Ko su obrazovani ljudi bez posla i kako se desilo da nakon više godina školovanja završe bez šanse za zaradu? Analitičari ponavljaju da se crnogorski sistem obrazovanja mora upodobiti tržištu rada, ali brojni fakulteti i novi smjerovi već su iznjedrili veliki broj “prekobrojnih”.
Na evidenciji Zavoda za zapošljavanje Crne Gore se nalazi 171 magistar i sedam doktora nauka, čak 107 su žene, dok 67 magistara nema radnog iskustva. Na Birou čeka najviše magistara ekonomskih nauka, čak 17, od kojih samo troje bez radnog iskustva.
Zatim slijede specijalistkinje psihologije, kojih ima 13, a njih devet ima radnog iskustva. Među najbrojnijima se nalazi i po deset magistara ekonomije i specijalista menadžmenta. Na evidenciji zavoda nalaze se i tri magistra arhitekture, magistar nauka za drumski saobraćaj, dvije magistarke diplomatije, četiri magistra međunarodnih odnosa, kao i pet magistara likovne umjetnosti.
Sa zvanjem magistra na Birou je i istraživač masovnih medija, ali i specijaliste pneumologije, infektologije, fizikalne medicine i rehabilitacije, ali i dječje i preventivne stomatologije. Tu su i dvoje magistara ortodoncije, kao i petoro magistara farmacije. Na evidenciji Zavoda se nalazi i šest magistara usmjerenja Sportski menadžer.
Sa druge strane, od ukupno sedam doktora nauka, dvoje nikada ranije nije radilo. Na Birou se nalaze doktori tehničkih nauka za elektroniku i za računarsku tehniku, dva doktora ekonomskih nauka, doktor pravnih nauka, naučni istraživač kulturoloških djelatnosti i farmaceut. Bez zaposlenja su dvije žene koje imaju zvanje doktora nauka.
Štancovanje ili potrebe privrede
Prema riječima Ljiljane Đurašković iz Demokratskog fronta, to što se ovoliko magistara i doktora nauka nalazi na Birou pokazuje da, ili obrazovni sistem "štancuje" magistre i doktore nauka ili potrebe naše privrede ne idu dalje od kuvara, šankera i zidara. Godišnje, tvrdi Đurašković, na svim studijama Univerziteta Crne Gore diplomira oko 2500 studenata, a van Crne Gore preko 1500, ili ukupno oko 4000 akademaca. "Upisna politika za svaku profesiju ponaosob mora biti usaglašena sa potražnjom, a ta dinamika se mora pratiti iz godine u godinu. Stvorili smo armiju nezaposlenih, ogorčenih na državu i društvo, koji se osjećaju beznadežno i beskorisno", zaključila je Đurašković.
Obzirom na veliki broj magistara koji se nalaze na evidenciji Zavoda, "Vijesti" su pokušale da saznaju koji su to smjerovi na magistarskim i doktorskim studijama koje studenti najčešće upisuju. Tako su sa Univerziteta Crne Gore saopštili da je, prema podacima kojima raspolažu, prošle godine magistarske studije upisalo 476, a doktorske 42 studenta. Međutim, ističu da konkurs za magistarske i doktorske studije ne raspisuje Univerzitet za sve jedinice, već svaki fakultet posebno, pa zato oni nemaju podatke o ovogodišnjem upisu.
Problem sa visokoškolcima nema samo Crna Gora. Istraživanje agencije Anadolija, koje je ranije objavljeno, pokazalo je da je posljednjih godina u zemljama Balkana primjetan trend rasta broja studenata upisanih na fakultete koji, na kraju, ne mogu ponuditi traženo znanje na tržištu rada ili završe na Birou za zapošljavanje.
Profesorica Prirodno-matematičkog fakulteta u Sarajevu Lamija Tanović je tada, u izjavi za agenciju Anadolija, ocijenila da u zemljama Balkana ne postoji dobra komunikacija i saradnja univerziteta i privrednih subjekata kao što je to praksa na Zapadu.
“U bivšoj Jugoslaviji postojalo je vijeće profesora u kojem su firme imale svoje predstavnike. Svake godine oni su davali savjete i preporuke kako bi zajedno odredili koji ljudski kadar je najpotrebniji na tržištu rada. Međutim, od kraja rata naovamo imamo problem da ne postoji dogovor i saradnja univerziteta i kompanija tako da se neplanski obrazuju nove generacije studenata”, tvrdi Tanović.
Ona je objasnila da na Zapadu nema preobilnog teorizovanja kao kod nas, već studenti moraju proći kroz praksu kao jedan dio obrazovanja:
"Potrebno je da se uče vještine koje će se iskoristiti u profesionalnom radu. A to je moguće samo kroz praktičan rad”.
To se potvrđuje i u Izvještaju, koji je za Savjet za visoko obrazovanje Crne Gore prošle godine radila nezavisna međunarodna komisija, gdje se navodi da podizanje konkurentnosti nacionalne privrede nije samo vezano za broj studenata i postojanje velikog broja studijskih programa, već za konkurentni kvalitet tih kadrova. Komisija je prepoznala i hiperprodukciju kadrova koji nijesu potrebni društvu i istakla da bi Univerzitet mogao da ukine programe koji nijesu potrebni državi.
Magistarske studije na Univerzitetu Donja Gorica upisalo je 135 studenata. Oni su mogli da upišu Fakultet za međunarodnu ekonomiju, finansije i biznis, Fakultet pravnih nauka, Humanističke studije, Fakultet za informacione sisteme i tehnologije i Fakultet umjetnosti.
"Doktorske studije, koje realizujemo u okviru Fakulteta za međunarodnu ekonomiju, finansije i biznis, Fakulteta pravnih nauka i Humanističkih studija je tokom 2012/2013. godine upisalo 20 studenata", navodi se u odgovoru PR službe UDG-ja.
Prema podacima sa Univerziteta Mediteran, Fakultet za poslovne studije "Montenegro Business School" na magistarskim studijama upisao je prošle godine 11 studenata. Fakultet za turizam Bar - MTS-"Montenegro Tourism School" upisao je samo jednog studenta na studijskom programu doktorskih studija, a devet studenata na istoimenom master studijskom programu.
Do titule i na engleskom
Na Fakultetu vizuelnih umjetnosti tokom prošle godine upisana su tri studenta na studijskom programu Audiovizuelna projekcija, dok nije bilo zainteresovanih studenata na studijskom programu Dizajn vizuelnih komunikacija.
Pravni fakultet je upisao dva studenta na Pravno-političkom studijskom programu, dok na Privredno-pravnom nije bilo upisanih studenata. Kada je u pitanju Fakultet za strane jezike, on nema studijskih programa magistarskih studija, a Fakultet za informacione tehnologije prošle godine nije vršio upis na magistarske studije.
Sa Univerziteta su najavili da će se ove studijske godine, osim na ovim smjerovima, studenti magistarskih studija upisivati i na studijski program Informacione tehnologije i to do 1. oktobra. Takođe, od ove godine Fakultet za poslovne studije "Montenegro Business School" nudi novi studijski program magistarskih studija na engleskom jeziku - Master of Business Administration (MBA).
"Univerzitet procjenjuje da je 10 studenata optimalno za rad sa studentima magistarskih studija na svim studijskim programa, osim Fakulteta vizuelnih umjetnosti gdje se 5 studenata po studijskom programu smatra optimalnim brojem. Najviše 5 studenata može se upisati na studijski program doktorskih studija Menadžment u turizmu, ali je taj broj uvijek manji", navodi se u odgovoru sa tog Univerziteta.
Bonus video:
