Utjeha, barska opština, utorak - 26. jun, devet sati ujutro. Sa kamiona koji odvozi smeće po magistrali leti otpad na sve strane. Vozač se ne zaustavlja, a drugi iza njega iz vozila snima šta se događa.
Autor videa, Michal Bader, Njemac je koji godinama živi i radi Crnoj Gori. Vlasnik je apartmana u naselju Utjeha, a smještaj koji nudi već sedam godina nosi EU Ecolabel, oznaku koja garantuje očuvanje životne sredine. U Crnu Goru se zaljubio, u svakoj prilici promoviše njene ljepote, ali - Bader ne ćuti ni kada je u pitanju nemarnost kako građana, tako i institucija, i njihov odnos prema životnoj sredini.
O slikama smeća kojima nerijetko svjedoče, komentarišu i njegovi gosti.
“Situacija na plažama koje su date pod zakup je u redu, jer vlasnici to manje-više održavaju kako bi trebalo. Ali, na lokacijama kojima ne upravlja niko, stanje je katastrofalno, posebno na Velikoj plaži, Adi Bojani. Tamo je gore nego ikad. Smeće, deponije… Imam dokaze gostiju koji su tamo kampovali, ali su otišli prve noći zbog lošeg stanja”, kazao je on “Vijestima”.
Bader godinama ukazuje na problem otpada, kako na plažama, tako i na putevima koji vode do njih, gdje je smeće nerijetko rasuto i odloženo pored kontejnera.
“Slika uvijek ista, čak i gora. Svi moji gosti pitaju o čemu se radi. U Baru je postavljen i bilbord sa porukom ‘Stavi otpad đe mu je i mjesto’, a u gradu nema dovoljno kontejnera. Akcija je smiješna, samo bacanje para”, poručuje on.
“Vijesti” su i lani pisale o istoričarki Lidiji Franović iz Krtola, kod Tivta, koja skoro svakog dana objavi fotografije novog “ulova” sa plaža u rodnom mjestu. Iz mora je vadila stare porcelanske šolje za kafu, telefon, novčanik, plastični pištolj, stare kablove, obuću odjeću, kavez… pa i - uginulo jagnje. Ovih dana iz mora je izvadila i tepih...
Aktivisti NVO “Naša akcija” nedavno su u akciji čišćenja uvale Trašte, u hercegnovskoj opštini, prikupili preko 20 kubika otpada.
U 180 vreća od po 120 litara, našle su se uglavnom plastične flaše, obuća, stiropor, te drugi materijal od plastike…
Patricia Pobrić iz te NVO, tvrdi da, poput uvale Trašte, koja se nalazi u neposrednoj blizini luksuznog naselja Luštica bej, niko ne obraća pažnju na kamenjar, neuređene plaže i razuđenu obalu.
Aktivisti i volonteri sa kojima učestvuje u akcijama svjedočili su tim navodima na području od Orahovca do Perasta, od Perasta do Risna.
“Taj čitav dio Luštice i drugih krševitih djelova izgleda samo malo manje grozno od onoga što smo zatekli tokom nedavne akcije u uvali Trašte. Ako biste krenuli na vrh Arze prema otvorenom moru - tu biste zatekli deponiju… tamo doslovno nikad nije čišćeno”, kazala je ona “Vijestima”.
Uvala Trašte nije uređena plaža, ali Pobrićeva kaže da situacija, van sezone, nije mnogo bolja ni na onima koje su date nekom na korišćenje.
“Čistoća uređenih, iznajmljenih ili gradskih plaža generalno se održava samo tokom sezone. Mimo toga, ama niko ništa ne radi na ovim lokacijama”, tvrdi ona.
Stanka Lazarević iz Herceg Novog turistički je vodič. Dok vodi ture, najčešće i ne vidi plaže, ali zato joj, kaže, ne nedostaje terena.
“Daleko najgora je situacija na potezu od Petrovca do Virpazara, preko Paštrovske gore, gdje od zgražavanja turista pri prolasku pored deponija zanijemimo i mi vodiči i ne znamo šta da kažemo. Divlje deponije građevinskog materijala prisutne su i kroz Grbalj. Loše je bilo i na rijeci Tari, blizu Mojkovca, ali sad je to rastinje pokrilo, pa se sve i ne vidi. Katastrofa je i put od Dobrih Voda ka Vladimiru, u ulcinjskoj opštini, a trenutno se zatrpavaju i ogromnim kamenjem zagrađuju deponije oko Nikšića, kako kamioni ne bi mogli da ulaze”, prenosi Lazarević utiske sa terena.
Iz Ministarstva održivog razvoja i turizma (MORT) tvrde da poseban značaj daju upravo rješavanju pitanja neuređenih odlagališta.
“Koja imaju negativan ekološki uticaj, ali i nanose štetu drugim djelatnostima, poput turizma. Zbog toga Ministarstvo u saradnji sa opštinama pokušava u što većoj mjeri da riješi ovaj problem u Crnoj Gori”, navode iz resora Pavla Radulovića u odgovorima redakciji.
Dodaju i da “značajan broj jedinica lokalne samouprave ulaže znatne napore i finansijska sredstva na uklanjanju otpada na nelegalnim lokacijama”, ali i da se, nažalost, sudeći prema izvještajima sa terena, na tim lokacijama nakon čišćenja vrlo brzo javljaju nove količine. “Aktivnosti na eliminisanju ovakvih odlagališta moraju da budu upotpunjene izgradnjom infrastrukture, postavljanjem kontejnera u koje bi građani mogli da odlažu otpad, kao i pojačanim mjerama nadzora inspekcijskih organa. Problem neuređenih odlagališta može se riješiti prije svega u primjeni odredbi iz Zakona o komunalnim djelatnostima i Zakona o upravljanju otpadom. Zakonska obaveza nadležnih inspekcijskih organa i na lokalnom i na državnom nivou je da prate da li se odstranjivanje, odnosno odlaganje otpada vrši na lokaciji koja je određena propisima o planiranju prostora i da kontrolišu da li se komunalnim otpadom upravlja u skladu sa zakonom”, kazali su iz MORT-a.
Podsjećaju da u saradnji sa Zavodom za zapošljavanje, Morskim dobrom i opštinama i komunalim preduzećima svake sezone realizuje akciju “Neka bude čisto”, upravo sa ciljem uklanjanja otpada, čišćenja, košenja i održava pojasa uz magistralne puteve, u dužini od preko 1.300 kilometara. MORT, osim toga, kako su kazali, učestvuje u akcijama čišćenja koje organizuju drugi, podsjećaju i da su svi veliki muzički festivali u Crnoj Gori, koje sufinansira MORT - “zeleni”.
“To znači da smo u saradnji sa organizatorima i ostalim kompanijama uspjeli da velike količine plastičnog otpada koje nastaju usred ogromnog broja posjetilaca budu adekvatno sakupljene, sortirane i dalje iskorišćene”, kazali su iz tog resora.
Poručuju i da je “od velike važnosti i lična kultura pojedinca koji svakako snosi odgovornost za nemar koji ostavlja za sobom” i najavljuju kampanje tokom kojih će najmlađi učiti o značaju čistog okruženja…
Crna Gora je u decembru prošle godine otvorila pregovaračko poglavlje 27 - Životna sredina i klimatske promjene. Poglavlje 27 ocijenjeno je kao jedno od najzahtjevnijih u pregovaračkom procesu, a ispunjavanje standarda u toj oblasti Crnu Goru će koštati oko 1,6 milijardi eura.
U Baru alarmantno
Na mejl redakcije svakodnevno stižu poruke čitalaca, crnogorskih i stranih državljana koji šalju fotografije divljih mini-deponija na Maljeviku i u širem zahvatu Spičanskog polja. Brojne prigovore u proteklih mjesec i po upućivali su i ruski državljani koji žive u tom mjestu, a izviđači su organizovali više akcija čišćenja Maljevika i mapiranja mini-deponija.
“Komunalni otpad niko danima ne odvozi. Vlast samo iznosi podatke o povećanom broju turista u predsezoni, a zaobilazi to šta turiste prvo dočeka kada dođu”, navodi se u jednoj od elektronskih poruka upućenih “Vijestima”. Uz poruku, čitalac je poslao i dvadesetak fotografija na kojima se vidi otpad razbacan oko kontejnera i širom Spičanskog polja u pojasu oko zaobilaznice.
Iz barskog komunalnog preduzeća redakciji su nezvanično kazali da odgovorno rade svoj posao svaki dan i da se takve deponije uklanjaju odmah.
U tom preduzeću inače čekaju novog direktora, koji će, nakon što su to prethodnih dvadesetak godina bili kadrovi DPS-a, sada biti iz SD-a.
Na sjednici Skupštine opštine Bar, koja je održana ove sedmice, zamjenik direktora preduzeća Dragan Đonović ukazao je na akutan problem komunalaca sa nedovoljnim brojem, a još više nedostatkom lokacija za postavljanje kontejnera, posebno u Sutomoru.
Opozicioni odbornici su listom u komentaru aktivnosti komunalaca ukazivali da je to preduzeće odavno tehnički i kadrovski prevaziđeno i da ne može adekvatno da odgovori povećanoj produkciji otpada širom opštine.
Ko i gdje “raznosi” djeliće istorije
Turističa radnica iz Novog, osim objašnjenja o otpadu, turistima nekad mora da objasni i šta se događa sa objektima koji svjedoče o prošlosti Crne Gore, poput kamenja sa odbrambenih zidova na putu Njeguši -Kotor.
“Svakog dana, sve više, kamenje nestaje sa ivica zida serpentinskog puta... Mnogo je blokova kamenja koje je već rastreseno i odneseno i to ne tako daleko. Mnogo kamena je rastreseno od maltera i spremno da se tokom noći ukrca i odveze.
Bruka i sramota, jer tu je stajalo skoro 150 godina, a ujedno i štitilo živote putnika”, ispričala je “Vijestima” Lazarević.
Čije je smeće?
Iz MORT-a su kazali da su za uklanjanje otpada sa opštinskih teritorija, uključujući i djelove u zoni morskog dobra, ako taj dio nije dat na korišćenje, zadužena lokalna komunalna preduzeća.
Za lokacije u zoni morskog dobra koje su date na korišćenje (plaže i druge javne površine ili objekti), za održavanje su zadužena privredna društva ili preduzetnici, odnosno zakupci.
“Takođe, u okviru obaveze održavanja čistoće, zakupci su dužni da sa preduzećem koje obavlja komunalnu djelatnost na teritoriji opštine na kojoj se nalazi prostor koji je predmet zakupa, zaključe ugovor o pružanju usluga sakupljanja, odnosno preuzimanja i odvoženja otpada”, navode iz MORT-a.
Bonus video:
