Ne računajući izbor novog poglavara Srpske pravoslavne crkve (SPC) 18. februara, Sabor se danas prvi put sastaje poslije dvogodišnje pauze, a njime će prvi put predsjedavati patrijarh srpski Porfirije (Perić).
Nezvanično, Sabor bi trebalo da zasijeda iza debelo zatvorenih vrata zagrobne kripte Svetosavskog hrama u kojoj je novi patrijarh izabran prije nešto više od četiri mjeseca, piše Danas.
Zbog nagomilanih tema i problema, kao i neizvjesnosti oko kadrovskih rješenja za upražnjene eparhije, čiji su nadležni arhijereji zvanično žrtve virusa korona, ovaj Sabor u crkvenim krugovima i javnosti iščekuje se kao neka vrsta „testa“ za novog poglavara SPC, ali i buduće odnose u episkopatu.
Danas piše da, bez obzira na to što se patrijarh Porfirije trudi da o sebi stvori medijsku sliku kao o „novom patrijarhu Pavlu“, Sabor će pokazati da li je on zaista zagovornik sabornosti u koju se javno zaklinje, kao i granice mogućeg uticaja koji na njega imaju njegov duhovni otac episkop bački Irinej (Bulović) u unutrašnjim crkvenim pitanjima, kao i aktuelni režim kad je riječ o Kosovu i javnoj podršci vlastima.
Ko će naslediti mitropolita Amfilohija na Cetinju?
Da li će patrijarh Porfirije na ovom Saboru, kako je obećao mnogim vladikama, predložiti episkopa budumljansko-nikšićkog Joanikija (Mićovića) za nasljednika pokojnog mitropolita Amfilohija, jedna je glavnih dilema uoči ovog Sabora, piše Danas.
Iako su mnogi ubijeđeni da će patrijarh ispuniti obećanja i februarske izborne dogovore, u crkvenim krugovima spekuliše da je vladika bački Irinej glavni protivnik izbora vladike Joanikija za novog mitropolita crnogorsko-primorskog.
U tu kadrovsku „igru“ nedavno je ušlo i najavljeno potpisivanje Ugovora između Vlade Crne GOre i SPC, koje je premijer Zdravko Krivokapić krajem aprila indirektno uslovio izborom novog mitropolita na Cetinju.
Iznuđena preventiva ili Krivokapićevo nesmotreno uvlačenje u politiku vladike Joanikija, tek njegov izbor je dodatno doveden u pitanje napadima, navodno, „orkestriranim“ iz „novosadske crkvene kuhinje“ koja je i prije izbora novog patrijarha kao mogućeg kandidata za Cetinje lansirala jednog od sinodalaca episkopa kruševačkog Davida (Perovića). Osim vladike Davida sada se pominju i neka druga imena iz crkvene dijaspore.
Irinej Bački zainteresovan za Valjevsku eparhiju, želi da kažnjava "Amerikance"
Iako je Sabor najviše crkveno-zakonodavno tijelo, koje na početku svog radnog dijela usvaja dnevni red, za sada nema najava da bi na njemu mogla da se nađe i provjera rada Sinoda, čijoj je većini članova istekao mandat.
„Crkvena vlada“ pod predsjedništvom pokojnog patrijarha Irineja, tokom jeseni 2019. i početkom 2020. prije pandemije virusa korona, ignorisala je sve zahtjeve za sazivanje Sabora zbog nezadovoljstva veće grupe episkopa radom Sinoda – od dodjele najvišeg odlikovanja SPC predsjedniku Srbije Aleksandru Vučiću, sukoba i problema na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu, do (ne)sprovođenja ranijih saborskim odluka, potom i situacije u Crnoj Gori poslije donošenja spornog Zakona o slobodi vjeroispovjesti.
Mnoge od ovih tema aktuelne su i sada, a pre dvije godine posle majskog Sabora prvi put u novijoj istoriji SPC grupa arhijereja javno je osporila tačnost zvaničnog saborskog saopštenja sa potpisom portparola SPC i sinodalca vladike bačkog Irineja.
On se u crkvenim izvorima pominje kao episkop od čijeg će uticaja zavisiti nova kadrovska rješenja, jer navodno trenutno kontroliše najveći dio Sabora, dok se istovremeno naveliko spekuliše i o navodnim „dugovima“ patrijarha Porfirija zbog „glasačkih aranžmana“ na izbornom Saboru, dodaju iz Danasa.
U SPC trenutno su upražnjene dvije mitropolije: crnogorsko-primorska i zagrebačko-ljubljanska, kao i eparhija valjevska.
Iako se za sve tri katedre priča da ima više „kandidata“ za sada je najizvesnije da bi patrijarh Porfirije mogao da zadržati mjesto administratora u Mitropoliji zagrebačko-ljubljanskoj koju je navodno, bez uspjeha nedavno nudio vladici braničevskom Ignatiju (Midiću).
Pojedini krugovi kao kandidata za Zagreb iz predizborne februarske faze i takozvanih „hiltonskih dogovora“ pominju i vladiku zvorničko-tuzlanskog Fotija (Sladojevića), takođe duhovno čedo vladike bačkog Irineja koji najozbiljnije planove ima i sa Valjevskom eparhijom gdje bi da postavi svog vikara episkopa mohačkog Isihija (Rogića).
Priča se da vladika bački Irinej zapravo želi da pod kontrolu stavi Lelić i Ćelije, jer posle nedavnog iznenadnog odlaska sa ovog svijeta sve trojice autentičnih justinovaca (Amfilohije, Atanasije, Artemije) radi i na medijskoj potvrdi svoj duhovnog identiteta, mada je još koliko krajem 2020. potanko pisao o uticaju svetogorskog starca svetog Porfirija Kavsokavilita na njegov „hod drugačijim putem od oca Justina (Popovića)“.
Uprkos njegovim „valjevskim planovima“ u vrhu SPC tvrde da ima i drugih „kandidata“ koji očekuju da im se novi patrijarh oduži za „glas“ na izbornom Saboru.
Ukoliko vladika Isihije ne dobije Valjevo, to bi mogao da bude, kako se spekuliše, signal da bi sadašnji patrijarhov vikar episkop remezijanski Stefan (Šarić) Svetosavski hram na Vračaru mogao da zamijeni nekom daljom srpskom crkvenom dijasporom.
Patrijarh Porfirije bi mogao da dobije novog pomoćnika, po svom izboru, čime bi navodno možda smanjio „pritisak“ Andrićevog vijenca preko aktuelnog šefa srpske diplomatije Nikole Selakovića.
Danasovi izvori u vrhu SPC spekulišu da je na jednoj od posljednjih sinodskih sjednica vladika Irinej bački tražio da u predloženi saborski dnevni red uđe i „kažnjavanje“ episkopa zapadnoameričkog Maksima (Vasiljevića) i istočno američkog Irineja (Dobrijevića), iako je pokojni patrijarh Irinej tokom poslednje posete eparhijama u SAD razjasnio nesporazume oko novog „američkog ustava“.
U krugovima bliskim Sinodu, koji tvrde da se patrijarh Porfirije navodno nije složio sa ovim zahtjevima svog duhovnog oca, procjenjuje se da su upravo njihovi međusobni odnosi i realna patrijarhova volja, snaga i spremnost da se odupre uticaju vladike bačkog, ključni za buduću stabilnost i slogu Sabora SPC.
Izvori bliski vrhu SPC procjenjuju i da će novi sastav Sinoda, koji bi trebalo da bude imenovan na ovom Saboru biti jedan od pokazatelja daljeg uticaja Vučićeve vlasti na vrh SPC.
Kripta, korona, smeštaj, mediji i besjede
Iako je uoči izbornog Sabora grupa vladika protestovala što se glasanje održava u kripti Svetosavskog hrama pokrivenoj kamerama direktno povezanim sa TV Hramom i Parohijskim domom na Vračarskom platou, u njoj će se odlukom Sinoda održati i ovo majsko saborsko zasijedanje.
Zvanični razlog je zaštita od virusa korone kao i u februaru kad je odmah poslije glasanja test vladike Irineja bačkog bio pozitivan. Većina arhijereja sada je, kako navode Danasovi izvori, smještena u Patrijaršijskom dvoru, dok su neke od vladika izabrale beogradske hotele. Iako je patrijarh Porfirije, kao bivši predsednik RRA u javnosti poznat kao vješt medijski djelatnik, majski Sabor neće biti otvoren za javnost.
Informativna služba SPC, koju sada nadgleda i Dušan Stokanović, jedan od najpoverljivijih saradnika vladike bačkog, neposredno pred ovo saborsko zasijedanje saopštila je da je patrijarh zvanične kontakte sa novinarima sveo na intervjue povodom velikih praznika i „određenih okolnosti“, dok će o svim aktuelnim pitanjima iz života Crkve govoriti u besjedama na bogosluženjima.
Bonus video:
