Probleme u zatvoru prave klanovi i komšije

Osuđenicima koji napadaju zatvorske čuvare moraju se iziricati krivične sankcije i disciplinske mjere koje će uticati na odvaraćanje izvršioca i ostalih pritvorenih i zatvorenih lica da u budućem periodu ne ponavljaju takvo ponašanje.

To je u intervjuu za “Vijesti” kazao direktor Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija Milan Tomić, koji je najavio povećanje broja zaposlenih u zatvorima, nabavku savremene opreme, unapređenje stanja bezbjednosti u Zavodu, izgradnju specijalne bolnice, govorio o uslovima za rad, opstrukcijama, telefonima koje robijašima doturaju iz komšiluka...

• Sve su češći napadi osuđenih lica na službenike ZIKS-a, kako planirate da riješite taj problem?

U Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija u prethodnom periodu zabilježen je jedna incidentna situacija u kojoj su tri zatvorenika fizički napala dva službenika obezbjeđenja, i to u organizacionoj jedinici Zatvor za kratke kazne.

Osim ovog slučaja, u prethodnom periodu u odnosu na službenike Zavoda od strane lica lišenih slobode bilo je i verbalnih napada (vrijeđanje, upućivanje prijetnji i sl.). U svim slučajevima ove vrste nadležne službe Zavoda preduzele su radnje i mjere iz svoje nadležnosti, a koje se odnose na pokretanje disciplinskih postupaka protiv zatvorenika, te obavještavanje policje i nadležnog tužilašta, koji su preduzimali radnje i mjere iz svoje nadležnosti. Očekujemo da će se kroz odgovarujuće sudske i disciplinske postupke utvrditi odgovornost vinovnika ovih događaja, te da će im se u skladu sa zakonom izreći odgovarajuća krivična sankcija, odnosno disciplinska mjera,a što će uticati na odvaraćanje kako izvršioca, tako i ostalih pritvorenih i zatvorenih lica da u budućem periodu ne ponavljaju ovakvo ponašanje.

Takođe, u budućem periodu shodno raspoloživim budžetskim sredstvima nastaviće se sa zapošljavanjem nedostajućeg broja izvršilaca u skladu sa aktom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta u Zavodu, kako bi sedostigao evropski standard odnosa broja zaposlenih i lica lišenih slobode koji može pravovremeno odgovoriti svim potrebama i izazovima zatvorskog sistema, te kontiniranim obukama službenika u pravcu koncepta tzv dinamičke bezbjednosti.

Na kraju, bitno je pomenuti da ne postoji sterilan zatvorski sistem za koji nijesu karakteristične navedene situacije.

• Da li ste i na kakve ste probleme nailazili u ZIKS-u, u odnosu sa službenicima, odnosno zatvorenicima i pritvorenicima (materijalna sredstva, kadrovska pitanja, eventualne opstrukcije..)?

Osnovni problemi koji otežavaju funkcionisanje Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija ogledaju se u kadrovskoj nedostatnosti, nedovoljnoj materijalno tehničkoj opremljenosti i obučenosti službenika za obavljanje poslova u zatvorskom sistemu.

Naime, broj službenika u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija u odnosu na broj osuđenih i pritvorenih lica nalazi se ispod standarda koji važe u zemljama regiona i državama članicama Evropske unije, a što u bitnom utiče prevashodno na dodatno radno opterećenje raspoloživog broja službenika, i efikasno sprovođenje svih radnih procedura, što u konačnom može uticati i na nivo bezbjednosti u organizacinim jedinicama. Dalje, materijano tehnička opremljenost službenika Zavoda zahtijeva kontinuiranu nabavku savremenih tehničkih sredstava koji se prevashodno koristi za pretrese, kontrolu i nadzor što utiče na stanje bezbjednost u Zavodu.

U narednom periodu u skladu sa raspoloživim sredstvima nastaviće se sa jačanjem kapaciteta Zavoda, kroz nastavak zapošljavanja nedostajućeg broja službenika, nabavku potrebne opreme (i zamjenu postojeće zastarjele, novom), te kontinuiranim obukama, što za cilj ima unapređenje stanja bezbjednosti u Zavodu.

• Kako ste zadovoljni rezultatima koje ste postigli? Koji je Vaš najveći uspjeh u ZIKS-u, a koje najveće razočarenje? Što ste mogli bolje uraditi? Kakvi su Vaši profesionalni planovi za 2019. godinu? Što očekujete od službenika u narednoj godini?

Imajući u vidu da je u prethodnom periodu došlo do jačanja kadrovskih kapaciteta Zavoda, unapređenja opštih uslova boravka službenika i lica lišenih slobode u Zavodu, te da je stanje bezbjedosti u Zavodu na zadovoljavajućem nivou, istakao bih zadovoljstvo do sada postignutim rezultatima.

Napomenuo bih da će se i u narednom periodu nastaviti sa kontinuiranim planiranim aktivnostima kako bi se povećao broj zaposlenih, dalje poboljšali uslovi boravka u Zavodu, što će uslovno dovesti i do podizanja nivoa stanja bezbjed nosti u Zavodu, kao i unapređenja stanja ljudskih prava lica lišenih slobode koja su smještena u Zavodu.

• Da li ste uspjeli da suzbijete unošenje mobilnih telefona i nedozvoljenih predmeta u ZIKS?

Sprječavanje unosa nedozvoljenih stvari, predmeta i materija, konstantan je zadatak zatvorskog sistema. S tim u vezi, službenici obezbjeđenja kontinuirano preduzimaju aktivnosti koje se odnose na kontrolu, pretres i pregled lica lišenih slobode, lica koja dolaze u posjetu Zavodu, službenika Zavoda, te pretragu terena kako bi spriječili negativne pojave ove vrste i njihovu zloupotrebu u Zavodu.

Ipak, činjenica je da ne postoji izolovani zatvorski sistem u kojem nema slučajeva pokušaja unošenja i zloupotrebe nedozvoljenih stvari i predmeta od strane zatvorenika i pritvorenika, ali ono što je zadatak zatvorskog sistema je da spriječi njihov unos i otkrije njihovo posjedovanje i sankcioniše lica koja se ne pridržavaju zakona i pravila kućnog reda, pa je u ovoj godini po ovom osnovu pokrenuto ukupno 306 disciplinskih postupka protiv zatvorenika i pritvorenika.

Na kraju bitno je istaći da je jednim dijelom navedena problematima uslovljena i objektivnim razlozima koje se ogledaju u činjenici da se kompleks Zavoda koji je smješten u Spužu graniči sa privatnim imanjima, koja nijesu i ne mogu biti pod kontrolom službenika obezbjeđenja Zavoda (u toku ove godine pronađeno je preko 100 mobilnih telefona koji su na ovaj način prebačeni u kompleks Zavoda).

• Koliko je mobilnih telefona, psihoaktivnih supstanci i nedozvoljenih predmeta zaplijenjeno od kada ste na čelu ZIKS-a? Koliko je disciplinskih postupaka pokrenuto protiv osuđenih i pritvorenih lica zbog toga?

U Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija u prethodnom periodu (od 01.01.2018. godine do danas) pronađeno je i oduzeto 471 mobilnih telefona, četrnaest pvc zamotuljaka nepoznate sadržine za koje se sumnja da su opojna droga (u svim slučajevima obaviještena policija i predmetne materije su dostavljene na vještačenje), veća količina tableta, kao i određeni broj nedozvoljenih improvizovanih predmeta.

U navedenom periodu pokrenut je jedan disciplinski postupak protiv jednog službenika Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija zbog sumnje da je jednom licu omogućio unošenje nedozvoljenog predmeta - mobilnog telefona u kompleks Zavoda, a o navedenom slučaju obavještena je Uprava polcije.

Dizali bedeme, renovirali sobe i osmatračnice, grade otvoreni zatvor

• Kakvi su sada, godinu i četiri mjeseca nakon što ste na poziciji direktora Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija, uslovi u ZIKS-u u odnosu na stanje koje ste zatekli (uslovi za rad službenika, uslovi za život osuđenika, za Vaš i rad Vašeg tima)?

Zavod za izvršenje krivičnih sankcija u saradnji sa resornim ministarstvom kontinuirano preduzima brojne aktivnosti u cilju unapređenja i poboljšanja materijalnih i tehničkih uslova boravka kako službenika, tako i lica lišenih slobode u Zavodu. U prethodnom periodu preduzete su brojne aktivnosti u cilju unaprjeđenja i poboljšanja materijalnih i tehničkih uslova za rad službenika, ali i boravak lica lišenih slobode u Zavodu.

Tu bismo izdvojili aktivnosti koje su se odnosili na renoviranje samostalno osmatračkih mjesta na kojim svoje poslove obavljaju službenici spoljašnjeg obezbjeđenja, izgradnju i opremanje potpuno novog maloljetničkog zatvora, izgradnju novog zida (bedema) oko Zatvora Bijelo Polje, nabavku novih vozila za potrebe sprovođenja lica lišenih slobode, te renoviranje i adaptacije brojnih kancelarija koje koriste službenici, kao i soba i drugih prostorija koje koriste lica lišena slobode, i broje druge aktivnosti.

Za istaći je da će se u Zavodu i u narednom periodu nastaviti sa kontinuiranim aktivnostima na poboljšanju uslova boravka kako lica lišenih slobode, tako i službenika Zavoda. Od planiranih aktivnosti, izdvojili bi smo aktivnosti koje se preduzimaju u cilju izgradnje potpuno novog zatvora za sjevernu regiju Crne Gore, na opredijeljenom lokalitetu u opštini Mojkovac, izgradnja posebnog objekta za potrebe Specijalne zdravstvene ustanove u krugu kompleksa Zavoda, izgradnja novog objekta za potrebe glavne prijavnice Zavoda, multifunkcionalnog objekta, te objekta za zatvor “otvorenog tipa“.

Disciplinski odgovaralo 47 službenika

• Od kada ste na čelu ZIKS-a, protiv koliko službenika ZIKS-a je pokrenut disciplinski postupak i zbog čega?

U toku 2017. godine pokrenuto je 15 disciplinskih postupaka protiv službenika Zavoda, i to - 12 disciplinskih postupka (protiv 16 službenika) zbog teže povrede službene dužnosti i tri disciplinksa postupka (protiv tri službenika) zbog lakših povreda službene dužnosti.

U toku 2018. godine pokrenuto 26 disciplinskih postupka protiv službenika Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija, i to: 24 disciplinskih postupka (protiv 26 službenika) pokrenuto zbog težih povreda službene dužnosti i dva disciplinska postupka (protiv dva službenika) zbog lakših povreda službene dužnosti.

Zbog klanova vanredno i incidentno i u zatvoru

• Da li je tačno da postoje “klanovi” među osuđenicima i među službenicima i da li provjeravate njihove međusobne konakte?

Nije tačno da među službenicima Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija postoje tzv. klanovi. Činjenica je da je struktura lica lišenih slobode, što zatvorenika to i pritvorenika u poslednjem periodu u značajnoj mjeri je izmijenjena uslijed povećanog broja lica lišenih slobode koji su osumnjičeni i osuđeni za izvršenje teških krivična djela, pritvorenika i zatvorenika sa ozbiljnim poremećajima u ponašanju i kriminogenom strukturom ličnosti, zavisnika od psihoaktivnih supstanci, kao i lica koja su označena kao vođe ili članovi su prostavljenih kriminalnih grupa, što uslovno utiče i na povećanje broja vanrednih i incidentnih situacija.

U cilju odgovora na ovu vrstu bezbjednosnih izazova, nadležne službe Zavoda preduzimaju radnje i mjere iz svoje nadležnosti, a u kontinuitu ostvaruje se saradnja sa Upravom policije i Agencijom za nacionalnu bezbjednost.

• Da li je odnos službenika prema zatvorenicima na profesionalnom nivou?

Uprava Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija insistira na profesionalnom i zakonitom postupanju službenika u odnosu na lica lišena slobode i takav odnos je osnovna karakteristika našeg rada. Zabilježeni slučajevi u praksi neprofesionalnog postupanja su izolovani i isti nijesu karakteristika rada službenika Zavoda. U tim slučajevima pokretani su disciplinski postupci i utvrđi vana disciplinska odgovornost službenika, a u slučajevima gdje ima elemenata za krivičnu odgovornost obaviješteni su Uprava policije i nadležno tužilaštvo za predizimanje radnji i mjera iz njihove nadležnosti.

Postoje li povlašćeni zatvorenici i pritvorenici?

Postupanje sa licima lišenim slobode karakteriše princip jednakosti i princip zabrane diskriminacije. Naime, u Zavodu za izvšenje krivičnih sankcija svako ima pravo na jednaku zaštitu svojih prava i sloboda, i zabranjena je diskiminacija lica po bilo kom osnovu.

• 471 mobilni telefon i 14 PVC zamotuljaka sa sadržajem za koji se sumnja da je droga, oduzeto je u 2018. godini od osuđenika i pritvorenika, protiv kojih je pokrenuto 306 disciplinskih postupaka