Đijang Janjong, kineski vojni ljekar koji je bio u kućnom pritvoru jer je otkrio stvarne razmjere epidemije SARS-a 2003. godine, umro je u 92. godini.
Njegov dugogodišnji poznanik, aktivista za ljudska prava Hu Ji i hongkonški list "Saut Čajna Morning Post" (South China Morning Post) naveli su da je od upale pluća u subotu umro u Pekingu.
Vijesti o njegovoj smrti, pa čak i njegovo ime, cenzurisane su u Kini što ukazuje na to da je i u starosti ostao "politički osjetljiva ličnost".
Đijang je bio glavni hirurg u bolnici 301 Narodne oslobodilačke armije u Pekingu za vrijeme protesta na Trgu Tjananmen.
U aprilu 2003. godine, dok je vladajuća Komunistička partija potiskivala vijesti o izbijanju epidemije respiratorne bolesti SARS, Jiang je u pismu od 800 riječi naveo da ima mnogo više slučajeva nego što je zvanično prijavljeno. Đijang je to pismo poslao državnom emiteru CCTV i hongkonškom propekinškom kanalu Feniks, koji su ga ignorisali.
Pismo je zatim procurilo u zapadne medije koji su ga objavili u celosti, zajedno sa izvještajima o pravom obimu epidemije i naporima Kine da sakrije informacije.
To je dovelo do otvaranja kineskog sistema i ostavki kineskog ministra zdravlja i gradonačelnika Pekinga. Uvedene su stroge mjere koje su pomogle da se obuzda širenje virusa.
Međutim, SARS se proširio na 29 zemalja gdje je od te bolesti umrlo skoro 800 ljudi.
Kineske vlasti su kasnije pokušale da Đijang spriječi pristup medijima, a penzionisan je u činu general-majora. On je jednim odbio intervju za Asošijeted pres, rekavši da nije mogao da dobije dozvolu Ministarstva odbrane.
Od 2004. godine, Đijang i njegova supruga su povremeno bili u kućnom pritvoru jer su apelovali na komunističke vođe da preispitaju proteste iz 1989. godine, što je i dalje tabu tema. Đijang je bio proganjan kao desničar tokom vlasti Mao Cedunga tokom 1950-ih, 60-ih i 70-ih godina.
Godine 2004. Đijang je dobio nagradu Filipina "Ramon Magsaisai" za javnu službu, koja važi za azijsku verziju Nobelove nagrade za mir. On je tada pohvaljen jer je prekršio "kineski običaj ćutanja i istjerao istinu o SARS-u na vidjelo".
Đijang je bio spriječen da ode i primi tu nagradu koju je u njegovo ime uzela njegova ćerka.
Tri godine kasnije, osvojio je nagradu "Hajnc R. Pagels" za ljudska prava naučnika koju mu je dodijelila Njujorška akademija nauka, ali mu je ponovo onemogućeno putovanje.
Odjeci takvog Đangovog iskustva čuli su se u kineskom pristupu početnoj epidemiji COVID-19, prvi put otkrivenoj u centralnom kineskom gradu Vuhanu krajem 2019.
Očnog ljekara iz Vuhana, Lija Venlianga, policija je privela i prijetila mu je zbog navodnog širenja glasina na društvenim mrežama zbog njegvog pokušaja da upozori druge na virus sličan SARS-u. Lijeva smrt 7. februara 2020. izazvala je široko rasprostranjeno ogorčenje protiv kineskog sistema cenzure.
Simpatije i izliv bijesa zbog tretmana Lija i drugih uzbunjivača naveli su vladu da promijeni kurs i proglasi njega i još 13 drugih za "mučenike".
Kovid-19 je ubio skoro sedam miliona ljudi širom svijeta, uključujući 1,5 miliona u Kini, čija je vlada optužena da masovno potcjenjuje pravi broj smrtnih slučajeva.
Bonus video:
