Vens u grupnom četu opet kritikovao Evropu: "Mrzim što moramo da ih spašavamo"

Visoki zvaničnici administracije predsjednika Sjedinjenih Američkih Država (SAD) Donalda Trampa su na aplikaciji za razmjenu poruka Signal razgovarali o planiranim američkim udarima na Jemen, a negodovali su "što ponovo moraju spašavati Evropu".

Britanski javni servsi BBC navodi da među porukama koje je prenio glavni urednik časopisa Atlantik koji je dodat u čet grupu na Signalu, Džefri Goldberg, nalazi se i ona u kojoj američki zvaničnici raspravljaju o mogućnosti da Evropa plati za američku zaštitu ključnih pomorskih puteva.

„Bilo da je sada ili za nekoliko nedjelja, moraće Sjedinjene Države da ponovo otvore ove brodske rute,“ napisao je 14. marta nalog povezan sa savjetnikom za nacionalnu bezbjednost Bijele kuće Majklom Volcom.

Dalje, navodi se da po Trampovom zahtjevu, njegov tim sarađuje sa Ministarstvom odbrane i Stejt departmentom „na određivanju ukupnih troškova kako bi ih mogli fakturisati Evropljanima.“

U jednom trenutku tokom razmjene poruka, nalog koji pripada potpredsjedniku SAD-a Džej Di Vensu ponovo izražava nezadovoljstvo: „Mrzim što opet moramo spašavati Evropu,“ aludirajući na to da bi od američkih udara najviše korist imala Evropa, zbog svoje zavisnosti od tih brodskih ruta.

Tri minuta kasnije, korisnik označen kao ministar odbrane SAD-a Pit Hegset odgovara Vensu: „VP (vice president - potpredsjednik): Potpuno dijelim tvoje gađenje prema evropskom parazitiranju. To je sramotno“.

Rojters piše da je Atlantik naveo i da je Vens izrazio zabrinutost zbog tajminga napada i rekao da postoji jak argument za odgađanje za mjesec dana.

„Nisam siguran da je predsjednik (Donald Tramp) svjestan koliko je ovo neusklađeno s njegovom trenutnom porukom o Evropi. Takođe postoji rizik od umjerenog do ozbiljnog skoka cijena nafte,“ navodi se u poruci, iako je na kraju izrazio spremnost da podrži konsenzus grupe.

Jasna tema koja se izdvojila iz grupnog četovanja bila je – nedostatak simpatija prema Evropi.

Taj stav nije nov kada je u pitanju Vens, piše BBC. U februaru je iznio žestoku kritiku evropskih demokratija tokom govora na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji.

Vens je tada optužio evropske vlade da se povlače od svojih vrijednosti, da guše slobodu govora i da su uzrok masovnih migracija.

Govor, koji je trajao 20 minuta, naišao je na žestoke kritike iz Evrope, a njemački ministar odbrane Boris Pistorijus ga je nazvao „neprihvatljivim“.

Šefica diplomatije Evropske unije (EU), Kaja Kalas, ocijenila je da Vens „pokušava da izazove sukob“ s Evropom.

Nekoliko dana kasnije, Vens je predvodio napad na predsjednika Ukrajine Volodimira Zelenskog, kad su se zajedno sastali s predsjednikom Trampom.

Za sada, Evropa još nije reagovala na ovaj novi talas, kako se čini, otvorenog kritikovanja iz Sjedinjenih Država.

Počinili krivično djelo?

Prema američkom zakonu, može biti krivično djelo ako se povjerljive informacije pogrešno rukuje, zloupotrijebe ili namjerno otkriju, iako nije jasno da li je u ovom slučaju došlo do povrede zakonskih odredbi.

Poruke koje je, prema navodima Atlantik-a, Volc postavio da se automatski brišu s aplikacije Signal nakon određenog vremena, dodatno otvaraju pitanja o mogućem kršenju saveznog zakona o čuvanju zvaničnih dokumenata.

U okviru napora Trampove administracije da pronađe izvore curenja informacija medijima, direktorka Nacionalne obavještajne službe Tulsi Gabard je 14. marta na društvenoj mreži Iks napisala da je „neovlašćeno otkrivanje povjerljivih informacija kršenje zakona i biće tretirano kao takvo.“

Gabard će u utorak svjedočiti pred Odborom za obavještajne poslove Senata o globalnim prijetnjama po SAD.

Aplikaciju Signal, koju je razvio preduzetnik Moksi Marlspajk, odavno koriste "borci za privatnost", ali je postala i neslužbena platforma za komunikaciju zvaničnika u Vašingtonu. Signal ne koristi enkripciju američke vlade i nije "hostovan" na vladinim serverima.

Demokratski poslanici su upotrebu Signal aplikacije u ovakve svrhe nazvali nezakonitom i zatražili hitnu istragu.

„Ovo je jedan od najzapanjujućih propusta u vojnoj obavještajnoj bezbjednosti o kojem sam čitao u veoma, veoma dugo vremena,“ rekao je lider demokrata u Senatu Čak Šumer, dodajući da će zatražiti od lidera većine Džona Tjuna da sprovede istragu.

„Tek sad saznajemo za to. Ali očigledno, moramo doći do dna svega ovoga i shvatiti šta se tačno dogodilo. Imaćemo plan,“ rekao je Tjun, republikanac iz Južne Dakote.

Bijela kuća nije odmah najavila da će doći do promjena u osoblju zbog ovog propusta.

„Predsjednik Tramp i dalje ima potpuno povjerenje u svoj tim za nacionalnu bezbjednost, uključujući savjetnika za nacionalnu bezbjednost Majka Volca,“ rekla je portparolka Bijele kuće Karolin Levit za Rojters.

Senatorka demokrata Elizabet Voren rekla je na društvenoj mreži Iks da je korišćenje Signala za raspravu o osjetljivim pitanjima nacionalne bezbjednosti „očigledno nezakonito i opasno preko svake mjere.“

„Svaki pojedinačni zvaničnik u toj grupi sad je, makar i nenamjerno, počinio krivično djelo – koje inače povlači zatvorsku kaznu“, izjavio je senator demokrata Kris Kuns na Iks-u.

Greškom otkrili ratne planove

Visoki zvaničnici Trampove administracije greškom su otkrili ratne planove u grupnom četovanju, kratko prije nego što su SAD napale Hutije u Jemenu koji su povezani s Iranom, saopštila je Bijela kuća sinoć, nakon izvještaja magazina Atlantik.

Demokratski poslanici su brzo osudili ovaj propust, navodeći da je riječ o povredi nacionalne bezbjednosti i kršenju zakona, koje mora biti predmet kongresne istrage.

Glavni urednik Atlantika, Džefri Goldberg, izjavio je da je 13. marta neočekivano pozvan u šifrovanu grupu na aplikaciji Signal, pod nazivom "Houthi PC small group".

U grupi je savjetnik za nacionalnu bezbjednost Majk Volc zadužio svog zamjenika Aleksa Vonga da formira "tigarski tim" kako bi koordinisali američke akcije protiv Hutija.

Portparol Savjeta za nacionalnu bezbjednost Brajan Hjuz izjavio je da se čini da je grupni čet autentičan.

Predsjednik SAD Donald Tramp je 15. marta pokrenuo kampanju velikih vojnih napada protiv Hutija zbog njihovih napada na brodove u Crvenom moru, i upozorio Iran, glavnog saveznika Hutija, da odmah obustavi podršku toj grupi.

Nekoliko sati prije početka napada, ministar odbrane Pit Hegset objavio je operativne detalje plana u grupnom četovanju, uključujući informacije o metama, oružju koje će SAD koristiti i redoslijedu napada, rekao je Goldberg.

U izvještaju nisu navedeni konkretni detalji, ali je Goldberg opisao to kao "šokantno nepromišljenu" upotrebu Signal aplikacije.

Goldberg je naveo da su se u grupi nalazili i nalozi koji su izgledali kao da pripadaju potpredsjedniku Džej Diju Vensu, državnom sekretaru Marku Rubiju, direktoru CIA-e Džonu Ratklifu, direktorki Nacionalne obavještajne službe Tulsi Gabard, sekretaru trezora Skotu Besentu, šefici kabineta Bijele kuće Sjuzi Vajls i višim zvaničnicima Savjeta za nacionalnu bezbjednost.

Džo Kent, Trampov kandidat za direktora Nacionalnog centra za borbu protiv terorizma, navodno je bio u grupi iako još nije dobio potvrdu Senata.

Tramp je rekao novinarima u Bijeloj kući da nije upoznat sa incidentom. „Ne znam ništa o tome. Nisam veliki fan Atlantika-a,“ rekao je Tramp. Kasnije je jedan zvaničnik Bijele kuće saopštio da je pokrenuta istraga i da je Tramp informisan o slučaju.

Hegset je negirao da je dijelio ratne planove u čet grupi.

„Niko nije slao ratne planove porukama, i to je sve što imam da kažem o tome“, rekao je novinarima tokom zvanične posjete Havajima u ponedjeljak.

Goldberg je na CNN-u kasnije iste večeri odgovorio na negiranje: „Ne, to je laž. On je slao ratne planove“.