Kriminalna grupa sastavljena uglavnom od kolumbijskih i španskih državljana krijumčarila je kokain koristeći sofisticiranu metodu kako bi izbjegli otkrivanje - ubrizgavali su kokainsku bazu u kartonske kutije legalnog tereta, poput voća. Nakon što je pošiljka uspješno stigla morskim putem iz Kolumbije u Malagu (Španija), iz kutija bi se izvlačila kokainska baza i prerađivala u konačni proizvod spreman za distribuciju.
Taj slučaj je tim istražitelja Agencije Evropske unije za sprovođenje zakona (Europol) izdvojio u novom dokumentu - Procjena prijetnji od teškog i organizovanog kriminala u EU (EU-SOCTA 2025).
“Teški i organizovani kriminal predstavlja jednu od najvećih bezbjednosnih prijetnji s kojom se danas suočava Evropska unija. To je snažna, razorna sila koja se razvija neviđenom brzinom, iskorišćavajući nove tehnologije, digitalne platforme i geopolitičku nestabilnost kako bi proširila svoj domet i produbila svoj uticaj. Sama DNK organizovanog kriminala se brzo mijenja, prilagođavajući se svijetu u promjeni”, kazala je predstavljajući taj dokument izvršna direktorka Europola Katrin de Bol.
U predgovoru izvještaja ona je naglasila da kriminal ima dvostruki destabilizujući efekat na društvo, te da nalazi EU-SOCTA 2025 jasno pokazuju kako teški i organizovani kriminal potkopava same temelje političke, ekonomske i društvene kohezije i stabilnosti - kroz nezakonite prihode, kontinuirano nasilje i širenje korupcije.
“Kriminalne mreže su sve više povezane sa hibridnim prijetnjama koje dolaze izvan EU i obuhvataju širok spektar kriminalnih aktivnosti i taktika, često sprovedenih putem posrednika. Iako su finansijski motivi i dalje primarni pokretač ovih mreža, njihove aktivnosti takođe, direktno ili indirektno, služe i geopolitičkim interesima aktera koji orkestriraju hibridne prijetnje”, napisala je De Bol.
Ona je ocijenila da se teški i organizovani kriminal sve više razvija putem interneta, ali i da istovremeno odgovor na te izazove mora biti podjednako dinamičan.
U izvještaju se navodi da dokument predstavlja najdetaljniju i najdalekosežniju studiju te vrste, zasnovanu na sistematskoj i sveobuhvatnoj analizi policijskih podataka o teškom i organizovanom kriminalu koji pogađa EU, te da je izrađen na osnovu podataka iz hiljada istraga koje Europol podržava, uz značajan doprinos partnerskih organizacija.
U dijelu koji se odnosi na krijumčarenje droga, konstatovano je da evropsko nelegalno tržište karakteriše široka dostupnost različitih droga, koje su često visoke jačine ili čistoće, dostupne u novim oblicima, mješavinama ili kombinacijama, ali i da se rute i metode krijumčarenja neprekidno mijenjaju i prilagođavaju.
“EU predstavlja izvor, tranzitnu i krajnju destinaciju za različite vrste droga. Kanabis (u obliku biljne mase) i sintetičke droge proizvode se u velikim količinama unutar EU, i za lokalna tržišta i za izvoz. Druge droge, poput kokaina, uvoze se u EU - ponekad kao međuproizvod, sa finalnom obradom unutar EU, prije lokalne distribucije ili izvoza na tržišta van EU. EU zauzima višestruku ulogu na globalnom tržištu droga - istovremeno je uvoznik, proizvođač, prerađivač, distributer, tranzitna i izvozna regija”, piše u izvještaju.
Pojašnjeno je i da je trgovina drogom usko povezana sa zloupotrebom legalnih biznisa - za transport, skrivanje među legalnim pošiljkama, i za pribavljanje potrebnih prekursora i hemikalija.
Ističe se da je porast proizvodnje kokaina u zemljama Latinske Amerike dostigao nezabilježen nivo, što se poklapa sa rastućom potražnjom unutar EU, da načini krijumčarenja te droge postaju sve raznovrsniji u pogledu transporta, tehnika skrivanja i ruta, ali i da iako je došlo do pada zaplijenjenih količina u pojedinim većim pomorskim lukama tokom prethodne godine, ukupna količina kokaina koja ulazi u EU nije smanjena.
“Umjesto toga, rute i metode krijumčarenja su dodatno raznovrsne. U Latinskoj Americi dolazi do promjene polaznih i tranzitnih tačaka - luke u različitim zemljama sve više postaju ključne za transport kokaina ka EU. Sa evropske strane, zaplijenjene količine su porasle i u drugim velikim i manjim, sekundarnim lukama. Ovaj ‘efekat vodenog kreveta’ i dalje premješta tačke ulaska u EU, što može imati dodatne posljedice po aktivnosti kriminalnih mreža, njihovu konkurenciju i širenje nasilja, uključujući i regrutaciju maloljetnika”, navodi se u izvještaju.
Agenti Europola konstatuju da pomorski transport kontejnerima ostaje dominantna metoda za višetonske pošiljke, ali se koriste i jedrilice i iskrcavanja na moru.
“Neke kriminalne grupe prelaze na krijumčarenje manjih količina kroz više tačaka kako bi smanjile rizik od presretanja. Kokain se krijumčari i vazdušnim putem”, piše u dokumentu.
Oni su istakli da se u većini slučajeva kokainski prah krijumčari u obliku cigli, ali da se i kokainska baza izvozi kao međuproizvod, koji se prerađuje u laboratorijama u zapadnoj i južnoj Evropi.
“Radi smanjenja rizika i povećanja profita, kokain se ugrađuje u razne materijale, iz kojih se kasnije izvlači hemijskim postupcima. Laboratorije za obradu i/ili ekstrakciju kokaina uglavnom se nalaze u zapadnim i južnim dijelovima Evrope. Postoje indicije da se ove aktivnosti šire i na druge djelove EU”, piše u izvještaju.
Ogroman profit od trgovine kokainom doprinosi porastu nasilja i korupcije, jer se konkurentske organizacije bore za kontrolu ruta i dominaciju na tržištu. Mnoge od njih aktivne su više od deset godina. Najopasnije među njima kontrolišu čitav proces - imaju ćelije u zemljama porijekla ili sarađuju sa lokalnim mrežama, formiraju investicione grupe, koriste posrednike i učestvuju u proizvodnji kokaina na teritoriji EU", piše u najnovijoj Procjeni.
Disciplinuju svoje, zastrašuju suparnike
Kriminalne grupe koje krijumčare kokain češće pribjegavaju nasilju nego one koje trguju drugim drogama, konstatovano je u izvještaju.
Oni objašnjavaju da se nasilje primjenjuje unutar kriminalnih organizacija - za održavanje discipline i kažnjavanje zbog neuspjelih dogovora, ali i protiv konkurenata, te da uključuje upotrebu eksploziva i pirotehnike u nekim državama članicama.
“Maloljetnici, poneki i od samo 13 godina, nerijetko učestvuju u ovim napadima”, piše u izvještaju Europola.
Oni konstatuju i da krijumčari koji koriste kontejnere za unos velikih količina kokaina često pribjegavaju korupciji, plaćajući visoke iznose mita ključnim akterima u lancu.
Zapadni Balkan ključni tranzitni koridor
Zapadni Balkan i dalje ima ulogu ključnog tranzitnog koridora za drogu i druge ilegalne proizvode koji dolaze u ili izlaze iz EU.
U izvještaju se ističe da razlike među državama članicama i regionima EU stvaraju različite prilike i izazove za kriminalne organizacije.
“Mnoge od njih čine članovi iz više nacionalnosti, često iz susjednih zemalja ili dijaspore. Udružuju se radi iskorišćavanja regionalnih pogodnosti, a zajedničko porijeklo dodatno učvršćuje međusobne veze - čak i kada djeluju unutar EU, te mreže često održavaju čvrste veze sa svojim matičnim regijama, kao što je slučaj sa mrežama porijeklom sa Zapadnog Balkana”, piše u evropskoj SOCTA.
Bonus video:
