Ruski predsjednik Vladimir Putin spustio je prag za nuklearni udar kao odgovor na širi spektar konvencionalnih napada, dok je Ukrajina juče, na 1000. dan rata, iskoristila odobrenje odlazeće administracije u Vašingtonu i američkim ATACMS raketama napala rusku teritoriju.
Rusija je saopštila da su njene snage oborile pet od šest raketa koje su bile ispaljene na vojni objekat u Brijanskoj oblasti. Ostaci jedne rakete pogodili su objekat, izazvavši požar koji je brzo ugašen i nije prouzrokovao žrtve niti štetu, navodi se u saopštenju.
Ukrajina tvrdi da je pogodila rusko skladište oružja na oko 110 kilometara unutar ruske teritorije u napadu koji je izazvao sekundarne eksplozije. Ukrajinska vojska nije javno precizirala koje je oružje koristila, ali su ukrajinski i američki zvaničnici kasnije potvrdili da su korištene ATACMS rakete.
Rusija je mjesecima upozoravala Zapad da će, ukoliko Vašington dozvoli Ukrajini da koristi američke, britanske i francuske rakete za napade duboko unutar ruske teritorije, Moskva smatrati te članice NATO-a direktno umiješanim u rat u Ukrajini.
Ažurirana ruska nuklearna doktrina, koja uspostavlja okvir uslova pod kojima Putin može narediti nuklearni udar iz najvećeg nuklearnog arsenala na svijetu, odobrena je juče.
Analitičari navode da je najveća promjena u tome što Rusija sada može razmotriti nuklearni udar kao odgovor na konvencionalni napad na Rusiju ili njenog saveznika Bjelorusiju koji “predstavlja kritičnu prijetnju njihovom suverenitetu i (ili) teritorijalnom integritetu”.
“Šira slika je da Rusija spušta prag za nuklearni udar kao odgovor na mogući konvencionalni napad”, rekao je za Rojters Aleksandar Graf, viši istraživač Instituta za istraživanje mira i bezbjednosnu politiku na Univerzitetu u Hamburgu.
Prethodna doktrina, sadržana u dekretu iz 2020. godine, navodila je da Rusija može koristiti nuklearno oružje u slučaju nuklearnog napada neprijatelja ili konvencionalnog napada koji ugrožava postojanje države.
Bijela kuća je juče saopštila da SAD nijesu iznenađene time što je Rusija snizila prag za nuklearni udar i ne planiraju da prilagođavaju sopstvenu nuklearnu strategiju kao odgovor na to.
“Budući da ne primjećujemo promjene u ruskoj nuklearnoj strategiji, nismo vidjeli nikakav razlog da prilagođavamo našu nuklearnu doktrinu ili strategiju kao odgovor na poteze Rusije”, stoji u izjavi.
Rusija i SAD zajedno kontrolišu 88% svetskih nuklearnih bojevih glava, podsjeća britanska agencija.
Putin je glavni donosilac odluka kada je riječ o upotrebi ruskog nuklearnog arsenala.
Doktrina navodi da bi svaki napad koji izvrši nenuklearna sila uz podršku nuklearne sile bio smatran zajedničkim napadom, kao i da bi napad jednog člana vojnog saveza bio tretiran kao napad cjelokupnog saveza.
Poređenja sa Kubanskom krizom
Rusko ministarstvo inostranih poslova saopštilo je da jučerašnji napad Ukrajine na Brijansku oblast u Rusiji otvara novu fazu rata. “Ovo ćemo smatrati kvalitativno novom fazom zapadnog rata protiv Rusije i reagovaćemo u skladu s tim”, izjavio je ruski ministar spoljnih poslova Sergej Lavrov na engleskom jeziku, dodajući da su u napadu ATACMS raketama na Rusiju vjerovatno korišćeni američki podaci i osoblje.
"Opasnost od direktnog oružanog sukoba između nuklearnih sila sada ne može biti potcijenjena; ono što se dešava nema presedana u prošlosti, krećemo se kroz neistraženi vojni i politički teren", kazao je Sergej Rjabkov
Vojni stručnjaci smatraju da upotreba američkih raketa za napade na ciljeve duboko unutar ruske teritorije može pomoći Ukrajini da brani dio teritorije pod ruskom kontrolom koji je zauzela kao potencijalno sredstvo za cjenjaknje u pregovorima, ali vjerovatno neće imati odlučujući uticaj na tok 33-mjesečnog rata.
Moskva tvrdi da se takvo oružje ne može koristiti bez direktne operativne podrške SAD i da bi njihova upotreba učinila Vašington direktnim učesnikom u ratu.
Lavrov je istakao da će Rusija učiniti sve kako bi izbjegla nuklearni rat, podsjećajući da su upravo SAD upotrijebile nuklearno oružje protiv japanskih gradova Hirošime i Nagasakija 1945. godine.
Na 1.000. dan rata u Ukrajini, Rusija je dodatno proširila definiciju podataka koji bi mogli ukazivati da je Rusija na meti masovnog napada avionima, krstarećim raketama i bespilotnim letjelicama.
Ruske diplomate navode da je trenutna kriza uporediva sa Kubanskom raketnom krizom iz 1962. godine, kada su dvije hladnoratovske supersile bile najbliže namjernom nuklearnom ratu, upozoravajući da Zapad griješi ako misli da će se Rusija povući u vezi sa Ukrajinom.
Kremlj je saopštio da Rusija smatra nuklearno oružje sredstvom odvraćanja i da je ažurirani tekst doktrine osmišljen da potencijalnim neprijateljima jasno stavi do znanja neizbježnost odmazde u slučaju napada na Rusiju.
“Opasnost od direktnog oružanog sukoba između nuklearnih sila sada ne može biti potcijenjena; ono što se dešava nema presedana u prošlosti, krećemo se kroz neistraženi vojni i politički teren”, izjavio je Sergej Rjabkov, zamjenik ruskog ministra spoljnih poslova zadužen za kontrolu naoružanja i odnose sa SAD.
Putin je glavne promjene u nuklearnoj doktrini najavio još u septembru.
Na pitanje da li je objavljivanje dekreta povezano s odlukom Vašingtona da dozvoli Ukrajini da koristi američke rakete za napade duboko u ruskoj teritoriji, portparol Kremlja Dmitrij Peskov rekao je da je doktrina objavljena “blagovremeno”.
“Nuklearno odvraćanje ima za cilj da potencijalni protivnik razumije neizbježnost odmazde u slučaju agresije na Rusku Federaciju i/ili njene saveznike,” rekao je Peskov.
Završna i najopasnija faza rata
Rat ulazi u, kako neki ruski i zapadni zvaničnici navode, potencijalno završnu i najopasniju fazu, dok ruske snage napreduju najbržim tempom još od prvih nedelja sukoba, a Zapad razmatra kako bi se rat mogao okončati.
Zaraćene strane intenzivirale su sukobe posljednjih nedjelja u pokušaju da osiguraju jaču poziciju za eventualne pregovore. Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski izjavio je da Kijev mora učiniti sve da se rat završi diplomatskim putem sljedeće godine.
“U ovoj fazi rata odlučuje se ko će prevladati. Da li mi nad neprijateljem ili neprijatelj nad nama Ukrajincima... i Evropljanima. I svima u svijetu koji žele da žive slobodno i ne budu podanici diktatoru”, rekao je Zelenski u jučerašnjem obraćanju Evropskom parlamentu.
Ukrajinski predsednik je podsjetio da je Putin doveo 11.000 sjevernokorejskih vojnika na granice Ukrajine i da “ovaj kontingent može porasti na 100.000”. Zelenski nije iznio detalje, ali djeluje da je njegova izjava zasnovana na izvještaju Bloomberga koji se poziva na neimenovane izvore i navodi da bi Sjeverna Koreja mogla da pošalje 100.000 vojnika kako bi pomogla Rusiji u borbi protiv Ukrajine.
Zelenski je svoj kratki govor iskoristio kao poziv na akciju za zemlje EU u kritičnom trenutku za Ukrajinu, dok Rusija nastavlja da napreduje, a budući američki predsjednik, Donald Tramp, bi mogao smanjiti vojnu pomoć Kijevu i natjerati ga na mirovni sporazum koji bi od Ukrajine zahtijevao da se odrekne velikih djelova teritorije.
Hiljade ukrajinskih građana su poginule, preko šest miliona živi ima status izbjeglica u inostranstvu, a populacija zemlje opala je za četvrtinu otkako je Putin naredio invaziju kopnom, morem i vazduhom, čime je započet najveći sukob u Evropi od Drugog svjetskog rata.
Vojni gubici su ogromni, mada su podaci o žrtvama strogo čuvana tajna. Prema zapadnim procjenama, zasnovanim na obavještajnim podacima, stotine hiljada vojnika na obje strane su ranjene ili ubijene.
Bonus video:
