Preživljavanje dviju crnogorskih brodarskih kompanija zavisi od Kine, jedne od najvećih svjetskih ekonomija koja uvozno-izvoznim tokovima sirovina i gotovih proizvoda dominantno utiče na prilike u svjetskoj pomorskoj privredi, a koja je glavni kreditor Crnogorske i Barske plovidbe.
Te dvije crnogorske kompanije su kod Kineza, u protekle četiri godine kupile četiri nova ”handy size” broda za prevoz rasutog tereta.
Vlada Crne Gore i kineska Poly grupa za Crnogorsku plovidbu su 2010. sklopile ugovor o kreditiranju i izgradnji dva broda tipa “Seahorse”, nosivosti po 35 hiljada tona. Brodovi vrijedni 57 miliona dolara, kupljeni su na kredit sa rokom otpate od 15 godina, grejs-periodom od pet godina i fiksnom kamatom od tri odsto.
Brodovi pod imenima “Kotor” i “Dvadeset prvi maj” Crnogorskoj plovidbi iz Kotora isporučeni su tokom 2012, od kada su u redovnoj eksploataciji.
Unajmitelj je već tražio od Barske plovidbe reviziju ugovora i smanjenje dnevnog najma
Po istom državnom aranžmanu sa Kinezima, Barska plovidba je 2014. u Kini izgradila dva još modernija broda za prevoz rasutog tereta tipa “Seahorse 35”, po nižoj cijeni, od 46,4 miliona dolara, na kredit sa rokom otplate od 20 godina, grejs periodom od pet godina i kamatom od dva odsto. Brodovi pod imenima „Bar“ i „Budva“ u eksploataciji su od 2014.
Prema izvještaju koji je za Vladu pripremilo Ministarstvo saobraćaja i pomorstva, Crnogorska plovidba je prošlu godinu prema preliminarnim podacima, završila sa gubitkom od 4,97 miliona eura. Podaci za Barsku plovidbu nijesu navedeni, a prema posljednjem izvještaju objavljenom na sajtu Komisije za hartije od vrijednosti, ta kompanija je na kraju trećeg kvartala prošle godine, imala gubitak od 1,91 miliona eura.
Obje državne kompanije muči i drastičan pad vozarina - naknada za unajmljivanje brodova (time charter). Zbog usporavanja svjetske, a pogotovo kineske ekonomije, smanjene su količine tereta koje se transportuju morima, pa drastično padaju vozarine jer brodari moraju prihvatiti niske cijene koje im nude unajmitelji, ako ne žele svoje besposlene brodove da stave u raspremu ili pošalju u rezališta.
Brodovi i Crnogorske i Barske plovidbe trenutno su kod unajmitelja Sea Pioneer iz Londona po cijenama koje su i duplo ili trostruko veće nego što trenutno iznosi dnevna vozarina “handy size” broda za prevoz rasutog tereta.
Prema podacima „Clarkson Shipping Inteligence Weekly“, ugledne publikacije koja prati kretanja u svjetskoj pomorskoj industriji, prosječna dnevna vozarina takvog broda trenutno u svijetu iznosi samo 3.211 dolara. Prošle godine u isto vrijeme iznosila je 5.485 dolara, a u martu 2014. čak 7.662 dolara.
U planu rada za ovu godinu Crnogorska plovidba je kao ključne ciljeve pored ostaloga navela i iznalaženje načina za reprogramiranje obaveza prema kineskoj Exim banci zbog pada vozarina koje su trenutno na najnižem nivou od 1950. godine.
Menadžment te kompanije naveo je da treba pregovarati sa unajmiteljem o produženju “time chartera” koji za “Kotor” ističe 6. septembra ove, dok je “Dvadeset prvi maj” u najmu do kraja jula 2017.
Crnogorskoj plovidbi približava sa i veliki dodatni finansijskog izdatak jer će brod “Kotor” najdalje do januara naredne godine, morati na dokovanje i tzv. “special survey” pregled sa manjim remontom.
Barska plovidba ima trenutno povoljan “time charter” ugovor sa Sea Pioneerom za brodove “Bar” i “Budva”, zahvaljujući kojem kompanija redovno izmiruje obaveze i vraća dospjele kamate Kinezima.
Prema aranžmanu sklopljenom u septembru 2014, Sea Pioneer trenutno Baranima plaća oko deset hiljada dolara dnevno po brodu, tri puta više od aktuelne cijene na tržištu. Zato je unajmitelj tražio od uprave Barske plovidbe reviziju ugovora i ponovno utvrđivanje, odnosno smanjenje dnevnog najma, počev retroaktivno od druge godine važenja ugovora. Pri tome dnevni iznos najma bi iznosio 8.000 dolara minus 3,75 odsto brokerske provizije. O tome bi trebalo da se izjasne dioničari Barske plovidbe na skupštini akcionara 26. marta.
“Ukoliko bi unajmitelj Sea Pioneer nastavio redovno da izmiruje obaveze, a u skladu sa Sporazumom o namirenju, to bi omogućilo normalno poslovanje i izmirenje takućih obaveza prema dobavljačima, zaposlenima, poslovnim partnerima i slično. Takođe, stvorili bi se uslovi da se akumuliraju neophodna sredstva za plaćanje kamate na kredit kod Exim banke, koja dospijeva za naplatu 21. jula 2016”, navedeno je u dokumentu resornog Ministarstva.
Tada dospijeva druga ovogodišnja rata kamate kineskog kredita Baranima od preko 465 hiljada dolara.
“Ukoliko unajmitelj bude izvršavao svoje obaveze povodom najma brodova Barska plovidba će imati sredstva za izmirenje kamate koja dospijeva u julu 2016. godine”, konstatovalo je Ministarstvo napominjući da prva rata glavnice kredita Barskoj plovidbi na naplatu dospijeva 21. jula 2018. i iznosi oko 2,013 miliona dolara.
Ukoliko Sea Pioneer, kako se dodaje, bude redovno izmirivao obaveze i ukoliko ne bude dodatnih poremećaja i pogoršanja na tržištu ili u odnosima sa trenutnim unajmiteljem, procjena je da će Barska plovidba moći da akumulira dovoljno sredstava do jula 2018. godine za početak otplate glavnice i pripadajućih kamata na kredit. U resoru ministra
“Poslovni gubitak na ovoj liniji za januar iznosi 27.156 eura, bez troškova uprave”, navodi se u dokumentu Ministarstva.
Problem za Barane, osim sva konkurentnijeg transportnog pravca koji vodi preko Albanije i njene luke Drač, odakle za Italiju i Grčku saobraćaju moderniji i za korisnike trajektnih usluga jeftiniji brodovi, prvenstveno je dotrajali trajekt “Sveti Stefan II” izgrađen 1973.
Crnogorska plovidba platila dvije rate, Baranima još grejs period
Uz redovno izmirivanje dospjelih kamata, Crnogorska plovidba je Kinezima prošle godine isplatila jednu ratu glavnice kredita za svoje brodove u vrijednosti od 3,08 miliona dolara ili 2,9 miliona eura.
Kako su “Vijestima” kazali iz Ministarstva finansija, u januaru ove godine isplaćena je i druga rata. Barani još uživaju benefite grejs-perioda. Iz Vlade su već najavili mogućnost da bi zbog lošeg poslovanja kompanije, država mogla doći u situaciju da Kinezima plaća garancije, koje u slučaju Crnogorske plovidbe iznose 39 miliona eura. Vlada je, kako je nedavno kazao ministar finansija Radoje Žugić, sa Kinezima već počela pregovore o reprogramiranju kredita za Crnogorsku plovidbu kako bi se njegovi uslovi doveli na nivo onih koji je država ugovorila za finasiranje gradnje prve dionice autoputa.
Bonus video:
