Tehnološke dionice pale su u ponedjeljak (27. januar) nakon tvrdnji o napretku kineskog start-apa za vještačku inteligenciju DeepSeek, što je izazvalo sumnje u sposobnost američkih kompanija da iskoriste milijarde dolara koje su već uložile u vještačku inteligenciju. Vrijednosti dionica proizvođača čipova Nvidia, Majkrosofta i Mete naglo su pale, a i Nasdaq, pretežno tehnološki indeks, takođe je pretrpio ozbiljan udarac.
Pad je povezan s prošlonedjeljnom objavom DeepSeeka o njihovom najnovijem velikom jezičkom modelu vještake inteligencije, za koji tvrde da može da parira vodećim američkim konkurentima poput OpenAI, uprkos znatno manjim troškovima i korišćenju daleko manje Nvidia-čipova. Firma je detaljno objasnila kako je razvila vrhunski model s troškovima koji su samo djelić onoga što su američke kompanije očekivale da plate za isti napredak.
Te tvrdnje izazvale su sumnje među investitorima u vezi s trenutnim procvatom vještačke inteligencije u Siliciumskoj dolini, koji je posljednje dvije godine obilježen rastom procjena vrijednosti dionica kompanija na osnovu očekivanja o potencijalu rasta vještačke inteligencije.
U međuvremenu, DeepSeekova aplikacija AI Assistant, objavljena 10. januara, u ponedjeljak je prestigla konkurentski ChatGPT i postala najviše ocijenjena besplatna aplikacija na Eplu.
Duboki uticaj DeepSeeka
Rastuća popularnost DeepSeeka i njegovo detaljno objašnjenje kako je model razvijen, šokirali su zajednicu vještačke inteligencije i dodatno uzdrmali već nestabilno tržište. Tehnološke dionice povezane s vještačkom inteligencijom bile su sklone dramatičnim usponima i padovima tokom protekle godine, a analitičari kažu da nema sumnje da je posljednja turbulencija vezana uz DeepSeek.
Uspeh DeepSeeka od njegovog pokretanja i tvrdnje o razvoju najnovijeg modela, poznatog kao R1, dovode u pitanje osnovne pretpostavke o razvoju velikih jezičkih modela vještačke inteligencije i modela rasuđivanja. To takođe ukazuje na činjenicu da Kina sve više može da konkuriše SAD u području vještačke inteligencije.
Angela Žang, profesorka prava na Univerzitetu Južne Kalifornije, rekla je za DW da je DeepSeek „lider“ u Kini, i da ta zemlja u cjelini brzo sustiže SAD na polju vještačke inteligencije. „Postoje bar četiri kineske firme koje tvrde da su razvile modele vještačke inteligencije koji mogu da konkurišu američkim kompanijama iz Siliciumske doline,“ rekla je. „Ovo nije jedinstven slučaj, već samo jedan primjer čitave industrije vještačke inteligencije u Kini.“
Uspjeh je stvaran, ali sumnje ostaju
Ričard Vindsor, tehnološki analitičar i osnivač istraživačke firme Radio Free Mobile, rekao je za DW da nema sumnje da je DeepSeekov model napredan onoliko koliko tvrde. „To je realno. Da ga nisu potpuno objavili kao open source, bilo bi mnogo više sumnji u izvedbu. Ali oni su ga objavili i može se mjeriti prema postojećim referentnim standardima.“
Kada je OpenAI objavio svoj najnoviji model u decembru prošle godine, nijesu dali tehničke detalje o tome kako su ga razvili. DeepSeek je otkrio detalje razvoja modela vještačke inteligencije koji je sposoban samostalno da razmišlja i uči bez ljudskog nadzora. Tu je i činjenica da je DeepSeek postigao naizgled veliki napredak uprkos tome što je Vašington zabranio Nvidiji slanje svojih najnaprednijih čipova u Kinu. DeepSeek tvrdi da je svoj model razvio koristeći Nvidia H800 čipove, a ne najnaprednije H100 čipove, ali tu tvrdnju osporavaju neki u industriji.
Angela Žang ističe da su ograničenja izvoza značila da su kineske kompanije morale da prođu kroz „veoma težak period“, ali su takođe „podstakle inovacije“ u industriji vještačke inteligencije u zemlji.
S druge strane, Vindsor izražava sumnje u vezi s DeepSeekovim tvrdnjama o troškovima razvoja modela. DeepSeek je tvrdio da je koristio nešto više od 2.000 Nvidia H800 čipova i potrošio samo 5,6 miliona dolara (5,24 miliona evra) za treniranje modela s više od 600 milijardi parametara. „To je ključno“, kaže Vindsor. „To je više od 95 odsto jeftinije nego što to radi OpenAI.“
Dodao je da je „skeptičan“ prema brojci od 5,6 miliona dolara, jer nije jasno kakvu je pomoć firma dobila od kineske vlade kako bi održala niske troškove, bilo da je riječ o električnoj energiji, platama ili velikim troškovima računarske snage potrebne za treniranje modela vještačke inteligencije. Takođe vjeruje da činjenica da su podaci objavljeni na isti dan kada je Donald Tramp inaugurisan kao predsjednik SAD sugeriše određenu političku motivaciju od strane kineske vlade.
Lijang Venfeng, čovjek iza DeepSeeka, već je postao svojevrsni nacionalni heroj u Kini. Prošle nedjelje bio je jedini direktor neke kompanije koja radi na razvoju vještačke inteligencije koji je pozvan da se pridruži drugim preduzetnicima na sastanku visokog ranga s kineskim premijerom Li Ćijangom.
Na putu kao dubljem uticaju?
DeepSeek je mala kineska laboratorija za vještačku inteligenciju koja je nastala kao istraživački ogranak hedž-fonda poznatog pod nazivom High-Flyer. High-Flyer je osnovao Lijang Venfeng 2016. godine. Venfengovo interesovanje za vještačku inteligenciju dovelo ga je do fokusiranja na istraživanje algoritama, što je na kraju rezultiralo osnivanjem istraživačke laboratorije za vještačku inteligenciju pod nazivom High-Flyer AI, koji je 2023. godine brendirao u DeepSeek.
Angela Žang smatra da je ključni dio uspjeha DeepSeeka činjenica da Venfeng ne djeluje kao neko ko je „vođen komercijalnim interesima“.
„DeepSeek pokazuje sposobnosti kineskih kompanija za vještačku inteligenciju, ali takođe pokazuje i da u inovacionom eko-sistemu Kine, u određenim okolnostima, kada imate izvrstan tim koji vodi osoba s velikom vizijom, postoje ogromne inovativne mogućnosti“, rekla je Žang.
Takođe je bilo nagađanja o obimu veza te firme s Komunističkom partijom Kine, ali Žang misli da to nije ključna stavka. „Prava inovativnost dolazi iz dinamičnog privatnog sektora u Kini, a ne iz državnog sektora“, kaže. „Kad god vidite da država nešto finansira, gotovo da bih se kladila da će to da propadne. Međutim, uprkos tome, DeepSeek je sada na radaru kineske vlade, s obzirom na svoj ogroman, nevjerovatan uspjeh.“
Zapanjujući uticaj firme na Silicijumsku dolinu posljednjih nedjelja sugeriše da bi ona mogla da postane globalni džin u oblasti vještačke inteligencije. Međutim, Ričard Vindsor upozorava da postoji mnogo nesigurnosti oko toga kako će DeepSeekov proboj uticati na šire tržište.
Kaže da će kompanije sada pokušati da repliciraju ono što je DeepSeek postigao koristeći metode koje je objavio. Ako uspiju, to bi moglo da znači da će treniranje sistema vještačke inteligencije da postane znatno jeftinije. „Pitanje je hoće li se količina treniranih sistema naglo povećati, jer je sada mnogo jeftinije trenirati ih. Ili su svi precijenili potrebu za bazama podataka?“
Sve to ukazuje na dalje preokrete za investitore u sektoru koji je već i do sada bio obilježen nesigurnošću.
Bonus video:
