Depolitizacija je glavni preduslov za rješavanje problema viška zaposlenih u lokalnim samoupravama, koji je posebno izražen u partijskom zapošljavanju, naročito u predizbornom periodu, pokazala je analiza Instituta alternativa i Centra za građansko obrazovanje.
Analiza "Zapošljavanje u crnogorskim opštinama – po zasluzi ili partiji", pripremljena je u okviru projekta "Korupcija na lokalnom nivou - Nulta tolerancija", kojim je obuhvaćeno 14 crnogorskih opština.
Koordinatorka istraživanja u Institutu alternativa Jovana Marović kazala je da su na lokalnom nivou prepoznati problemi viška zaposlenih, neadekvatno planiranje ljudskih resursa, manjak stručnog i kvalifikovanog kadra, nedovoljna motivisanost zaposlenih, partijsko zapošljavanje i nedovoljna transparentnost u vezi sa procedurama zapošljavanja.
Prema njenim riječima, problem je i nepostojanje formalnih preduslova da se zakon o državnim službenicima i namještenicima primjenjuje na lokalnom nivou.
“U vezi sa viškom zaposlenih problem je što se problem decentralizacije ne dešava planiranom dinamikom, postoji disproporcionanost između broja zaposlenih i nadležnosti kojima raspolažu lokalne samouprave i nepostoji fiskalna autonomija lokalnih samouprava da bi pratile process decentralizacije”, rekla je Marović na konferenciji za novinare.
Ona je dodala i da je teško utvrditi broj zaposlenih na lokalnom nivou.
Za potrebe projekta od 14 opština dobili su podatke za organe lokalne uprave, prema kojima je u njima zaposleno 3.218 osoba, što ne uključuje javna preduzeća i ustanove.
Marović je kazala da organi lokalne samouprave jesu problem, ali da u javnim preduzećima i ustanovama ima duplo više zapolenih, kao što je slučaj u Baru, Budvi, Kotoru, Podgorici, Pljevljima i Tivtu.
Ona je rekla da je bilo pokušaja racionalizacije, kao na primjer u Kolašinu, ali to se pokazalo kao loš primjer, jer su se kreditno zadužili i dali otpremnine svima koji su bili zainteresovani, a nije prethodila analiza koji kadar bi trebalo zadržati.
Istraživanje je pokazalo da na nedovoljnu motivisanost zaposlenih utiču visine zarada i neadekvatno ocjenjivanje njihovog rada.
Prema podacima Minisatsrtva finansija najniža neto zarada je u Andrijevici 390 eura, a najviša u Tivtu 624 eura.
“Kada se uzme kompletna lokalna uprava, njih 13 ima nižu prosječnu neto zaradu u odnosu na prosjekna državnom nivou”, ukazala je Marović.
Ona je rekla da je partijsko zapošljavanje veliki problem, i da je Crna Gora zbog brojinih afera u toj oblasti u fokusu pažnje međunarodne zajednice kao i opozicije u Crnoj Gori.
“Izvjesno je da je zapošljavanje najintenzivnije pred izbore, i da se radnim mjestima kupuju glasovi, izborna pobjeda i socijalni mir na lokalnom nivou. Dokaz o tome je i to što u svim lokalnim samoupravama postoji višak zaposlenih i što se iz godine u godinu ne smanjuje”, kazala je Marović.
Ona je ocijenila da je depolitizacija ključna za smanjenje broja zaposlenih.
Marović je ukazala da je u crnogorskim opštinama evidentni pad tekućih prihoda, porast neizmirenih obaveza, i kreditnih zaduženja.
“Na kraju prvog kvartala ove godine, ukupan dug svih lokalnih samouprava iznosio je 171 milion eura, odnosno 4,86 odsto procijenjenog bruto društvenog proizvoda za ovu godinu, a ukupne neizmirene obaveze u tom periodu 108 miliona eura”, rekla je ona.
Marović smatra da je potrebno uspostaviti posebne službe za upravljanje ljudskim resursima i uraditi analize koje će pokazati koji je optimalan broj zaposlenih u skladu sa novim pravilnicima o sistematizaciji.”Pošto je rok za tu obavezu jul 2014.godine, nadamo se da će opštine uskoro izaći sa planovima racionalizacije”.
Viši pravni savjetnik u Centru za garđansko obrazovanje Boris Marić, upitan da li bi možda trebalo razmotriti smanjenje broja lokalnih samouprava, kazao je da je prije za opciju politipskog uspostavljanja sistem lokalnih uprava.
On je rekao da je uglavnom više od 30 odbornika u lokalnim parlamentima, koji ključne odluke uglavnom mdonose pod instruktivnim djelovanjem centralne vlasti.
“Nijesu uspostavljeni potrebni nivoi kontrole vršenja lokalne vlasti i čitava lokalna samouprava je žrtva političkog sistema centralizovanog političkog sistema”, kazao je Marić.
On smatra da je izvorište problema viška zaposlenih u političkoj korupciji i politički motivisanim odlukama,” gdje morate da zapošljavate besomučno kako bi imali određen izborni rezultat”.
Kao primjer naveo je Opštinu Budva, koja ima više od hiljadu zaposlenih, kao i Glavni grad, a ima i najveći dug od svih opština.
Marić je dodao i da su često lokalni izbori samo proba za državne, prije nego što im je cilj da doprinesu efikasnijem radu lokalne samouprave.
Bonus video:
