Naučnici već decenijama znaju da suncokreti prate kretanje Sunca, okrećući svoje cvjetove od istoka prema zapadu kako dan odmiče, ali dosad nisu znali zašto je to tako.
U novom američkom istraživanju pokazalo je da kretanje suncokreta za Suncem uzrokuje njihov unutrašnji biološki sat, a te promjene pozicija biljke čine i većim i pčelama privlačnijim.
“Ovo je prvi poznati primjer da rast neke biljke modulira njen unutrašnji sat i da to ima čak i evolucijske posljedice”, rekla je glavna istražiteljka Stejsi Harmen s Kalifornijskog univerziteta.
Najmanje od 1898. naučnici posmatraju kako suncokreti počinju dan okrenuti prema istoku i tokom se dana polako okreću prema zapadu, da bi se tokom noći ponovo vratili na istok. Niko do sada nije uspio da shvati što reguliše taj proces. Kako bi ustanovili da li je u pitanju biološki sat ili se biljke jednostavno kreću po nekom predodređenom rasporedu, američki biolozi sproveli su niz eksperimenata.
Prvo su suncokrete vezali kolcima tako da ne mogu da se pomjeraju, a zatim ih postavili u posude koje su na početku dana okrenuli na zapad, suprotno od signala koje uobičajeno dobijaju od Sunca. Tako su uspjeli da im poremete ritam. Zatim su ih postavili u laboratoriju s fiksiranim vještačkim svjetlom i ustanovili da su se suncokreti nekoliko dana njihali naprijed-nazad.
“To je ponašanje kakvo očekujete od mehanizma koji podstiče unutrašnji sat”, rekla je Harmen.
Zatim su napravili vještačko svjetlo koje se kreće od istoka prema zapadu. Suncokreti su uspjeli da usklade svoje pokrete s kretanjem svjetla kada je ono pratilo 24-satni ritam, ali nisu kad je ritam promijenjen na 30 sati. Sve ih je to dovelo do zaključka da je u suncokretima nešto povezano s 24-satnim ritmom kretanja.
Ali što je to što zapravo uzrokuje kretanje suncokreta? Naučnici su ustanovili da jedna strana stabljike, zavisno od doba dana, raste brže od druge strane. A to uzrokuje da biljka njiše svojim cvijetom. Harmer je objasnila da je takav tip rasta drugačiji od redovnog rasta suncokreta i javlja se na dnevnoj bazi, odnosno u 24-satnom ritmu.
Pokazalo se da je to za biljku dosta važno jer su one okrenute od Sunca tokom eksperimenata imala 10 posto manje listove od prosječnih. Takođe, suncokreti koji su ujutro bilo okrenuti prema istoku privukli su pet puta više pčela od onih vještački okrenutih ka zapadu. To pokazuje da postoji evolucijska korist od toga što suncokreti “jure” za Suncem.
“Pčele vole tople cvjetove”, objasnila je Harmer u radu objavljenom u časopisu “Science”.
Bonus video:
