Zaleđe ulcinjske Velike plaže, po kojem ljeti krstari i do 100.000 turista, sada je potpuno usnulo, a mještani i dalje, uz jesenje sivilo, moraju da se nose sa mukom nezamislivom u iole razvijenijim krajevima.
Štoj, koji prema “masterplanu” treba da bude nosilac razvoja crnogorskog turizma sa elitnim hotelskim kompleksima, još nema ni vodu, niti su kuće priključene na kanalizaciju. Mnogo je novoizgrađenih kuća, ali i one najluksuznije povezane su na septičke jame i bunare.
Ljubica Marjanović iz Podgorice, koja sa suprugom Veliborom obavlja posljednje pripreme u skromnoj porodičnoj kući u Novosadskoj ulici pred odlazak za Podgoricu, kaže da već nekoliko godina ne pije vodu iz bunara. Tokom ljetnjih mjeseci ulicom se teško prolazilo i pješice, a kamoli vozilom. Kuću su sagradili sada već daleke 1974. godine.
“Sve ovo bila je samo poljana tada, a pogledajte sad kako izgleda ulica”, kaže Velibor.
Pedeset metara dalje, jedna do druge, kočopere se dvije nove petospratnice u cjelosti različite po arhitektonskom rješenju i koloritu. Tako je i u Podgoričkoj ulici, Rožajskoj, Niškoj, Gusinjskoj, Zrenjaninskoj, Sandžačkoj, Cetinjskoj, Kosovskoj, Durmitorskoj...
“Hoće turizam, a od osamdesete godine nijesu otvorili nijedan prilazni put plažama”
U Štoju je oko 300 starosjedjelaca, a jedan od njih, Anton Rudović, kaže da naselje sa vikendašima sada ima oko 700 stanovnika. Posljednjih decenija stihijski je sagrađeno hiljade objekata, stotine apartmana i desetine hotela u ulicama koje su vlasnici nostalgično nazivali po zavičajima. Većina nema dozvolu za gradnju.
Štoj, koji se prostire cijelim zaleđem Velike plaže, neslućeni je turistički potencijal. Nebriga svih nivoa vlasti uslovila je urbanističku anarhiju koja se ogleda i u tome što nijedan objekat gabaritima ni tipski ne sliči bilo kom drugom. I prvi vizuelni utisak otkriva apsolutni nesklad kolorita.
U Opštini kažu da u Štoju ima oko 5.000 objekata i da oni stariji imaju dozvolu za gradnju te da je jedan dio naselja pokriven planovima.
Rudović smatra da je za stanje u ovom kraju kriva vlast, i opštinska i centralna: “Hoće turizam, a od 1980. nijesu otvorili nijedan prilazni put plažama. Ovdje ljeti ima i sto hiljada turista ali taj novac ne ostaje ovdje. Vidite i sami da rade samo kafane i kladionice. Nema ni ambulante ni apoteke, da ne pričam o kulturnim ili sportskim događajima”.
Štoj, neslućeni crnogorski turistički potencijal, je zbog nebrige svih nivoa vlasti, žrtva urbanističke anarhije
On kaže da i sada ima nekoliko objekata u izgradnji, ali da nadležni žmure. Siguran je da je problem sa vodom mogao biti riješen mnogo ranije: “Nekome nije bilo u interesu da krak vodovoda za Adu prođe kroz Štoj, nego su trasu pomjerili u samo zaleđe pjeskovite plaže. Zašto je tako urađeno, mi ne znamo”.
Da Opština ne vodi računa o Štoju, kako tvrdi, svjedoči i rastinje pored puta: “Nijednom nijesu kosili ove godine, sve smo morali sami. Jedan privatnik sa Kosova angažovao je ljetos pet radnika da čiste smeće o svom trošku. Inače bi otpada bilo kao i prije nekoliko godina”.
Akva park bi da grade na spornom placu
Anton Rudović tvrdi da Opština ne konsultuje Mjesnu zajednicu Štoj ni onda kada donosi odluke koje se tiču te mjesne zajednice.
“Tako ljudima kojima eks proprišu zemljište za zamjenu nude naša imanja koja su pod sudskim sporovima. Mojoj familiji, recimo, oduzeto je više od 200.000, a Ivanovićima 300.000 kvadrata. Sada su donijeli odluku da grade Akva park na mom imanju, iako znaju da je pod sporom”, kaže Rudović.
Zbog sankcija tone mandarina više ne mogu izvoziti u Rusiju
Mještani Štoja uglavnom se bave poljoprivredom. Čuveni su štojski bostan i mandarina. Ove godine, Rudović i njegovi zemljaci suočeni su sa neobičnim problemom.
Nijedan objekat ni gabaritima, ni tipski, ni po koloritu ne sliči bilo kom drugom
“Zbog sankcija koje smo uveli Rusiji, ne možemo da izvozimo mandarine i prijeti nam kolaps jer svi zajedno imamo preko 100.000 korijena”, kaže Rudović.
Prošle godine, on je u Rusiju izvezao 16 šlepera mandarina a pretprošle čak 36: “Cijena mandarina sada je 20 do 30 centi. To najbolje govori koliko je tržište pretrpano i kako će proći proizvođači”. On ukazuje da država nikad nije izašla u susret proizvođačima iz Štoja kada je u pitanju plasman. “Naprotiv, toliko papirologije treba za izvoz da neki i odustaju”, tvrdi Rudović.
Bonus video:
