Svijet u 2024. godini karakteriše „nazadovanje globalne politike zbog sve većih geopolitičkih napetosti i ekonomske neizvjesnosti“, piše predsjedavajući Minhenske bezbjednosne konferencije (MSC) Kristof Hojzgen u svom izvještaju pred konferenciju. Vojni zvaničnici, stručnjaci za bezbjednost i visokorangirani političari iz čitavog svijeta ponovo će se sastati u Minhenu od 16. do 18. februara. Očekuje se i ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski.
Ruski agresorski rat protiv Ukrajine je u prošlogodišnjem izvještaju (Munich Security Index) ocijenjen kao najveća prijetnja bezbjednosti, posebno u zemljama G7. Taj izvještaj se tradicionalno objavljuje uoči početka skupa.
Migracije opasnije od agresivne Rusije
U aktuelnoj anketi o stanju u svijetu, ispitano je 12.000 ljudi – u razvijenim zemljama G7 (Njemačka, Francuska, Velika Britanija, Italija, Japan, Kanada i SAD), ali i u Brazilu, Indiji, Kini, Južnoafričkoj Republici i Ukrajini. Prijetnja od Rusije i dalje se ocjenjuje višom nego što je bila prije velike invazije Moskve na Ukrajinu prije dvije godine.
Ali, posledice „migracije zbog rata i klimatskih promjena“ sada se smatraju još važnijim problemom. Očigledno je da su se ispitanici u oktobru i novembru 2023. godine donekle navikli na rat u Ukrajini.
U Ukrajini su ispitanici bili upitani i o tome koji bi bili „prihvatljivi uslovi za prekid vatre“, a 92 odsto njih tražilo je potpuno povlačenje ruskih trupa iz Ukrajine, uključujući i Krim. Samo dvanaest odsto smatralo bi prihvatljivim da samo Krim ostane pripojen Rusiji. Više od dvije trećine želi da Ukrajina bude brzo primljena u Evropsku uniju i NATO.
Zapad gubi uticaj
Pod engleskim naslovom „Lose-Lose“, deseti bezbjednosni izvještaj opisuje da u trenutnoj napetoj svjetskoj situaciji gube svi. Prema istraživanju, percepcija rizika od vojnog sukoba u Indo-Pacifiku, između Kine i Tajvana, naglo je porasla. Strah od sve samouvjerenije Kine posebno je veliki u Japanu, a zatim i u Indiji, SAD, Njemačkoj i Francuskoj.
U zemljama G7 „veliki djelovi stanovništva vjeruju da će njihove zemlje biti manje bezbjedne i prosperitetne za deset godina“, piše Hojzgen. Ujedno, analiza rezultata ankete pokazuje da ljudi u zemljama G7 očekuju povećanje moći i uticaja Kine i zemalja na Globalnom jugu na račun njihovih sopstvenih zemalja.
Globalizacija nazaduje
Sve u svemu, nezadovoljstvo ekonomskim prilikama u svijetu raste. „Uprkos velikim postignućima u posthladnoratovskom periodu“ su „glavni akteri Zapada“, ali i „moćne autokratije i zemlje tzv. Globalnog juga“, nezadovoljni „statusom kvo i svojim udjelom u svjetskoj privredi“.
Globalizacija u cjelini nazaduje. Osjećaj konkurencije i znatno povećana potreba za bezbjednošću prevladavaju u današnjem svijetu. Naročito u Kinu ulazi sve manje stranog kapitala.
„Intenziviranje geopolitičkog rivalstva potkopalo je uvjerenje da će tržišno vođena globalizacija dovesti do pravedne raspodele profita“, navodi se u izvještaju. Države stoga pridaju „sposobnostima odbrane i pitanjima bezbjednosti prioritet nad ekonomskom efikasnošću“.
„Dramatične političke promjene“ u svijetu odražavaju se u „makroekonomskoj stvarnosti“. Zapadni tokovi kapitala preusmjereni su iz Kine ka drugim partnerima. „Trgovinski tokovi takođe pokazuju znakove restrukturiranja duž geopolitičkih linija“, stoji u minhenskom izvještaju o bezbjednosti, koji generalno daje vrlo pesimističnu sliku međunarodne povezanosti u svijetu.
Globalni tokovi kapitala: sve dalje od Kine
Lanci snabdijevanja između Azije i drugih djelova svijeta, koji su prethodno bili isprepleteni, sve se više razdvajaju. Evropa, a posebno Njemačka, ističe se kao izuzetak: „Njemačke kompanije nastavljaju snažno da ulažu u Kinu i time prkose naporima (političkog) Berlina da smanji njihov angažman. Njemačka direktna strana ulaganja u Kini su i u prvoj polovini 2023. bila rekordno visoka“, navodi se.
Kada je o Kini riječ, njemačka vlada sprovodi politiku smanjenja ekonomske zavisnosti. To je počelo u vrijeme pandemije korone, kada je tokom zatvaranja nastao kolaps u lancima snabdijevanja između Njemačke i Kine, a ta je politika dobila na zamahu prekidom dugotrajne energetske zavisnosti od Rusije. Ali, čini se da se to za sada ne odražava u opipljivim brojkama.
Sve više nasilja u Sahelu
Sve veći vojni uticaj Rusije u zoni Sahela takođe igra ulogu u analizi. Državni udar u Nigeru pokazuje gubitak uticaja Zapada, posebno bivše kolonijalne sile Francuske. Rusija, s druge strane, pokušava da „razdvoji sahelske zemlje od Evrope i SAD“.
I tu autori ovogodišnjeg Minhenskog bezbjednosnog izvještaja prvenstveno ukazuju na gubitnike: „Ljudi u regiji gube priliku za mir i demokratski napredak, jer je svaki državni udar od 2020. donosio sve više nasilja.“
Prema izvještaju, povećano nepovjerenje u čitavom svijetu odražava se i na percepciju opasnosti koju predstavljaju kibernetički napadi i negativne posledice korišćenja vještačke inteligencije. „Tehnološki napredak, koji je dugo bio pokretačka snaga nivoa globalnog blagostanja, sve više instrumentalizuju protivnici takvog razvoja“, piše u analizi. Tome u prilog govore i rezultati istraživanja: ispitanici u SAD tu opasnost ocjenjuju kao posebno visoku, a iza njih su oni u Indiji. Generalno, ljudi se svuda boje kampanja dezinformacija u digitalnom svijetu.
Bonus video:
