Sve crnogorske opštine imale su priliku da koriste novac iz IPA fondova, a činjenica da su neke bile više, a neke manje uspješne, ukazuje na potrebu nastavka izgradnje kapaciteta opština, poručeno je iz Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija (MVPEI).
Iz tog Vladinog resora su kazali da se značajan broj projekata realizovanih u okviru Komponente I odnosi na sistemska pitanja, od kojih benefiti ne mogu biti povezani samo sa jednom opštinom ili samo jednom institucijom, nego sa ukupnim funkcionisanjim različitih segmenata sistema.
„Štaviše, smatramo značajnim ukazati na to da su sve opštine u Crnoj Gori imale priliku da koriste sredstva iz Ipe. Činjenica da su neke opštine bile više, a neke manje uspješne ukazuje na potrebu da se nastavi sa aktivnostima izgradnje njihovih kapaciteta i usvajanja znanja i vještina za planiranje i sprovođenje projekata“, rekli su agenciji MINA iz MVPEI.
Kako je objašnjeno, razlike između opština u pogledu učešća u projektima Ipe i iskorišćavanju dostupnih sredstava rezultat su strateških, ali i finansijskih aspekata. „Postojanje dugoročnog strateškog razvojnog planiranja osnovni je preduslov za uspjeh opštine u korišćenju dostupnih EU sredstava“.
„Pored ovih segmenata nužno je i adekvatno finansijsko planiranje, iz razloga što je za realizaciju projekata, pored bespovratnih sredstava koja obezbjeđuje EU, korisnik u obavezi da osigura kofinansiranje u iznosu od oko 15 odsto vrijednosti projekta, što se u slučaju opština pokazalo kao opterećenje i izazov i realizaciji projektnih aktivnosti“, naveli su iz Ministarstva.
Rješenje tog problema u Vladinom resoru vide u daljem unapređenju strateškog razvojnog planiranja opština, boljoj koordinaciji aktivnosti između nacionalnih institucija i lokalnih samouprava, boljoj informisanosti o IPA projektima, zapošljavanju onih koji će se baviti projektima podrške EU, ali i uspostavljanju održivog sistema obezbjeđivanja sredstava za pretfinansiranje i kofinansiranje projekata, uz istovremenu kontinuiranu izgradnju kapaciteta za pripremu i sprovođenje projekata.
U MVPEI smatraju da, kada je riječ o pomoći države opštinama, i do sada pomoć nije izostala. „Ne samo u smislu sprovođenja obuka i uključivanja u procese programiranja podrške, već i kroz konkretnu finansijsku podršku za realizaciju projekata u lokalnim samoupravama“.
„Podrška za pripremu, programiranje i realizaciju projekata nastaviće se i u narednom periodu, ali je važno da razumijemo da krajnji korisnici projekata moraju sve više preuzimati odgovornost za ove aktivnosti, kako bi se što bolje pripremili za korišćenje strukturnih fondova koji će im sjutra biti na raspolaganju, jer ove obaveze niko sem njih ne može preuzeti“, saopšteno je iz Ministarstva.
Iz MVPEI su naglasili aktivnu ulogu Zajednice opština koja učestvuje i u radu Sektorske radne grupe za sektor Demokratije i upravljanja, u okviru kojeg su jedinice lokalne samouprave prepoznate kao potencijalni korisnici, i radu Zajedničkih odbora za praćenje programa prekogranične saradnje. „Zbog čega očekujemo da će opštine u realizaciji Ipe II imati još aktivniju ulogu“.
Kako je objašnjeno iz Ministarstva, Crna Gora je tokom finansijske perspektive 2007-2013 u okviru Instrumenta pretpristupne podrške na raspolaganju imala 245 miliona eura za nacionalne programe Ipe.
„Privodeći polako kraju realizaciju planiranih projekata možemo iskazati zadovoljstvo kako načinom, tako i stepenom iskorišćenosti sredstva koja su bila na raspolaganju“.
„U okviru Komponente I – Podrška tranziciji i izgradnja institucija – do sada je ugovoreno oko 90 odsto opredijeljenih sredstava, namijenjenih realizaciji 102 nacionalna projekta usmjerena na podršku procesu tranzicije, usklađivanju nacionalnog zakonodavstva sa pravnom tekovinom Unije i izgradnju institucija“, rekli su iz Ministarstva.
U okviru Komponente II – Prekogranična saradnja – odobreno je 179 projekata u oblasti ekonomske saradnje, zaštite životne sredine, turizma, poljoprivrede, saobraćaja, inovacija, kulture, obrazovanja, socijalne kohezije, kao i određeni broj manjih infrastrukturnih projekata, ukupne vrijednosti oko 27,65 miliona eura.
„Paralelno sa procesom unapređenja znanja i vještina za planiranje i sprovođenje projekata crnogorske institucije su radile na uspostavljanju struktura za decentralizovano upravljanje sredstvima, tj. prenošenje ovlašćenja za samostalno upravljanje sredstvima sa Delegacije Evropske unije na crnogorske institucije“, navode iz MVEPI.
Taj proces, kako dodaju, finalizovan je decembra 2014. godine, kada je potpisivanjem finansijskih sporazuma za Komponentu III – Regionalni razvoj – i Komponentu IV – Razvoj ljudskih resursa, Crna Gora preuzela odgovornost za realizaciju planiranih projekata za koje je EU izdvojila oko 23 miliona eura.
„Kada je riječ o opštinama nesporno je da one ime imaju posebno značajnu ulogu u korišćenju sredstava pretpristupne podrške, kako kroz direktnu pripremu i sprovođenje projekata u svojstvu korisnika, tako i indirektno, kroz realizaciju projekata drugih korisnika sredstava Ipe na njihovim teritorijama“, saopšteno je iz MVPEI.
Ipak, treba naglasiti da je, kako su rekli, dugoročno posmatrano možda najznačajniji segment uključenosti opština činjenica da ove aktivnosti predstavljaju pripremu za obaveze u trenutku kada Crna Gora počne da koristi strukturne fondove.
Kako je saopšteno, upravo iz tog razloga u okviru Komponente I posebna je pažnja posvećivana pitanju unapređenja kapaciteta opština za pripremu i sprovođenje Ipa projekata.
„Tako je u okviru Komponente I značajno spomenuti tri zajednička projekta tehničke podrške usmjerena na sve lokalne samouprave vrijednosti 12,2 miliona eura, ali i 57 projekata koje su opštine realizovale u okviru Komponente II Ipe, vrijednih oko deset miliona eura“, navode iz Ministarstva.
Ti će iznosi biti dodatno uvećani u narednom periodu, jer će, kako je pojašnjeno, pojedine jedinice lokalne samouprave osjetiti benefite projekata planiranih i u okviru Komponente III – Regionalni razvoj.
Iz MVPEI navode da je jedna od osnovnih odlika ovog instrumenta finansijske podrške EU, ali uopšteno i načina funkcionisanja EU, upravo transparentnost.
„Dodatno, možemo istovremeno reći da je još jedna značajna odlika i složenost procesa planiranja i sprovođenja, koji se odvija u skladu sa precizno propisanim procedurama i mehanizmima utemeljenim na principima jasne podjele obaveza i odgovornosti“, kazali su iz MVPEI.
EU, kako dodaju, insistira na promociji i vidljivosti i prezentovanje podrške EU smatra se jednim od značajnih elemenata svih finansijskih instrumenata.
„Ono na šta je potrebno posebno skrenuti pažnju jeste činjenica da Delegacija EU u Crnoj Gori na centralizovan način upravlja sredstvima I i II komponente, što znači da obavlja sve poslove koji se tiču ugovaranja i isplate sredstava“, navode iz MVPEI.
Svi podaci o utrošku novca su, kako je rečeno iz Ministarstva, dostupni javnosti na sajtu Delegacije EU, shodno propisanim procedurama, pri čemu MVPEI dodatno na godišnjem nivou dostavlja Vladi i kasnije Skupštini na razmatranje Informaciju o programima podrške EU Crnoj Gori, tako doprinoseći promociji Ipe, ali i transparentnosti ukupnog procesa.
„Istovremeno, uvijek postoji prostor za poboljšanje informisanja javnosti, prvenstveno građana o projektima koji su realizovani, čemu smo kontinuirano posvećeni u svakodnevnom radu“, poručeno je iz MVPEI.
Bonus video:
