Isklesani kameni blok u američkom Centru za posjetioce Kapitola služi kao podsjetnik da su u izgradnji doma nacionalnog Kongresa učestvovali crnci robovi. Na bronzanoj ploči piše da je komemorativni kamen, koji je prvobitno bio dio eksterijera zgrade, “podsjetnik na njihovu važnu ulogu u izgradnji Kapitola”.
Mnogi američki zakonodavci ne moraju da traže dalje od svoje porodice kako bi otkrili ličnu vezu sa ropstvom u Americi, brutalnim sistemom represije koji je rezultirao najsmrtonosnijim konfliktom u istoriji te zemlje.
Istraživanje koje je sprovela agencija Rojters pokazalo je da su petina kongresmena, većina predsjednika, pojedine sudije Vrhovnog suda i guverneri direktni potomci robovlasnika.
Među 536 članova posljednjeg saziva Kongresa, Rojters je utvrdio da su najmanje njih 100 potomci robovlasnika. Među njima su neki od najuticajnijih političara Amerike: republikanski senatori Mič Mekonel, Lindzi Grejem, Tom Koton i Džejms Lenkford, i demokrate Elizabet Voren, Temi Davort, Džini Šahin i Megi Hasan.
Pored toga, predsjednik Džo Bajden i svaki živi bivši predsjednik SAD, osim Donalda Trampa, su direktni potomci robovlasnika: Džimi Karter, Džordž Buš, Bil Klinton i, preko njegove majke bjelkinje, Barak Obama. Trampovi preci su došlu u Ameriku nakon što je ropstvo ukinuto.
Jedan od predaka aktuelnog predsjednika Džoa Bajdena držao je kao roba 14-godišnjeg dječaka 1850. godine, navodi se u dokumentima do kojih je došao Rojters.
Dvoje od aktuelnih devet sudija Vrhovnog suda - Ejmi Koni Benet i Nil Gorsuč - takođe su direktni potomci robovlasnika.
Predsjednik Džo Bajden i svaki živi bivši predsjednik SAD, osim Donalda Trampa, su direktni potomci robovlasnika: Džimi Karter, Džordž Buš, Bil Klinton i, preko njegove majke bjelkinje, Barak Obama. Trampovi preci su došlu u Ameriku nakon što je ropstvo ukinuto
U 2022. godini, 11 od 50 američkih država imale su guvernere koji su potomci robovlasnika, utvrdio je Rojters. Dvojica traže republikansku nominaciju za predsjednika: Asa Hačinson, bivši guverner Arkanzasa, i Dag Burgum iz Sjeverne Dakote.
Južna Karolina, u kojoj je počeo Građanski rat, najbolje ilustruje porodične veze između zakonodavaca i nacionalne istorije ropstva. Svaki član državne delegacije je potomak robovlasnika. Dva afroamerička člana Kongresa u državi - senator i republikanski predsjednički kandidat Tim Skot i poslanik Džejms Klajburn, moćni demokrata, imaju pretke koji su bili robovi.
Rojters je utvrdio da je najmanje osam odsto demokrata u posljednjem sazivu Kongresa i 28 odsto republikanaca imalo pretke robovlasnike. Prevaga republikanaca u ovom pogledu odražava snagu partije na jugu, gde je ropstvo bilo koncentrisano. Mada su bijelci porobljavali crnce širom sjevernih američkih država, uoči izbijanja građanskog rata, ropstvo je bilo gotovo u potpunosti južnjački poduhvat.
Rojtersova istraga pokazala je koliko intimno Amerika ostaje vezana za instituciju ropstva, uključujući i preko “ljudi koji donose zakone prema kojima se vlada zemljom”, kazao je Henri Luis Gejts mlađi, profesor sa Harvarda koji se fokusira na afrička i afroamerička istraživanja i domaćin je popularne televizijske emisije “Pronađi svoje korijene” na PBS-u.
Gejts je kazao da utvrđivanje porodičnih veza sa robovlansicima nije “još jedno poglavlje u igri svaljivanja krivice. Ne nasljeđujemo krivicu za postupke naših predaka. Cilj ovoga je da uvidimo koliko smo blisko povezani sa institucijom ropstva i kako je to opredijelilo živote predaka ljudi koji nas danas predstavljaju u Kongresu”, kazao je Gejts. “Ovo je prilika za svakog pojedinca za učenje. To je prilika i da njihovi birači nešto nauče... kao i cijeli američki narod”.
Rojtersovo istraživanje je pokazalo da su, pored političara, “milioni Amerikanaca takođe potomci robovlasnika”, kazao je Toni Barouz, genealog specijalizovan za pomoć crncima u Americi da uđu u trag svojim precima.
Ono što je nejasno jeste odnos broja lidera koji potiču od robovlasnika prema onom svih Amerikanaca. Među ekspertima ne postoji konsenzus o tome koliki je tačno broj Amerikanaca koji su direktni potomci robovlasnika.
Iskonski grijeh
Porodične veze sa robovlasnicima su ranije dokumentovane za nekolicinu lidera, uključujući Bajdena, Obamu i Mekonela. Naučnici i novinari su takođe opširno istraživali ropstvo i njegovo nasljeđe, uključujući i kako je Sjever profitirao od ove institucije, i ulogu ropstva u odlukama prošlih političkih lidera tokom formiranja Amerike i nakon emancipacije.
Međutim, Rojtersovo istraživanje se razlikuje. Ono se fokusira na najmoćnije zvaničnike u današnjim SAD, od kojih mnogi drže ključne pozicije u vezi sa pitanjima rase. Prvi put su otkriveni, i to detaljno, razmjeri povezanosti njihovih predaka sa onim što se često naziva “iskonskim grijehom” Amerike. Rojters takođe istražuje i šta je za njih značilo da saznaju - lične, i u pojedinim slučajevima prilično slikovite - činjenice o ulozi njihovih predaka u ropstvu.
Rijetki su bili spremni da razgovaraju o toj temi: samo četvrtina od onih za koje je utvrđeno da su im preci bili robovlasnici željela je da komentariše za britansku agenciju. Među najtišima su bili oni političari koji su prethodno javno, i žestoko, govorili o zaostavštini ropstva i potrebi za rasnim iscjeljenjem. Oklijevanje naglašava koliko je ropstvo i dalje osjetljiva politička tema, koja stvara nelagodu koja je prema riječima genealoga Barouza u velikoj mjeri pojačana kod mnogih kojima su rođaci povezani sa tom brutalnom institucijom.
“Vjerovatno imate mnogo ljudi koji se bore” da obrade informacije o svojim porodicama, rekao je Barouz. On je istakao da detaljni prikazi koje je Rojters dao liderima - imena, mjesta i okolnosti koje povezuju njihove porodice sa ropstvom - čine te informacije posebno moćnim. “Ali teško im je da poriču kada imaju konkretne činjenice pred sobom”.
Da bi ušli u trag porodičnim lozama političke elite, novinari Rojtersa sakupili su desetine hiljada informacija sadržanih na hiljadama stranica dokumenata. Oni su analizirali američke popisne evidencije, uključujući predratnu evidenciju porobljenih ljudi poznatih kao “rasporedi robova”, kao i poreska dokumenta, evidenciju imovine, porodične Biblije, novinske članke i izvode iz matične knjige rođenih i umrlih. Zapisi - u nekim slučajevima, porodični testamenti koji prikazuju porobljena ljudska bića zavještana zajedno sa perjanicama i domaćim životinjama - pružaju vezu između današnjih donosilaca odluka i ropstva.
Među zvaničnicima čiji su preci bili povezani sa ropstvom je i Lindzi Grejem, senator iz Južne Karoline. Rojtersovi istražitelji utvrdili su da je nakon smrti njegovog direktnog pretka Džozefa Medoksa, bila pripremljena priznanica za prodaju njegove imovine. Datirana na 1. februara, 1845, ona pokazuje kupovinu osam osoba koje je Medoks držao u ropstvu. Među njima je bilo petoro djece: Sela, Rubin, Džejms, Sal i Grin. “Crnac Sem” je prodat za 155,22 dolara. Njihova imena su navedena zajedno sa predmetima poput drvenog konja (koji je prodat za 10,50 dolara) i stola na sklapanje (9,87 dolara). “Senator Grejem je ropstvo nazvao “iskonskim grijehom ove zemlje” naveo je njegov saradnik u kratkom odgovoru na detaljni izvještaj o Rojtersovim otkrićima o Medoksu. Grejem nije odgovarao na upite za komentar. U posljednjem javnom istupu on je govorio o potrebi da se fokusira na izgradnji “savršenijeg saveza umjesto na vraćanje u prošlost”.
Rasizam ponovo goruća tema u SAD
Novi uvidi u vezu predaka političke elite sa ropstvom dolaze u vrijeme obnovljene i intenzivne debate o značenju nasljeđa ove institucije i šta bi, ako ništa drugo, zakonodavci trebalo da urade povodom toga. Takve teme uključuju šta da se uči o ropstvu i rasizmu u američkim učionicama i kako riješiti stalnu nejednakost u prihodima crnačkih domaćinstava, uključujući novčane reparacije.
Protesti zbog policijskog tretmana crnaca potresli su Sjedinjene Države nakon što je bijeli policajac iz Minesote ubio Džordža Flojda, crnca, u maju 2020. Aktivisti su se zalagali da se uklone spomenici posvećeni Konfederaciji, a tenzije su se rasplamsale na stranačkim linijama. U septembru 2020, predsjednik Donald Tramp je potpisao izvršnu uredbu kojom se zabranjuje federalno finansiranje obuke u kojoj su Sjedinjene Države prikazane kao “suštinski rasističke ili seksističke”. Bajden je opozvao naredbu u januaru 2021.
Jedno od spornih pitanja je i ono koje se tiče finansijske reparacije za Amerikance čiji su preci bili robovi. U maju 2022, konzorcijum aktivističkih grupa pozvao je predsjednika Bajdena da izvršnom naredbom imenuje saveznu komisiju “da proučava i razvija predloge za reparacije za Afroamerikance”. Rezolucija Predstavničkog doma podnijeta u maju ove godine zagovara trilione dolara odštete. Slični nacrti zakona, prije svega Rezolucija 40 Predstavničkog doma i njen ekvivalent u Senatu, godinama su bili u zastoju u Kongresu.
U četvrtak je većinski konzervativni američki Vrhovni sud donio odluku o ukidanju afirmativne akcije koja se zasnivala na pozitivnoj diskriminaciji prilikom upisa na američke fakultete a čiji cilj je bio da se poveća broj studenata crnaca ili latinoameričkog porijekla i drugih manjinskih grupa. Bajden je kazao da se snažno protivi odluci i poručio “ne možemo dozvoliti da ova odluka bude posljednja riječ”.
Istraživanje koje su sproveli Rojters i Ipsos ukazuju da veze političara sa ropstvom mogu uticati na birače. U nacionalnom istraživanju, skoro četvrtina ispitanika - 23 odsto - kazala je da je manje vjerovatno da bi glasali za nekog kandidata kada bi znali da su njegovi preci bili robovlasnici. Taj brojka iznosi 31 odsto kod ispitanika koji se predstavljaju kao demokrate, a 35 odsto kod ispitanika koji su crnci.
Jedan član Kongresa koji ima pretka robovlasnika, bivši predstavnik Mo Bruks iz Alabame postavlja pitanje šta zemlja može da dobije vraćanjem na tu temu.
“Nadajmo se da je svako u Americi dovoljno pametan da zna da je robovlasništvo gnusno”, kazao je Bruks koji je izgubio na izborima za američki Senat prošle godine. “Dakle, postavlja se pitanje, ako svi znaju daje gnusno, šta još možemo da naučimo iz toga?”.
Poznavanje detalja ključno za pomirenje
Eksperti međutim tvrde da je utvrđivanje mračnih istorijskih detalja o ropstvu od suštinske važnosti za razumijevanje prošlosti nacije i premošćivanje rasnih podjela.
“Postoji određena vrsta moralne vrijednosti za dokumentovanje ovog zločina i priznavanje šta se dogodilo, i ulaska u detalje o njegovoj prirodi, a to podrazumijeva da se kaže ko je bio umiješan”, kazao je Šon Keli, američki profesor na Univerzitetu u Eseksu specijalizovan za prekookeansku trgovinu robljem.
Poznavanje detalja je od ključne važnosti za neku vrstu rasnog pomirenja u Sjedinjenim Državama, kazao je Keli.
U istraživanju američke političke elite, Rojters je pronašao imena - uglavnom uvijek samo prvo ime - 712 osobe koje su bile robovi predaka političara. Dalje istraživanje tih osoba je izuzetno teško. Geneolozi tvrde da bijele osobe koje istražuju svoje pretke mogu ponuditi pomoć crncima u SAD pronalazeći informacije koje im omogućavaju da uđu u trag svojim precima. Crnačka genealogija suočena je sa specifičnom preprekom. Prije 1870. godine, popisivači stanovništva skoro nikada nijesu bilježili imena robova u SAD, već samo godine i pol. Međutim, bijele porodice mogu imati druga dokumenta - poput testamenata, izvještaja sa plantaža i porodičnih biblija u kojima su navedena imena robova - ili znaju gdje se ta dokumenta nalaze.
Za većinu predaka koje je Rojters identifikovao, ropstvo se nije praktikovalo na ogromnim plantažama romantizovanim u djelima kao što je “Prohujalo sa vihorom”. Rijetki su imali pretka čija su imanja bila dovoljno velika da ih svrstaju u takozvanu elitu plantaža na jugu.
Ipak, preci zvaničnika u Kongresu su bili među najbogatijima u svojim zajednicama i u cijeloj Americi prije Građanskog rata. Skoro svi preci robovlasnici kojima je Rojters ušao u trag bili su među 20 odsto najbogatijih Amerikanaca 1960, pokazali su podaci o popisu stanovništva.
Tri četvrtine su bile među najbogatijih 10 odsto, utvrdila je Rojtersova analiza.
Emancipacija je zadala žestok udarac bogatstvu na kraju Građanskog rata. Međutim, mnoge robovlasničke porodice su se povratile.
Jedna studija iz 2021. godine pokazala je da su najveći robovlasnici pretrpjeli jedan od najvećih šokova bogatstva zabilježenih u istoriji. Ali njihovi unuci su skoro potpuno povratili svoj ekonomski status do 1940. godine - uz pomoć, zaključili su autori, elitnih srodničkih mreža i društvenih klasnih veza.
Bonus video:
