Čak i dok se ubrzavaju pregovori o primirju na Bliskom istoku, zahuktava se prijetnja od novog i razornog nivoa nasilja. Predstavnici SAD, Egipta, Izraela i Katara sastali su se 13. februara u Kairu kako bi pokušali da obezbijede šestonedjeljni prekid vatre u Gazi i oslobađanje talaca od strane Hamasa. Istovremeno danima raste strah od masovne invazije izraelske vojske na Rafu, najjužniji grad u Gazi uz granicu sa Egiptom, gdje se nalazi više od milion Palestinaca.
Bilo kakvo širenje sukoba imaće razorne posljedice po civile, uništiti odnos Izraela sa Egiptom i iscrpiti američko strpljenje, piše britanski “Ekonomist”. Ipak, izraelski premijer Benjamin Netanjahu kaže da bi to moglo biti neophodno da bi se postigla “potpuna pobjeda”.
Netanjahu je u srijedu rekao da će Izrael sprovesti “snažnu” akciju protiv Hamasa u Rafi nakon što omogući civilima da napuste borbene zone, prenio je Rojters. Izraelska vojska je poručila da želi da istjera militante iz skrovišta u tom tom gradu i da oslobodi taoce, ali nije iznijela nikakve detalje o predloženom planu za evakuaciju civila.
Netanjahu, koji je suočen s rastućim međunarodnim pritiskom da odloži planirani napad, nije dao nikakvu naznaku kada bi ofanziva mogla da se desi.
Britanski list navodi da je Netanjahuov naglasak na Rafi djelimično pokušaj da poboljša svoj položaj obećavajući Izraelcima presudni rezultat u ratu. Premijer je 12. februara dobio kratko olakšanje nakon što su komandosi spasili dva taoca iz naselja Al-Šabura u Rafi (u diverzantskom izraelskom bombardovanju stradala su 74 Palestinca).
“Samo neprekidni vojni pritisak… će dovesti do oslobađanja svih naših talaca”, rekao je nakon toga. Ipak, kako ističe “Ekonomist”, fokus na Rafi nema za cilj samo spasavanje Netanjahuove glave.
List navodi da u okviru izraelskog bezbjednosnog establišmenta postoji saglasnost da je korisno udariti na Hamas tamo, u njegovom posljednjem uporištu, i preuzeti kontrolu nad granicom sa Egiptom, glavnim kanalom za šverc oružja.
Po ocjeni bezbjednosnih zvaničnika, Hamas je u defanzivi. Za vođom tog pokreta u Gazi, Jahjom Sinvarom, traje potraga u Kan Junisu i smatra se da je sve manje sposoban da komunicira sa svojim ljudima. Hamas pokušava da ponovo uspostavi prisustvo u gradu Gaza, na sjeveru, postavljanjem uniformisane policije na ulice i isplatom plata državnim službenicima.
Ipak, kako piše u analizi, izraelski obavještajni zvaničnici vjeruju da su lideri Hamasa zabrinuti da gube kontrolu nad stanovništvom. Vjeruje se da je ubijeno više od 10.000 pripadnika Hamasa, a na hiljade ranjeno ili zarobljeno. Izraelske odbrambene snage (IDF) kažu da je oko 18 od 24 Hamasova bataljona “razbijeno”. Preostali borci su u “gerilskom režimu” i više nisu sposobni da efikasno vladaju Gazom.
Prema ocjeni “Ekonomista”, napad na Rafu bi još više pritisnuo Hamas, ali bi gubici mogli biti ogromni. Generali znaju da možda ne postoji efikasan način da se civili premjeste iz zone opasnosti. U prethodnim fazama rata, Izrael je pozivao stanovnike grada Gaza i Kan Junisa da se presele na jug, dalje od ratne zone. Sada bi trebalo da natjera one koji su pobjegli u Rafu da se ponovo presele, ovog puta u “bezbjedne oblasti” koje su sve manje - improvizovane šatorske gradove na obali.
Izraelski obavještajni zvaničnici vjeruju da su lideri Hamasa zabrinuti da gube kontrolu nad stanovništvom
Susjedni Egipat očajnički želi da izbjegne da se rat prelije na njegovu teritoriju. Odbija da dozvoli da veliki broj izbjeglica napusti Gazu i upozorio je Izrael da bi rat u pograničnom području mogao imati “strašne posljedice”. Egipatski zvaničnici su zaprijetili da će suspendovati mirovni sporazum potpisan sa Izraelom 1979. godine ako očajni Palestinci nagrnu u Egipat, objavio je “Volstrit žurnal”.
Šef humanitarnih operacija Ujedinjenih nacija upozorio je juče na mogućnost prelivanja Palestinaca iz Rafe u Egipat ako Izrael pokrene vojnu operaciju protiv tog pograničnog grada.
“Mogućnost vojne operacije u Rafi, sa mogućnošću zatvaranja (graničnog) prelaza, sa mogućnošću prelivanja... neka vrsta egipatske noćne more... je upravo pred našim očima”, rekao Martin Grifits juče u Ženevi. On je dodao da je “iluzija” da se građani Gaze mogu evakuisati u bezbjednu zonu.
Ujedinjene nacije su saopštile da bi izraelska ofanziva na Rafu mogla “dovesti do masakra”.
“Ekonomist” piše da mogućnost velikog broja civilnih žrtava izaziva zabrinutost izraelskih saveznika. Predsjednik SAD Džo Bajden rekao je 12. februara da “veliku vojnu operaciju u Rafi ne bi trebalo sprovoditi bez kredibilnog plana da se osigura bezbjednost i podrška za više od milion ljudi koji su se tamo skonili”.
Dejvid Kameron, britanski ministar spoljnih poslova, takođe je pozvao na uzdržanost. “Ne vidim kako je moguće voditi rat među ovim ljudima (u Rafi)”, rekao je. “Nemaju gdje da odu.”
Nevolje u koje je zapao podstiču Netanjahua da pokuša da se iskupi riskantnom eskalacijom u Rafi, dok bi generali i pragmatično krilo ratnog kabineta radije pokušali da postignu dogovor o oslobađanju talaca. Za njih Rafa može doći kasnije
Prema procjeni britanskog lista, od dva faktora zavisi da li će Izrael napasti Rafu.
“Jedan je da li Netanjahu može dobiti podršku kod kuće za novi front u ratu, što nikako nije osigurano. Operacija koju on promoviše bila bi velika i uključivala bi čitave brigade koje bi tamo vjerovatno ostajale sedmicama”, navodi se u analizi i dodaje da IDF tek treba da počne da prikuplja trupe za manevar ovih razmjera. List podsjeća da su generali povlačili trupe iz Gaze i demobilisali mnoge od 300.000 rezervista pozvanih 7. oktobra.
Ekonomski troškovi sukoba rastu, a agencija Mudis je 9. februara snizila rejting Izraela sa A1 na A2. Ona je upozorila da bi produženi rat mogao “oslabiti izvršne i zakonodavne institucije”.
Netanjahova popularnost i dalje opada u anketama, a njegov rival u ratnom kabinetu, Beni Ganc, nadmašuje ga i po ličnom rejtingu i po namjerama glasanja.
Da se izbori održe sada, Gancova centristička partija Nacionalnog jedinstva dobila bi više nego dvostruko više glasova od Netanjahuovog Likuda, prenio je “Ekonomist” najnovija istraživanja.
“Nevolje u koje je zapao podstiču Netanjahua da pokuša da se iskupi riskantnom eskalacijom u Rafi, dok bi generali i pragmatično krilo ratnog kabineta, koje predvodi Ganc, radije pokušali da postignu dogovor o oslobađanju talaca. Za njih Rafa može doći kasnije”, navodi se u analizi.
Da li je takav dogovor moguć zavisi od razgovora u Kairu i od Hamasa, ocjenjuje “Ekonomist”. Izrael je odlučno odbacio zahtjeve palestinske grupe za potpuni prekid vatre i trajno povlačenje izraelskih trupa iz Gaze prije bilo kakve razmjene talaca za palestinske zatvorenike.
Međutim, povratak izraelskih zvaničnika u Kairo 13. februara na dalje pregovore je odraz izraelske procjene da je Hamasov zahtjev samo početni potez i da se može postići dogovor o privremenom primirju, ističe “Ekonomist”.
“Izraelski zvaničnici vjeruju da bi potreba Hamasa da se pregrupiše i pruži stanovništvu očajnički potreban predah prije svetog mjeseca Ramazana, za koji se očekuje da počne 10. marta, mogla da natjera tu grupu da pokaže više fleksibilnosti u pregovorima o taocima. Da bi se izbjegao pakao u Rafi, jedna strana mora prva da popusti”, zaključuje se u analizi.
Bonus video:
