Primorje polako gubi bitku sa surlašem i ostaje bez zaštitnog znaka - velikih kanarskih palmi, a štetočina uzima maha i u Baru u kojem su stabla uglavnom odolijevala do sada.
Stotine palmi moralo je biti posječeno na javnim površinama, a čini se da je situacija najgora u Herceg Novom gdje je samo ove godine uklonjeno 88 stabala zaraženih surlašem.
Savjetnica za poljoprivredu u Opštini Tivat Radmila Kilibarda kaže da je u proteklih nekoliko godina, od kada je evidentirano prisustvo suralša, izgubljeno oko 50 palmi na javnim površinama, što je oko petina ukupnog broja.
U Budvi su morali da skrešu 125 palmi na javnim površinama. Sudeći prema dosadašnjem iskustvu, ta mjera uglavnom ne daje rezultate i palme će morati biti uklonjene.
Od pojave štetočine 2015. godine, u Baru je potpuno uništeno sedam od ukupno oko 1.360 palmi.
Riječ je o palmama na javnim površinama, a približan broj zaraženih palmi na primorju u privatnom vlasništvu - teško je i naslutiti.
Sve do nedavnog, prvog jesenjeg nevremena, Bar je manje-više uspješno odolijevao pošasti surlaša.
Jaka bura surlašu je širom “otvorila vrata” Bara, kaže inženjerka hortikulture Mira Prentović, direktorka Gradskog zelenila u preduzeću “Komunalne djelatnosti”. Ona je precizirala da je obilaskom terena u užem gradskom jezgru primijećeno 19 zaraženih palmi, ali da “broj nije ni izbliza konačan”. “Nismo još sve prekontrolisali, a ako se nastavi ovim tempom, biću zadovoljna ako se surlaš zaustavi na 50 biljaka. Nastavićemo hemijske tretmane palmi kao i do sada, no skoro je izvjesno da će na najmanje deset od ovih 19 palmi morati da se uradi dendrohirurgija-kidanje zaraženog dijela stabla do zdrave osnove”.
U sklopu posebnog akcionog plana Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja za sprovođenje fitosanitarnih mjera za suzbijanje crvenog palminog surlaša, u Baru je ove godine obavljeno injektiranje 130 kanarskih palmi. Endoterapija je urađena na stablima koja prema pravilu imaju visinu debla metar i po - na šetalištu od restorana “Turist” do mosta rijeke Željeznice, te u parkovima Dvorca kralja Nikole i Doma kulture.
Od ukupno 200 palmi na javnim površinama u Tivtu, štetnim insektom crvenim palminim surlašem zaraženo je 12 stabala, a u Opštini ne raspolažu podatkom koliki je broj palmi na parcelama u privatnom vlasništvu koje su zaražene ili uništene.
Stanje na privatnim površinama gdje palme najčešće uopšte nisu ni tretirane insekticidima još je poraznije, o čemu svjedoče brojni prizori iz privatnih bašti kuća, lokala i hotelskih kompleksa. Surlaš je velika stabla palmi, starih i po stotinjak godina, pretvorio u svojevrsne „toteme“ - bez grana i života, koji čekaju da se sruše ili da ih neko posiječe, jer su svojevrsna legla i žarišta zaraze.
Kilibarda je dodala da je Opština Tivat sprovela pet od planiranih 10 ovogodišnjih tretmana insekticidom palmi na javnim površinama i da je u toku šesto.
Uprkos tome i novim metodama - ubrizgavanja insekticida direkno u stablo što je primijenilo Komunalno preduzeće, ili korišćenje novih, skupljih insekticita što je finansiralo Ministarstvo poljoprivrede, Tivćani sigurno gube bitku sa surlašem i grad postepeno ostaje bez jednog od preoznatljivih obilježja.
Za sječu je predviđeno još pet velikih kanarskih palmi na rivi Pine koja su tokom ljeta uništena od surlaša. Riječ je o dva velika stabla ispred hotela “Astoria“, starim gotovo vijek, i tri nešto mlađa stabla u blizini zgrade ispostave Lučke kapetanije.
Surlaš je na Pinima uništio ukupno devet stabala velikih kanarskih palmi starih između 50 i 100 godina, a koja su morala biti posječena lani.
Komunalno preduzeće Tivat u međuvremenu je promijenilo način borbe protiv tog štetnog insekta, prelazeći na metodu ukapavanja insekticida direkno u krošnju i stablo palmi. To je jedno vrijeme davalo nadu da se situacija popravlja i da je pronađen način da se zaustavi pohara palmi.
U Tivtu odustali od sadnje novih palmi
Opština Tivat u međuvremenu je odustala od ugovora koji je prije nekoliko mjeseci sklopila sa tivatskom kompanijom „MK Green Factory“ za nabavku i sadnju 11 većih palmi. Tražena su stabla visine od 4 do 5 metara i obima debla od 1,6 metara, a bilo je planirano da se devet palmi zasadi na Pinima, a dvije ispred zgrade Centra za kulturu koja je takođe lani ostala bez prepoznatljivog dekora – dvije velike kanarske palme.
“MK Green factory“ je taj posao trebalo da obavi za 84.483 eura, ali je ugovor u međuvremenu sporazumno raskinut.
“Odustali smo od planiranih radova na nabavci, isporuci i sadnji sadnica kanarske palme iz razloga trenutne neopravdanosti ulaganja sadnog materijala velike vrijednosti i izvođenja radova u odnosu na evidentan rizik od napada štetočine - crvenog palminog surlaša. Ovaj insekt na području primorja ima uspostavljenu populaciju i u njegovom suzbijanju većina primijenjenih mjera nije pokazala željene rezultate, na što dodatno ukazuje stanje u kome se palme trenutno nalaze, a što navodi na zakljulak da su dalja ulaganja u nabavku sadnica palmi za sada necjelishodna“, odgovoreno je iz Opštine na pitanje odbornice SDP-a Bernarde Moškov.
Iz Opštine su poručili da će „u narednom periodu dodatno razmotriti alternativne aktivnosti po tom pitanju, ali se još ne zna da li će, kojom novom biljnom vrstom i kada biti zamijenjena brojna već uništena stabla.
U Ulcinju opstalo samo pet palmi sorte “fenix”
Od kada se prvi put pojavio u Ulcinju u oktobru 2012.godine, crveni surlaš “pojeo” je 120 palmi sorte “fenix” i desetkovao stabla, posebno na Pristanu i ispred gradskih hotela, koja su bila svojevrsni simbool grada.
U cijeloj Opštini, ostalo je samo pet stabala sorte “fenix”, kažu u resornom Sekretarijatu.
“Imamo jednu na ulazu u Komunalno preduzeće, dvije ispred Karizme i dvije u privatnom vlasništvu. Jedna smo od opština koja je pretrpjela najveću štetu od crvene napasti”, kazao je “Vijestima” Tahir Tahiri.
Precizirao je da su samo troškovi uklanjanja oštećenih palmi iznosili oko 15.000. ali da stvarnu štetu “ne može niko procijeniti”.
“Niko ne može sa sigornošću reći stvarnu vrijednost palmi koje su decenijama uljepšavale grad i koje danas postoje samo na starim fotografijama i razglednicama”.
Opstale su končasta vašingtonija i mediteranska lepezasta palma koje su otporne na surlaša.
Bonus video:
