Sedam miliona Palestinaca na Bliskom istoku žive mahom u Pojasu Gaze, na okupiranoj Zapadnoj obali, u Izraelu, ali i Jordanu, Libanu, Siriji, Egiptu i drugdje.
„Ni te zemlje Bliskog istoka ni zemlje u Evropi nemaju precizne brojke", kaže Keli Petilo (Kelly Petillo), koja u Evropskom savjetu za spoljne odnose istražuje Bliski istok.
Agencija UN koja pruža pomoć palestinskim izbjeglicama (UNRWA) navodi da pomaže 5,9 miliona Palestinaca u 58 divovskih izbjegličkih kampova u Jordanu, Siriji, Pojasu Gaze, Zapadnoj obali i istočnom Jerusalimu.
Ali, niti UNRWA radi u svakoj zemlji, niti se svi Palestinci vode kao izbjeglice.
Tokom Nakbe, progona Palestinaca iz tadašnje oblasti Palestine pod britanskim nadzorom (1948), oko 700.000 ljudi je izgnano iz domova. Oni koji su još živi i njihovi potomci danas često zvanično nemaju nijedno državljanstvo i zahtijevaju pravo da se vrate onde gdje su živjeli.
„Zahtev za pravom na povratak je centralna tačka palestinskog identiteta", kaže Peter Lintl, saradnik Njemačkog instituta za međunarodne i bezbjednosne poslove.
Pravo na povratak je ukotvljeno u rezoluciji UN 3236 iz 1974. godine i Ženevskoj konvenciji.
Ali, kako kaže Petilo, povratak više nije igrao veliku ulogu u mirovnim pregovorima 1994. u Oslu niti se pominje u rezolucijama Savjeta bezbjednosti koje se bave sukobom Izraela i Palestinaca.
Palestinci u Libanu
Prema procjenama UNRWA od ovog leta, u Libanu ima oko četvrt miliona Palestinaca. „Druge procjene govore o skoro pola miliona njih", kaže
Petilo, podsjećajući da Liban nije imao popis stanovništva gotovo čitav vijek.
„To je zbog bojazni da bi popis mogao da prikaže drukčije demografske podatke od onih na kojima je utemeljena politika u Libanu", kaže ona. Naime, u Libanu se vlast dijeli po konfesijama, tako što premijer mora biti sunit, predsjednik hrišćanin, a prvi čovjek parlamenta šiit.
„Rekla bih da je Liban najviše neprijateljska zemlja za Palestince i, zapravo, za sve izbjeglice koje su tamo", smatra Petilo.
Prema UNRWA, četiri od pet Palestinaca u Libanu žive ispod granice siromaštva. Decenijama su sistemski diskriminisani pri zapošljavanju, a ne mogu ni da posjeduju nepokretnosti.
Palestinci u Jordanu
Ova kraljevina je jedina arapska zemlja koja je dala državljanstva Palestincima prognanim tokom Nakbe.
„Više od polovine jordanske populacije ima palestinsko porijeklo. Kraljica Ranija (Rania) ima palestinske korijene. Pitanje palestinske države u Jordanu ima veliku podršku stanovništva i vlasti", kaže Petilo.
Oko 2,3 miliona Palestinaca su u Jordanu registrovani kao izbjeglice.
Ipak, kralj Abdulah II (Abdullah) rekao je da Jordan neće primati izbjeglice iz aktuelnog rata koji je započeo napadima islamističkog militantnog Hamasa, koji EU, SAD i druge zemlje smatraju terorističkom organizacijom.
Palestinci u Egiptu
„Stanje Palestinaca u Egiptu je najneizvjesnije", kaže Petilo za DW. „Oni žive u zakonskom limbu."
U Egiptu naime ne djeluje UNRWA. Procjenjuje se da između 70.000 134.000 Palestinaca živi ondje.
Egipat kontroliše jedini granični prelaz iz Pojasa Gaze koji nije pod kontrolom Izraela. Međutim, i ta granica je mahom bila zatvorena tokom dugogodišnje izraelske blokade Gaze.
Vlastodržac u Kairu, predsjednik Abdel Fatah al Sisi (Abdel Fattah el-Sissi) više puta je rekao da granični prelaz Rafa (Rafah) neće postati kapija za bijeg Palestinaca iz Gaze.
Palestinci u Siriji
UNRWA vodi devet zvaničnih i tri nezvanična izbjeglička kampa za Palestince u Siriji. Tamo je oko 438.000 ljudi.
Građanski rat u Siriji je u posljednjih dvanaest godina dodatno narušio položaj Palestinaca u Siriji. Infrastruktura je pretrpjela znatne štete.
Prije dvije godine su UN saopštile da 82 odsto ljudi kojima finansijski pomažu u Siriji zapravo živi ispod granice apsolutnog siromaštva.
Palestinci u Izraelu, Gazi i na Zapadnoj obali
Prema palestinskoj Centralnoj kancelariji za statistiku, preko 150.000 Palestinaca je i poslije Nakbe ostalo na teritoriji koja je proglašena za državu Izrael 1948. godine.
Do 2020. njihov broj je porastao na 1,5 miliona, od kojih 17 odsto ima izraelsko državljanstvo, kažu zvanični izraelski podaci.
Ti Palestinci se često nazivaju „izraelskim Arapima" ili „arapskim građanima Izraela", kaže Amdžad Iraki (Amjad Iraqi), urednik izraelskog časopisa „+972 Magazine" koji je i sam Palestinac.
„Duga je istorija upotrebe sintagme 'izraelski Arapin' kako bi se negirao palestinski identitet", kaže Iraki za DW.
Pa ipak, dodaje on, Palestinci sa državljanstvom Izraela su „zakonski privilegovani" u odnosu na preko pet miliona Palestinaca iz Pojasa Gaze i sa Zapadne obale. Iako, dodaje Iraki, čak i sa izraelskim državljanstvom Palestinac ostaje „građanin drugog reda" u odnosu na Jevreje.
„Ima pojačane ekonomske i društveno-političke integracije, ali politički konflikti između jevrejskih i arapskih Izraelaca eskaliraju onako kako izraelska radikalna desnica jača", kaže Peter Lintl za DW.
On kaže da je zanimljivo primijetiti da su se, poslije Hamasovih terorističkih napada 7. oktobra, u cijelom arapskom svijetu upravo Palestinci u Izraelu najjasnije distancirali od tih napada.
Ovaj tekst je izvorno objavljen na engleskom.
Bonus video:
