovog mjeseca nije predočio “nove činjenice”. Kompanija je saopštila da je u martu prestala sa djelatnostima u Rusiji, dodajući da je naknadno pokrenula postupak za otpuštanje nezadovoljnog zaposlenog zbog lošeg učinka.
Rojtersova istraga, zasnovana na razgovoruna sa upućenim izvorima i uvidu u dokumenta koja datiraju unazad pet godina, utvrdila je da mada Sjedinjene Države i saveznici zabranjuju visokotehnološki izvoz Rusiji kako bi pokušale na opstruiraju njenu odbrambenu industriju i mnoge tehnološke kompanije tvrde da su obustavile izvoz u Rusiju, protok kompjuterskih djelova zapadnih brendova ruskim klijentima nije prekinut.
Extreme, koji trguje na NASDAK berzi i čije je sjedište u Morisvilu u Sjevernoj Karolini, stekao je solidnu reputaciju u Sjedinjenim Državama i zvanični je partner Nacionalne fudbalske lige.
Kompanija je osnovana 1986. i smatra se mlađim igračem u industriji kompjuterskog umrežavanja. Prošle godine prijavila je prihod od 1,1 milijardu dolara, u poređenju sa 50 milijardi koliko je prijavio Cisco Sistems.
Mada manja kompanija Extreme ima “značajnu konkurentsnost”, kazao je za Rojters Aleks Henderson analitačar za mreže i bezbjednost iz Njujorka. Američka vojska kao i NASA koriste Extreme hardver i softver.
Prestižna lista klijenata u Rusiji
Ruske kompanije, uključujući i one u vojnom sektoru, bukvalno nemaju izbora osim da kupuju stranu opremu za izgradnju računarskih mreža neophodnih za moderno poslovanje. Rusija ima veoma ograničenu domaću proizvodnju mrežne opreme, a Extreme u toj zemlji ima prestižnu listu klijenata poput Ministarstva zdravlja, saveznog penzionog fonda i Lomonosov državnog univerziteta.
Međutim, dokumenta ukazuju da drugi kupci opreme Extreme nijesu bili samo MMZ Avangard, već i velika ruska vojna brodograditeljska kompanija i proizvođač odbrambene elektronike visoke tehnologije.
Jedan od dokumenata pokazuje da su za četiri godine do 2020. godine ruski kupci kupili opremu u vrijednosti od 41,5 miliona dolara. Rojters nije mogao da utvrdi ukupnu prodaju Extremea sankcionisanim ili vojnim firmama jer nije bilo jasno da li su druge transakcije osim onih koje uključuju MMZ Avangard zabilježene pod lažim imenima.
U saopštenju, Extreme navodi da ima “čvrstu politiku” da ne radi sa sankcionisanim subjektima, ali dodaje da nije uvijek obaviješten o krajnjem kupcu, posebno kada se njihovi proizvodi prodaju preko takozvanih distributera “zaliha”.
Za ruske vojne kompanije, Extreme oprema je imala značajnu prednost, kazali su izvori agencije. Za razliku od većih rivala, Extreme ne zahtijeva pretplatu na usluge i česta ažuriranja softvera. “Apsolutno je autonoman”, rekao je jedan od izvora. “Radi bez licence i ne morate čak ni da budete povezani na internet.” To znači, navodi drugi izvor, da “ne morate da se plašite da će vaš sistem prestati sa radom jer je neko u SAD odlučio da vas isključi.
Iz Extremea su kazali da “autonomni model” nije jedinstven za njihovu kompaniju, ali priznaju da je postao relativno rijedak.
Extreme je IT opremom snabdijevao i druge vojne kompanije, navodi britanska agencija.
Jedna od njih je “United Shipbuilding Corp”. Ta kompanija sa sjedištim u Sankt Peterburgu upravlja nizom ruskih brodogradilišta, proizvodeći sve od fregata do podmornica. Poput MMZ Avangarda, United Shipbuilding je od jula 2014. na listi “blokiranih” entiteta od strane američkog ministarstva finansija.
Druga kompanija je Concern Morinfomrsystem-Agat, proizvođač radarskih i drugih vojnih elektronskih sistema. Na osnovu dokumenata, uključujući i javni tender iz jula 2020, Agat se oslanjao na opremu Extreme-a za neke od svojih sistema koji su kasnije ugrađivani u ratne brodove UniterShipbuildinga.
Iz kompanije Extreme su kazali za Rojters da nemaju podatke o prodaji proizvoda nijednoj od ovih kompanija, međutim Rojters navodi da je United Shipbuilding jasno opisan kao klijent američke firme u e-mail prepisci.
U aprilu 2020, posrednik je kontaktirao kancelariju Extreme-a u Moskvi da dostavi plan koji je posrednik skicirao za modernizaciju centra podataka United Shipbuildinga.
Inženjer Extremea u Rusiji je odgovorio narednog dana, ukazujući na nekoliko stavki koje bi mogle biti uklonjene iz predloženog dizajna.
”Osim toga, sve ostalo je u redu”, napisao je inženjer Extremea u mejlu.
Bonus video:
