U Evropi je zahladilo, ekonomija propada, a građani su sve nervozniji. Postoji samo jedan odgovor: Okriviti Ameriku.
Upiranje prstom preko Atlantika odavno je omiljena diverziona taktika evropskih političkih elita kada situacija na kontinentu počne da se zaoštrava.
Bilo da se radi o ratu u Ukrajini (Vašington nije trebalo da širi NATO), o prirodnim katastrofama (previše američkih terenskih vozila podstiče klimatske promjene) ili o nestanku francuskog jezika kao lingua franca (nekulturni Holivud), Amerika je neizbježno krivac.
U najnovijoj epizodi te dosadne tradicije, evropski zvaničnici pokušavaju da okrive pohlepne Amerikance za trenutnu snuždenost kontinenta, optužujući ih da stavljaju moćni dolar iznad svega, spuštajući se tako nisko da čak izvlače korist iz rata Ukrajini.
"Činjenica je, da ako pogledate trezveno, država koja najviše profitira od ovog rata je SAD zato što prodaje više gasa po većoj cijeni, i zato što prodaje više oružja", rekao je jedan visoki evropski zvaničnik za "Politiko" prošle nedjelje.
Trezvenost, međutim, nije kvalitet koji bi se sa sigurnošću mogao pripisati anonimnom optužiocu.
Na stranu činjenica da bi Ukrajina doživjela kolaps prije nekoliko mjeseci da SAD nisu intervenisale, direktni uticaj ruskog rata na američku ekonomiju od 26 biliona dolara od prodaje prirodnog gasa i oružja je samo kap u moru.
SAD izvoze manje od deset odsto od svoje proizvodnje prirodnog gasa. Taj izvoz je 2021. iznosio oko 27 milijardi dolara. Razumljiva je uznemirenost Evropljana zbog toga što su njihove cijene gasa četiri puta veće od onih u SAD, ali im niko nije rekao da postanu zavisni od ruskog gasa ili da ugase nuklearne elektrane koje savršeno rade (Vašington im je, zapravo, godinama govorio da to ne rade).
Ni optužba o navodnom ratnom profiterstvu od oružja ne zvuči manje prazno. Od otprilike 30 milijardi dolara vojne pomoći koju su SAD do sada poslale Ukrajini, velika količina opreme je donirana.
Američke vojne kompanije će imati koristi od obnavljanja zaliha i od porasta potražnje za oružjem među NATO saveznicima, ali bi isto trebalo da imaju i njihove evropske kolege.
Ipak, u tome je problem: evopske firme bi trebalo da izvlače isto toliko koristi kao američke, ali to nije slučaj. Glavni razlog je taj što je Evropa premalo investirala u svoju odbrambenu industriju.
Nedavna odluka Njemačke da kupi američke borbene avione F-35, na primjer, vođena je prostom činjenicom da ne postoje evropske alternative. Plan Francuske, Njemačke i Španije da proizvedu "budući borbeni vazdušni sistem" skovan je 2001, ali još nije zaživio zbog stalnih unutrašnjih sukoba.
Politički otpor u nekoliko evropskih država povodom izvoza oružja dodatno je zakočio vojnu industriju kontinenta.
Uzmimo primjer glavnog borbenog tenka "leopold 2", proizvod njemačke kompanije "Kraus-Mafej, koje mnogi smatraju najboljim u svijetu. Uprkos toj reputaciji, Njemci su izvisili kada je NATO saveznica Poljska kupila skoro hiljadu novih tenkova od Južne Koreje. Cijena je bila jedan faktor, a politička neizvjesnost druga, kazala je osoba upoznata sa tom odlukom, navodeći odluku Berlina da blokira prodaju rashodovanih pješadijskih borbenih vozila i tenkova Ukrajini.
Kada je u pitanju SAD, glavni bauk Evrope ovih dana je i program zelenih subvencija koje je usvojila Bajdenova administracija, a koje koriste američkim kompanijama.
Jedan od glavnih prioriteta francuskog predsjednika Emanuela Makrona tokom državne posjete Vašingtonu ove nedjelje je da ublaži odredbe Bajdenovog Zakona o smanjenju inflacije (IRA), opsežnu legislativnu inicijativu koja pokriva sve, od klime do zdravstva. Evropski zvaničnici je opisuju kao reinkarnaciju Smut-Holijevog zakona, seta tarifa u Vašingtonu uvedenog 1930, koji istoričari okrivljuju za pogoršanje Velike depresije.
Evropljani se plaše da će velikodušne "Made in USA" subvencije podriti njihovu industriju i prijete trgovinskim ratom.
Neugodna istina je, međutim, da Evropljani imaju problem da natjeraju svoje kompanije da investiraju kod kuće jer su vlade stavile veći naglasak na subvencioniranje računa domaćinstava za gas, a ne na pomaganje industriji tog regiona da prebrodi krizu.
"Evropa nije troškovno konkurentna u mnogim oblastima, posebno kada se radi o troškovima električne energije i gasa", objavio je na društvenim mrežama generalni direktor "Folksvagena" Tomas Šafer, kritikujući industrijsku politiku Evrope.
"Ako ne uspijemo da brzo spustimo cijene energenata u Njemačkoj i Evropi, investicije u energetski intenzivnu proizvodnju, ili u nove fabrike baterija, u Njemačkoj i širom EU, više neće biti održive.
Ipak, ako u krugovima vlade u Berlinu pitate šta stvarno koči Njemačku ekonomiju ovih dana, odgovor je jasan.
"SAD slijede masivnu industrijsku politiku sa protekcionističkim tendencijama", rekao je prošle nedjelje za "Velt" Lars Klingbajl, jedan od lidera Socijaldemokrata kancelara Olafa Šolca. "Mi, Evropljani, ne bi trebalo da budemo meta američke ekonomske politike."
Tužna realnost je da Bajdenova administracija vjerovatno nije čak ni uzela Evropu u obzir kada je donijela odluku o subvencijama.
Sama ta činjenica trebalo bi da navede Evropljane da se zamisle.
Amerika nikad nije bila jača vojno i ekonomski
Ne radi se o tome da Evropa nije bitna Americi, nego da nije bitna toliko koliko bi Evropljani željeli da vjeruju.
Kada su u pitanju inovacije, Evropa je pustoš. Ne postoji evropski "Epl", "Gugl" ili "Tesla". Istini za volju, tržišna vrijednost Tesle je četiri puta veća od čitave njemačke autoindustrije.
Stoga nije teško zaključiti da je razlog evropskog svaljivanja krivice nešto drugo - zavist.
Uprkos američkim političkim podjelama, ta država nikad nije bila jača u smislu vojne moći ili ekonomske snage.
Evropa je, u međuvremenu, postala zavisnija od SAD nego što je bila tokom perioda od Hladnog rata, što je okolnost koja izaziva i ogorčenost i svaljivanje krivice.
U Njemačkoj je knjiga "Ami, It's Time to Go" (Ami – njemački sleng za Amerikance, vrijeme je da idete kući), postala bestseler. Autor je Oskar Lafonten, bivši ministar finansija koji je nekad predvodio Socijaldemokrate prije raskida sa tom strankom.
"Moramo da se oslobodimo tutorstva SAD," piše Lafonten, opisujući Ameriku kao korijen najvećeg zla i tvrdeći da Evropa mora da krene svojim putem.
Sudeći prema prošlom vijeku, Evropljanima bi bilo pametno da ga ignorišu i prihvate da samo sebe mogu da krive za svoje trenutne boljke.
Prevod: A. Šofranac
Bonus video:
