Transplantacioni program u Crnoj Gori nailazi na više prepreka, ocijenjeno je iz Ministarstva zdravlja i poručeno da će jedino doniranje organa doprinijeti tome da taj sistem u potpunosti zaživi.
„Transplantacioni program u našoj državi (osim kada je riječ o transplantaciji bubrega od živih davalaca), nažalost nailazi na više prepreka. Crna Gora kao zemlja sa malim brojem stanovnika, nije u prednosti kada govorimo o programu transplantacije i broju raspoloživih organa za transplantaciju, pa čak i da su idelani uslovi teško možemo imati dovoljno organa od umrlih lica na raspolaganju za transplantaciju“, kazali su iz Ministarstva.
Zbog toga je, kako su rekli, Crna Gora potpisala sporazum sa Hrvatskom, kroz koji može da bude na listi te države u okviru Eurotransplanta, udruženja koje ima zajedničke spiskove davaoca i primaoca organa i obezbjeđuje brzu komunikaciju među zemljama članicama prilikom izbora što adekvatnijeg potencijalnog primaoca nekog kadaveričnog organa.
„Ali da bi dobili organe od Eurotransplanta i mi moramo donirati, jer Eurotransplant funkcioniše po principu reciprociteta – koliko mi damo organa od umrlih davalaca, toliko ćemo moći i da transplantiramo našim građanima“, saopšteno je iz Ministarstva zdravlja agenciji MINA.
Kako su kazali, građani, kojima je hitno potrebna transplantacija, trenutno praktično nemaju šansu da dočekaju organ. „Jer smo do sada imali samo jedno doniranje organa od kadavera 2013. godine“.
„Ako ne budemo imali više altruizma, senzibliteta i osjećajnosti da se doniraju organi umrlih prema Eurotransplantu, nećemo biti u prilici da i mi od njih dobijemo organe neophodne naših građanima.
Vjerujemo da u Crnoj Gori ima dovoljno humanista, koji razumiju da će se jedino činom doniranja organa doprinijeti da transplantacioni program u Crnoj Gori u potpunosti zaživi“, navode iz Ministarstva zdravlja.
Kako je saopšteno, u cilju obezbjeđivanja standarda kvliteta i bezbjednosti organa, kao i zaštite zdravlja ljudi, Nacrtom zakona o uzimanju i presađivanju ljudskih organa u svrhu liječenja uređeni su svi postupci od uzimanja do presađivanja organa i njihovo sprovođenje u skladu sa savremenim standardima i sistemom kvaliteta i bezbjednosti.
„Sistem kvaliteta i bezbjednosti podrazumijeva obavezu svih zdravstvenih ustanova, koje obavljaju ove postupke, da uspostave pisane procedure (pravila i uputstva) kojima se opisuju sve faze postupaka, od davanja do presađivanja, odnosno uništenja organa, uključujući materijale i metode koje se koriste u tim postupcima, kao i očekivani krajnji ishod liječenja, odnosno presađivanja“, naveli su iz Ministarstva.
Postupak uzimanja i presađivanja organa, dodaje se, zasnovan je na načelima pristanka, odnosno saglasnosti davaoca i primaoca, davanja u cilju liječenja, nekomercijalnog davanja i anonimnosti davaoca i primaoca. „U skladu sa navednim načelima, zabranjena je trgovina organima, oglašavanje potrebe i ponude organa i posredovanje u ovim poslovima. Dakle, nije dozvoljeno davanje i primanje naknade za organe“.
„Presađivanje ljudskih organa u svrhu liječenja vrši se na osnovu liste čekanja koja se sačinjava na osnovu spiskova lica kod kojih je utvrđeno da je presađivanje organa jedini način liječenja, a koje sačinjavaju zdravstvene ustanove. Dobijeni organi dodjeljuju se primaocima u skladu sa transparentnim, pravičnim i opšteprihvaćenim medicinskim kriterijumima, kao i na principu pravične raspodjele i jednake dostupnosti primaocima“, rekli su iz Ministarstva.
Kako je objašnjeno, sistem sledljivosti se obezbjeđuje tako što svi organi koji su dobijeni, uzeti, presađeni i uništeni na teritoriji Crne Gore, kao i relevantni podaci o proizvodima i materijalima koji dolaze u kontakt sa organima i mogu da utiču na njihov kvalitet i bezbjednost evidentiraju i prate od davaoca do primaoca, kao i od primaoca do davaoca, u svim fazama postupaka od uzimanja do presađivanja.
„Sistem sledljivosti ovlašćene zdravstvene ustanove obezbjeđuju uspostavljanjem sistema identifikacije kojim se može identifikovati svaki davalac, organ i primalac, uz obezbjeđenje mjera provjerljivosti i bezbjednosti ličnih podataka i zdravstvenog stanja davaoca i primaoca“, navode iz Ministarstva.
Na taj način, dodaje se, stvorena je mogućnost da se identifikuje davalac i ovlašćena zdravstvena ustanova u kojoj je dobijen organ, kao i primalac u ovlašćenoj zdravstvenoj ustanovi u kojoj je izvršeno presađivanje organa, te da se otkriju i utvrde sve informacije vezane za proizvode i materijale koji dolaze u kontakt sa presađenim organom.
„U slučaju pojave ozbiljnih neželjenih događaja ili ozbiljnih neželjenih reakcija, odnosno bilo kog štetanog i neočekivanog događaja koji je povezan sa bilo kojim postupkom u procesu od davanja do presađivanja organa, a koji može da dovede do prenosa zarazne bolesti, smrti ili stanja opasnih po život, nemoći i/ili nesposobnosti pacijenta, ili koji za posljedicu ima bolničko liječenje ili produžavanje bolničkog liječenja ili obolijevanje“, navode iz Ministarstva.
U slučaju pojave ozbiljnih neželjenih događaja ili ozbiljnih neželjenih reakcija, kako je saopšteno, zdravstvene ustanove su dužne da, bez odlaganja, preduzmu odgovarajuće mjere i da povuku iz upotrebe organ i reagense koji mogu da izazovu ozbiljan neželjeni događaj ili ozbiljnu neželjenu reakciju, u skladu sa sistemom kvaliteta i bezbjednosti koji je propisan ovim zakonom.
„Donošenjem ovog zakona stvoreni su zakonski uslovi za potpunu bezbjednost i kvalitet organa koji se presađuju primaocu i zaštita, kako davaoca, tako i primoaca od nastupanja događaja i reakcija koje mogu biti štetne po njihovo zdravlje“, ocijenjeno je iz Ministarstva.
Kako su rekli, dosadašnja primjena Zakona o uzimanju i presađivanju djelova ljudskog tijela u svrhu liječenja iz 2009. godine ukazala je na potrebu potpunijeg uređivanja standarda kvaliteta i bezbjednosti organa za presađivanje u svrhu liječenja, odabira davalaca organa, obezbjeđivanja sistema sledljivosti, bezbjednosti i kvaliteta organa, kao i obavještavanja o svim ozbiljnim neželjenim događajima i ozbiljnim neželjenim reakcijama koje su u vezi sa kvalitetom i bezbjednošću organa.
„Važeći zakon se odnosi na organe, tkiva i ćelije koji u cjelosti i na precizan način ne uređuje postupke od uzimanja do presđivanja organa. Međutim i pored toga ovi postupci se sprovode na bezbjedan način, u skladu sa medicinskim pravilima i najsavremenijim naučnim dostignućima u ovoj oblasti“, dodaju iz Ministarstva.
Taj resor je, prepoznajući interes pacijenata, odlučio da dodatno normativno uredi tu oblast, u cilju bezbjednosti i zaštite zdravlja ljudi, kao i obezbeđivanja bezbjednosti i kvaliteta organa za presađivanje.
Iz Ministarstva su napomenuli da se presađivanje organa vrši u slučaju kada predstavlja jedini način liječenja osobe kod koje je nastupilo potpuno oštećenje organa, odnosno djelova organa ili osobe kod koje je, zbog oštećenja organa, odnosno djelova organa podobnih za presađivanje smanjen kvalitet života, koje nije moguće liječiti drugim metodama uporedive efikasnosti i ako su prethodno sprovedeni svi postupci liječenja, u skladu sa medicinskim standardima i praksom.
„Propisima Evropske unije (EU) posebno su uređeni organi u odnosu na tkiva i ćelije, pa je, u smislu dalje harmonizacije domaćeg zakonodavstvo sa propisima EU, izvršeno razdvajanje oblasti organa u odnosu na tkiva i ćelije, koje će, takođe, biti uređene posebnim zakonom“, rekli su iz Ministarstva.
Bonus video:
