Oni su obilježja američke istorije: protesti, skupovi, marševi, demonstracije. Potiču iz ranog perioda još od prije nego što će Sjedinjene Države postati ono što su danas, do slika i zvukova koji odjekuju u univerzitetskim kompleksima širom SAD ovog aktivističkog proljeća.
Isto koliko su dio američke istorije, ti događaji izazivaju nezadovoljstvo, osudu, bijes, pozive da budu obustavljeni a povremeno i angažman policije i upotrebu agresivnih taktika kako bi bili prekinuti.
“Nezadovoljstvo je od suštinskog značaja za demokratiju. Međutim nezadovoljstvo nikada ne smije voditi u nerede”, kazao je ranije ovog mjeseca predsjednik SAD Džo Bajden, sumirajući trajni američki paradoks.
Amerikanci cijene pravo na okupljanje, na slobodno izražavanja, na peticije kako bi izrazili nezadovoljstvo. To je obuhvaćeno prvim ustavnim amandmanom. Oni hvale društvene akcije iz prošlosti i priznaju napredak ka jednakosti koji su ostvarile prethodne generacije, često rizikujući svoje živote.
Međutim, te iste aktivnosti mogu izazvati bijes i direktno protivljenje kada remete svakodnevne rutine i zabrinutost da su oni koji istupaju autsajderi koji žele da izazovu haos i utiču na povodljive.
“Javnost većinom nije voljela demonstracije pokreta za građanska prava. Javnost generalno nije podržavala proteste protiv Vijetnamskog rata. I javnost generalno nije voljela proteste za ženska prava... i sve proteste koji su se zapravo dogodili od tada”, kazao je Robert Šapiro, profesor političkih nauka u Školi za međunarodne i javne poslove na Univerzitetu Kolumbija i stručnjak za javno mnjenje u američkoj politici.
Međutim, to ne znači da protesti nijesu imali nikakav uticaj iako on nije bio odmah vidljiv, kazao je on.
“Javno mnjenje mijenja stav prema određenom pitanju kao rezultat efikasnosti protesta u pogledu jedne vrlo važne stvari, a to je povećanje vidljivosti i važnosti tih pitanja”.
Uzmite na primjer, protest “Okupirajmo Vol Strit iz 2011. “Skrenuo je pažnju na ekonomsku nejednakost u Sjedinjenim Državama”, kazao je Šapiro. “Ljudi su nakon toga obraćali više pažnje na tu debatu. Pitanje ekonomske nejednakosti u SAD je postalo, i ostalo, vidljivije”.
U proteklih nekoliko nedjelja, protestni kampovi su nikli i bili srušeni zbog rata između Izraela i Hamasa, koji traje od početka oktobra.
Propalestinski demonstranti u američkim školama pozivaju svoje administracije da prekinu ekonomske i druge veze sa Izraelom ili kompanijama za koje tvrde da podržavaju rat. Protestni kampovi pojavili su se 17. aprila na Univerzitetu Kolumbija i od tada proširili širom SAD i Evrope.
Izbilo je i protivljenje tim demonstracijama. Vlasti pod pritiskom da povrate red i normalno funkcionisanje tvrde da podržavaju pravo na slobodu govoru, ali ne i remećenje života drugih studenata ili kršenje pravila ponašanja. Policija je pozvana u univerzitetske komplekse SAD, a uhapšene su hiljade ljudi.
Međutim, kada je riječ o protestima remećenje svakodnevnog života je od ključnog značaja, kazala je Selest Fejson, iz Mreže za život crnaca, koalicije organizacija koje su se udružile nakon protesta Pokreta za crne živote 2014. godine, koji su izbili poslije smrti Majkla Brauna u Fergusonu, u Misuriju.
“Promjena je moguća uvijek u tim neugodnim trenucima i tim neugodnim pritiscima”, kazala je ona. “Tokom istorije promjene u Sjedinjenim Državama donosili su upravo oni koji su spremni da rizikuju svoja tijela, svoj glas, svoje zajednice”.
Sa tim je saglasan Endrju Basta, student četvrte godine na Univerzitetu u Čikagu koji je provodio vrijeme u kampu na tom fakultetu. “Ne samo da je fer, već je zapravo smatram da je naša odgovornost da budemo remetilački faktor, da promijenimo svoje živote u skladu sa tim i da se odupremo”, kazao je ovaj 21-godišnjak.
Rabin Moše Hauer se ne slaže da je remećenje javnog reda i mira neophodno. On ukazuje na to da su se demonstracije i protestni skupovi održavali tokom godina uz dozvole i potrebna odobrenje i da su ljudi izražavali svoje stavove bez blokiranja puteva i remećenja života drugih.
Pravo na slobodu govora i izražavaja stavova je pravo “koje mi apsolutno podržavamo kao sastavni dio svakog Amerikanca, kao dio ozbiljnih ljudskih bića koja znaju da niko nema monopol na istinu”, kazao je Hauer, potpredsjednik jevrejske organizacije Ortodoksna unija. “Treba da osposobimo sebe da slušamo druge glasove i ljude koji podižu glas, jasno izražavajući svoje mišljenje - nezavisno od toga da li nam se taj stav dopada, ili ne”.
Međutim, on je među onima koji su u nevjerici povodom aktuelnih protesta u univerzitetskim kompleksima. On tvrdi da su oni prešli u antisemitizam i stvorili atmosferu koja nije bezbjedna za jevrejske studente i zajednice. To je, kako on kaže, razlog za zabinutost, kada jedan pokret odluči da “definiše svoje taktike stvarima kao što su zastrašivanje, prijetnje, što jasno vodi do nasilja”.
Pozivi na mirne proteste česti su u američkoj istoriji i ponekad praćeni nostalgijom za prethodnim epohama koja može biti pogrešno usmjerena.
“To romantizovanje prošlosti zapravo nije istinito. Na primjer, mediji sada o Martinu Luteru Kingu izvještavaju sa puno ljubavi i poštovanja. Međutim mi znamo da je on tada u medijima predstavljan kao anarhistički izgrednik”, kazao je Fejson. “Na kraju dana, imamo zaista loš obrazac ponižavanja demonstranata dok se bore, a zatim njihovog slavljenja kada ostvare pobjedu ili nakon što se izlože riziku”.
To je jedna vrsta “ideološkog prisvajanja” kada ljudi koji se smatraju radikalnim ili ludim u vrijeme njihovih protesta kasnije budu smatrani da su bili na “pravoj strani istorije”, kazao je Čarls Mekini, profesor saradnik na Rouds koledžu, koji proučava Pokret za građanska prava.
To potvrđuje ideju da moć protesta nije nužno u ubjeđivanju ljudi u sadašnjosti, već u njihovom uticaju na narativ i kulturu. Najmoćniji protesti u američkoj istoriji - od Bostonske čajanke 1773. godine pa nadalje - odjekivali su daleko izvan svojih era i, sa svojom trajnom ozloglašenošću, dali rezultate.
“To funkcioniše, zar ne”, kazao je Robert Videl Mlađi, vanredni profesor istorije na Univerzitetu u Roud Ajlandu, koji je proučavao političke pokrete. “To je efikasno, barem u smislu što mijenja uslove debate i mijenja način na koji ljudi razmišljaju o određenom pitanju ili grupi pitanja, ili jednostavno usadi u ljudske mozgove da se nešto dešava”.
Priredila: N.B.
Bonus video:
