Izvorišne vode na sjeveru države nijesu ni izbliza valorizovane kako bi trebalo da budu, niti u cilju pokrivanja domaćih potreba, tako ni u cilju razvijanja proizvodnje i privlačenja stranih investitora. Apsurdno zvuči provjeren i precizan podatak da je samo na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica katastarski registrovano preko tri hiljade izvora pitke vode, od kojih nijedan, ne računajući one koji su iskorišteni za gradske ili seoske vodovode, nije industrijski valorizovan. U ovakvoj situaciji na specifičnoj težini je dobio i nestanak kapitalnog dokumenta pod nazivom “Katastar izvorišnih voda na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica”, koji je sačinjen prije više od trideset godina.
Riječ je o dokumentu koji je čuvan nekoliko decenija, sa željom da jednom bude iskorišćen u komercijalne svrhe, da bi nestao iz arhiva bivšeg opštinskog Sekretarijata za poljoprivredu. Originalni dokument je najvjerovanije ukraden, a tretira se da je stradao u požaru, kada je u Beranama izgorjela zgrada u kojoj su se u to vrijeme nalazile kancelarije ovog Sekretarijata. U Sekretarijatu za poljoprivredu u Beranama kažu da je vrijednost ovog dokumenta bila neprocjenjiva i da o tome svjedoči i činjenica da je dugo nosio oznaku - vojna tajna.
Oni podsjećaju da je katastar izvorišnih voda svojevremeno izradio tadašnji Zavod za urbanizam i projektovanje iz Ivangrada, i da je kao vrlo vrijedan dokument čuvan u resornom sekretarijatu više od tri decenije.
“U tom obimnom dokumentu, koji je nastao kao plod dvogodišnjeg terenskog rada, dati su podaci za tri hiljade izvora na području sadašnjih opština Berane, Andrijevica i Petnjica o kapacitetu i temperaturi vode u četiri godišnja doba, nadmorskoj visini, načinu prilaza, široj i užoj lokaciji, geološkom sastavu okoline, mogućnosti kaptiranja, kao i mogućnosti eventualnog zagađivanja”, kažu u sekretarijatu. Dodaju da su sva izvorišta vrlo precizno locirana, i da je uz te podatke bila priložena skica i topografska karta na kojoj su ucrtani.
“Svako izvorište je bilo ispitano u pogledu fizičke, hemijske i bakteriološke ispravnosti vode. To je jedino što bi trebalo ponoviti, a svi ostali podaci su trajno precizni” - objašnjavaju u sekretarijatu.
Upravo na osnovu ovog dokumenta utvrđeno je da na području terena koji je istraživanjem obuhvaćen postoji najmanje trideset izvora pitke vode koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli da se koriste u komercijalne svrhe, odnosno koji su kapaciteta od pet do 50 litara u sekundi.
Ljudi od struke u ovoj oblasti objašnjavaju da bi za ponovnu katastarsku registraciju izvorišta bilo potrebno mnogo vremena i truda, što je u sadašnjim uslovima skoro neizvodljivo.
“Nažalost, tog dokumenta više nema, a on je mogao predstavljati polaznu osnovu za privlačenje stranih investitora u ovoj industrijskoj grani, ako već nema domaćih. Suvišno bi bilo pričati šta bi značilo otvaranje makar dvije do tri fabrike flaširane vode u ovom regionu”, kažu u beranskom resornom Sekretarijatu. U Crnoj Gori ukupno radi sedam fabrika za flaširanje vode koje godišnje mogu da proizvedu 350 miliona litara flaširane vode, ali se proizvodi znatno manji procenat potreba domaćeg tržišta. Precizniji podaci govore, zapravo, da je domaće tržište preplavljeno flaširanim vodama iz uvoza koji pokriva preko 60 posto ukupnih potreba Crne Gore. Fabrike flaširane vode na sjeveru do sada su otvorene jedino u Kolašinu i Šavniku, dok na velikom prostoru od Gusinja na krajnjem sjeveroistoku, pa sve do Pljevalja na krajnjem sjeverozapadu države, i pored na stotine najkvalitenijih izvora velikog kapaciteta, nema nijedne fabrike za flaširanje vode.
Tako se slična ili istovjetna priča o neiskorištenim resursima, kao u Beranama, može čuti u Bijelom Polju, Plavu, Gusinju, Rožajama ili Pljevljima.
Država još uvijek nije ni industrijski ni turistički valorizovala čak ni ogromne kapacitete najkvalitetnije izvorske vode na Ali–pašinim izvorima u Gusinju, niti na Vrelu Ibra u Rožajama. Dok su rafovi domaćih prodavnica puni uvoznih flaširanih voda, u vremenu kada pitka voda u svijetu postaje važnija tečnost čak i od nafte, vode sa ovih i drugih izvorišta na sjeveru Crne Gore, svakodnevno otiču u nepovrat. To je, smatraju stručnjaci u ovoj oblasti, najprecizniji pokazatelj državne brige za ravnomjerni regionalni razvoj.
Bonus video:
