Neformalna grupa #Građanski predstavila je analizu bačenih hemijskih sredstava na protestima 24. oktobra, prema zvaničnim navodima Ministarstva unutrašnjih poslova.
Prema zvaničnom policijskom izvještaju pripadnici svih jedinica MUP-a (Posebna jedinica, CB Podgorica, CB Nikšić, CB Budva, CB Pljevlja, CB Bijelo Polje, CB Bar, CB Herceg Novi, CB Berane i SAJ), ispalili su ukupno:
- 145 projektila suzavaca
- 47 ručnih suzavaca
- 13 šok bombi
Policija je koristila sljedeća hemijska sredstva.
BRS AF-1- eksplozivna hemijska ručna bomba sa praškastim suzavcem CS1 koji se prilikom eksplozije rasprši u okolni vazduh izazivajući privremeno onesposobljavanje ljudi bez zaštitne maske u trajanju od desetak minuta. Proizvođač ove bombe je kompanija “Trajal” iz Kruševca.
BRS AG-1 je pirotehnička ručna bomba punjena suzavcem CS. Suzavac dospijeva u atmosferu sagorijevanjem pirotehničke smješe i otparavanjem, a zatim se naglim hlađenjem sublimiše u čvrste čestice koje u vazduhu obrazuju otrovni dim. Proizvođač ove bombe je kompanija “Trajal” iz Kruševca.
Ručna šok fleš bomba koja se aktivira uklanjanjem osigurača sa upaljača tipa kašikar. Posle vremenskog usporenja od 3,5±0,5s dolazi do detonacije, emituje se intenzivno jak prasak, minimalne jačine od 120dB, propraćen jakim bljeskom od 7 miliona cd. Kod nezaštićenog ljudstva javlja se privremeno slepilo, gluvoća, zujanje u ušima i gubitak koordinacije i ravnoteže. Bomba je namijenjena za korišćenje na otvorenom i zatvorenom prostoru. Materijal kartonskog umetka nakon detonacije nema parčadno dejstvo, ne dolazi do povrede ljudstva, niti do izazivanja požara. Proizvođač ove bombe je kompanija “Trajal” iz Kruševca.
Projektili suzavca ispaljivani iz Sherlmully puške 38mm – policija nije navela koje tačno patrone je koristila za ovu pušku, ali na osnovu iskorišćenih patrona nađenih na ulici riječ o CS NEUTRALIZING CARTRIDGE MN-01 i THREE-PART HAND GRENADE – CS (RB/T- CS). Obje sadrže CS gas, ali u manjoj količini nego ručne bombe.
Iako postoje tvrdnje da je na nekim lokacijama korišćeno više suzavca, ili da neke nisu uopšte evidentirane u izvještaju (poput lokacije kod Hrama Hristovog vaskrsenja gdje je, prema Izvještaju, bačeno samo 3 suzavca), u daljem tekstu su iz #Građanskog obrađeni samo podaci koje je policija dostavila u ovom Izvještaju.
Na sljedećim mapama pogledajte prikaz svih bačenih suzavaca.
Na sljedećoj slici užeg centra grada, vidi se da je najveća koncetracija suzavaca bila na bulevaru Svetog Petra Cetinjskog, ispred zgrade Skupštine Crne Gore, navodi se iz #Građanskog
Detaljan prikaz samog bulevara ispred Skupštine pogledajte na sledećoj slici. Skoro 100 suzavaca je bačeno u tom predjelu.
Pogledajte interaktivnu mapu OVDJE.
Da li je bilo prekomjerne upotrebe hemijskih sredstava?
#Građanski grupa navodi knjigu “Acute Exposure Guideline Levels for Selected Airborne Chemicals“, izdatu 2014. godine od strane Committee on Acute Exposure Guideline Levels; Committee on Toxicology; Board on Environmental Studies and Toxicology; Division on Earth and Life Studies; National Research Council postoji posebno poglavlje u kojem se obrađuje uticaj CS čestica na zdravlje čovjeka. Kompletno poglavlje se može vidjeti ovdje.
Prema knjizi, AEGL je parametar kojim se prikazuje kako na ljude utiče izlaganje određenoj koncetraciji CS čestica u određenom vremenskom periodu (od 10 minuta do 8 sati), i razlikuje se prema nivoima toksičnosti, te imamo tri nivoa:
- AEGL-1 je koncetracija CS čestica u vazduhu (izražena u miligramima po metru kubnom vazduha – mg/m3) koja kod običnih ljudi izaziva nelagodu i blagu iritaciju disajnh organa. Efekti nisu trajni i ne onesposobljavaju ljude, a simptomi prestaju samim prestankom izloženosti česticama.
- AEGL-2 je koncetracija CS čestica u vazduhu (mg/m3) iznad koje ljudi osjećaju sledeće simptome: nadražaj očiju, peckanje, nemogućnost gledanja, jako suzenje, kašalj, otežano disanje i gušenje. U nekim slučajevima, ova koncetracija može izazvati i trajnije posledice ili može potpuno onemogućiti čovjeka da pobjegne sa mjesta gdje je povećana koncetracija.
- AEGL-3 je koncetracija CS čestica (mg/m3) iznad koje se čovjekov život dovodi u pitanje tj. izloženost tolikoj koncetraciji može dovesti do smrti.
Osim same koncetracije, bitna je i vremenska izloženost istoj, a u sledećoj tabeli su prikazani ti podaci:
Koncetracija CS čestica od 4mg/m3 je dovoljna da rastjera demonstrante u roku od minut, a koncetracija od 10mg/m3 će u istom periodu rastjerati istreniranu vojsku. Dovoljna je koncetracija od 0.004 mg/m3 za iritaciju očiju, a 0.023 za iritaciju disajnih organa (izloženost u trajanju od 1 minut).
Proračun koncetracije CS čestica na protestu u Podgorici
Površina na kojoj je bio protest i na kom se desio inicijalna intervencija policije ima površinu od oko 17500 m2.
Prema policijskom Izvještaju, u periodu od 22:00 do 22:30, je na označenoj površini bačeno ukupno:
- 72 projektila suzavca
- 16 ručnih bombi BRS AF-1
- 11 ručnih bombi BRS AG-1
Što je prema specifikaciji sa sajta proizvođača ukupno 5478 grama CS čestica ili oko 5 i po miliona miligrama čestica.
Čestice CS su teže od vazduha, pa se nakon inicijalnog raspršivanja polako spuštaju prema tlu, ostajući na površini koja se tretira kao kontaminirana. Slike sa protesta pokazuju da se oblaci čestica nisu rasprostirali visočije od 6-8 metara, što znači da je ukupna zapremina označenog prostora ispred Skupštine oko 140 hiljada kubnih metara (površina pomnožena sa visinom od 8 metara). Dana 24. oktobra, vjetar je bio zanemarljivo mali u Podgorici (detaljna analiza na ovom linku), što znači da je rasprostranjivanje čestica išlo sporije (čak se i par dana nakon protesta osjećao suzavac ispred Skupštine). U daljem proračunu se zanemariuje i dolazak čestica sa okolnih mjesta (Kraljev park, hotel Crna Gora, Blažov most, Njegošev park, Trg Republike…).
Dakle, koncetracija CS čestica, u noći 24. oktobra između 22:00 i 22:30, ispred Skupštine je teorijski mogla dostizati i do 39 mg/m3, što po gornjoj tabeli duboko zalazi u AEGL-3 nivo, što se može okončati i smrtnim ishodom ili trajnim posledicama po zdravlje.
Sve ovo je pod pretpostavkom da su čestice bile potpuno ravnomjerno rasporedjene (sigurno je bilo klastera sa većom koncetracijom), navodi se u saopštenju #Građanskog.
Galerija
Bonus video:
