Nedavni građanski protesti za očuvanje prostora oko Crnog jezera dio su višedecenijske borbe za zaštitu prirodnih vrijednosti prepoznatih i od najvažnijih svjetskih institucija.
Očuvanje i zaštita normativno je počela još u vrijeme Knjaževine Crne Gore, pa je Crno jezero od 1907. godine zaštićeno područje.
Prilikom posjete Žabljaku 1932. godine, kralj Aleksandar Karađorđević navodno je bio zainteresovan za izgradnju dvorca na obali Crnog jezera, ali mu se, i pored ličnog prijateljstva, usprotivio barjaktar Mihailo Šibalić.
Suveren Kraljevine SHS odustao je od tog nauma, ali je njegov boravak iskorišćen za gradnju puta Pljevlja-Žabljak-Nikšić i legendarnog mosta na Tari...
Na obali jezera nije bilo nikakvih građevinskih zahvata izuzev makadamskog puta koji je urađen u vrijeme kraljevine.
Tek 60-ih godina prošlog vijeka kod jezera je napravljen omanji bife i objekat za mriješćenje ribe.
“Sredinom 60-ih i francuski klub ‘Mediterane’ izražava želju da u blizini jezera izgradi turistički kompleks kakav su imali u Pakoštanima, u Hrvatskoj, i na ostrvu Sveti Marko kod Tivta. Republičke i lokalne vlasti nijesu im dozvolile gradnju na toj poziciji, već na jednoj goleti dalje od jezera. Planovi su im bili ambiciozni. Da deset godina koriste taj prostor, potom da grade hotel sa 90 kreveta, a da se zauzvrat izgradi aerodrom i komunikacija od aerodroma do te pozicije asfaltira, što je i urađeno. Po isteku ugovora, poželjeli su na toj poziciji da grade veći hotel. Nije im udovoljeno, već su im ponuđene nekolike lokacije od hotela “Durmitor” prema sadašnjem stadionu. U međuvremenu, Francuzi mijenjaju poslovne planove, napuštaju Žabljak, a njihovi bungalovi prelaze u vlasništvo Jugoslovenske narodne armije”, priča za “Vijesti” penzioner Milenko Stijepović, dugogodišnji opštinski i turistički rukovodilac i osnivač i prvi direktor Nacionalnog parka “Durmitor”.
Stijepović kaže da su, u namjeri da na tom prostoru grade, osujećeni i uticajni pojedinci.
“Dugogodišnji opštinski funkcioner, u jednom mandatu i predsjednik Opštine Žabljak Simeun Ostojić, počeo je graditi kuću na porodičnom imanju na livadi iza rezidencijalnog objekta koga smo ovdje nazivali “Titova vila”. U fazi podizanja prizemnog dijela, zabranjen mu je nastavak radova. Istih godina, sa druge strane “Titove vile”, komandant na Sinjajevinskom frontu (u vrijeme Drugog svjetskog rata), general Branko Perović dobija od opštine odobranje da gradi kuću za odmor. Ozidao je prizemlje, ali su mu republički organi zabranili dalju gradnju. Vođen je i sudski spor, Perović je dobio odštetu i nikada više nije došao na Žabljak”.
Profesor književnosti Božidar Kasalica podsjeća na 1993. godinu kada je oko 200 mještana iz poddurmitorskih sela zabranilo NP “Durmitor” sječu šume u okolini Crnog jezera. Kaže da je 1987. godine stočarima zabranjeno kupanje ovaca i jagnjadi u Crnom jezeru.
Koliko je ovaj prostor značio durmitorskom čovjeku, Obren Karadžić je napisao u knjizi “Stari Žabljak - da se ne zaboravi“. Pominje paljenje Žabljaka 1942. godine, kada su sve kuće izgorjele, a narod stao u zaštitu šumskih kompleksa prema Durmitoru i Crnom jezeru.
Građanski protesti na Žabljaku izbili su nakon što je država dozvolila privatnoj firmi da gradi brojne turističke sadržaje na obali Crnog jezera. Nakon višednevnih protesta, nadležni su saopštili da odustaju od prvobitne namjere.
Bili spremni da za granu daju i glavu
Dva primjera koja mu je ispričao đed Dušan Vuković, “Vijestima“ je prenio Radenko Pile Vuković iz Motičkog gaja.
“Kako bi presjekli katastrofalni požar koji je 1877. godine zahvatio Jezersku površ, tada obraslu četinarskom šumom, stanovništvo je uložilo ogromne napore da spriječi širenje vatre. Prosječen je širok pojas od uzvišenja Javorovača (skijalište) sve do kuća Stijepovića (podnožje Savinog kuka) i na taj način onemogućeno širenje požara dalje prema Durmitoru i Crnom jezeru. Drugi primjer datira između dva svjetska rata. Imućni Žabljačanin Živko Vojinović prodao je plemensku šumu dodirno sa kompleksima kod Crnog jezera vlasniku firme ‘Varda’ iz Višegrada.
Više od 70 mještana, predvođeni predsjednikom opštine durmitorske Milunom Krstajićem, došli su i pobacali označene međe. Kada je Živko sa žandarmima pokušao da ih spriječi, Milun je kazao - ‘ovi ljudi su spremni da umru za ove smrče i jele i za granu daće glavu’. Žandarmi su se povukli, a Živko se nekoliko godina nije pojavljivao na ovim prostorima”.
Bonus video:
