Zidanjem sprata i radovima na krovu manastirskog konaka nedavno je nastavljena obnova ranohrišćanske svetinje na Zlatici. Nastojateljica manastira mati Evgenija rekla je da će u konaku biti monaške kelije, episkopski apartman, biblioteka sa salonom i kapela u kojoj će se služiti jutarnje i večernje službe i sveta liturgija.
Mati Evgenija ističe da su na dozvolu za gradnju od gradske adimistracije čekali 16. godina.
“Dozvolu smo dobili 12. maja 2017. godine na dan Svetog Vasilija Ostroškog. Radove u potpunosti finansira Mitropolija. Nadali smo se novcu od opštine, ali on je ovog puta izostao. Zlatica je veoma bitna za Glavni grad. S obzirom na to da je ona drevnohrišćansko sjedište episkopije iz V-VI vijeka, manastir je i temelje i ukras grada”, rekla je mati Evgenija.
Čekajući dozvolu za gradnju, manastir je prema riječima mati Evgenije, živio klasičnim monaškim životom.
“Na ostacima ranohrišćanske bazilike redovno služene su liturgije, organizovali smo vjeronauku, a usadili smo maslinjak i vinograd. Masline su još mlade za puni prinos, iako smo već tri puta cijedili ulje. Proizvedemo vino i rakiju koju koristimo samo za manastirske potrebe”, kazala je mati Evgenija.
Prema njenim riječima, kapela je urađena na predlog arheologa i konzervatora Zorice Čubrović, a projekat je uradila arhitektica Katarina Nikolić iz Tivta.
“Kapela je posvećena svetom caru Justinijanu Primu, jer je kompleks podignut u njegovo vrijeme. Radovima rukovodi protomajstor inžinjer Momo Stanojević. Očekujemo da se radovi okončaju do kraja kalendarske godine”, rekla je mati Evgenija.
Čitav kompleks od dvije crkve, smješten u Doljanima, iz perioda je ranog hrišćanstva, ali je sve zastupljenije mišljenje da je trolisna crkva iz četvrtog vijeka. Kada to kažu, istoričari umjetnosti se pozivaju na postojanje krstionice u priprati što upućuje na njenu episkopalnost i kanosko pravo prvih vjekova po kome su samo episkopi mogli da krštavaju.
Stare crkve su sagrađene od domaćeg kamena i opeke, a prema riječima stručnjaka opeka je od ilovače sa ovih prostora. Maksim Šobajić u svojoj knjizi “Starine u Zet”i navodi da se Zlatica zbog velikog nalazišta ilovače nekada nazivala Ilovica. Hram je obnavljan u 9. vijeku. Vrijeme procvata Manastira Zlatice trajalo je sve do najezde Turaka u 15. vijeku. Postoje indicije da je u njemu bilo sjedište zetskog episkopa Ilariona u 13. vijeku, prije Miholjske Prevlake. Dio drevnog manastirskog kompleksa Zlatice pored ostataka dva hrama sadrži i manastirski konak.
Obnova manastira počela je prezidavanjem stare kuće, koju je uz ruševine manastirskih crkava 1886. godine podigao kučki vojvoda i brigadir Vaso Bracanov Ivanović.
“Ruševine manastirskih crkava i beskrovna kuća Vasa Ivanovića dočekale su naše dane. Od 1997. godine na Cveti, na temeljima manastira služi se sveta liturgija. Pozivamo vjerni narod da se uključi u obnovu ove svetinje”, rekla je mati Evgenija.
Dio manastirske ekonomije su i ovce, jagnjad, kokoške, patke, guske, ćurke i morke.
“U početku smo dobili dvije ovce od bratstva manastira Morača, a sada već imamo 15 ovaca i jagnjadi. I Bog je stvorio biljni i životinjski svijet i na kraju čovjeka kao krunu svoga stvaranja. Shodno tome životinje su date za čovjekov duševni mir, a istovremeno one unose živost u imanje”, rekla je mati Evgenija.
Mole za svu djecu svijeta
“Za slavu manastira, Cvijeti, dolaze nam djeca sa Kosova i Metohije. To su srednjoškolci iz Kosovske mitrovice i kantona Gračanica. Oni su za nas vjesnici vaskresenja. Manastir je veoma posvećen djeci, a po blagoslovu mitropolita Amfilohija na liturgiji se pominju djeca našeg grada, ali i sva pravoslavna djeca svijeta. Djeca posebno vole naše životinje, a jednom jagnjetu djeca dala ime Maksim”,napomenula je mati Evgenija.
Polomljen dio sarkofaga
Manastir Zlatica, nekadašnje sjedište Zetske episkopije, postao je poznat na širim prostorima zahvaljući otkriću ostataka dva hrama sa sačuvanim episkopskim sarkofagom, starohrišćanskom krstionicom, ostacima stubova i plastike. Sarkofag sa polomljenim poklopcom je pronađen 1953. godine. Nažalost, taj poklopac su 2015. godine, nečije neblagoslovene ruke još više oskrnavile. Trenutno se radi na pronalaženju najboljeg rješenja za njegovu restauraciju i trajnu zaštitu.
“Za trolisnu crkvu iz IV vijeka, 2017. godine dobijeni su konzervatorski uslovi. To je ujedno šansa da se rekonstruiše crkva”, rekla je mati Evgenija.
Bonus video:
