Ukoliko država i lokalna vlast ne preduzmu hitne mjere na poboljšanju ekonomskih i ekoloških problema, Pljevlja će za pedesetak godina biti grad sa manje od deset hiljada stanovnika.
To pokazuju rezultati analize podataka Monstata o broju rođenih, umrlih, doseljenih i odseljenih stanovnika u posljednjih skoro devet godina.
U opštini sa velikim prirodnim resursima, ogromno zagađenje i propast privrede u posljednjih nekoliko decenija, dovelo je do toga da je broj penzionera prešao šest i po hiljada, odnosno skoro svaki četvrti stanovnik ovog grada je penzioner, dok je oko 500 porodica korisnika materijalnog obezbjeđenja porodice, odnosno skoro svaki 20. stanovnik Pljevalja živi od socijale.
Prema rezultatima popisa iz 2011. godine, u Pljevljima je živjelo 30.786 stanovnika, pet hiljada manje nego na popisu 2003, a 16.000 manje nego 1971. kada je u ovoj Opštini registrovan najveći broj stanovnika.
Od te godine broj stanovnika počeo je da opada, pa je već na popisu 1981. u Pljevljima živjelo skoro četiri hiljade stanovnika manje nego deset godina ranije. Broj stanovnika je opadao, iako je je u tom periodu, za razliku od danas, stopa prirodnog priraštaja bila pozitivna. Od 1991. godine (s izuzecima 1995. i 1997.) stepen prirodnog priraštaja u opštini Pljevlja je u konstantnom padu.
Procjene su da u gradu trenutno živi oko 27.000 stanovnika jer su Pljevlja, prema podacima Monstata od posljednjeg popisa do danas ostala bez 3.073 stanovnika. Statistički podaci pokazuju da je svakog dana u odnosu na prethodni u Pljevljima živio jedan stanovnik manje. U posljednjih devet godina u Pljevljima je rođeno 1.694 djece dok je u istom period umrlo 3.749 Pljevljaka. Sedamdesetih godina prošlog vijeka u Pljevljima se rađalo 1.200 beba godišnje.
Za devet godina iz Pljevalja u neku drugu opštinu u Crnoj Gori odselilo se 2.337 Pljevljaka, dok je u Pljevlja doseljeno njih 1319. Nisu evidentirani odlasci u druge države.
Samo na razlici između broja rođenih i umrlih u Pljevljima od 2011. do danas živi 2.055 stanovnika manje, a po osnovu razlike između broja doseljenih i odseljenih iz ovog grada 1.330 stanovnika. S obzirom na to da u Pljevljima živi oko 7.500 stanovnika starijih od 60 godina i da je prosječna starost Pljevljaka 41,8 godina, za očekivati je da će u narednom periodu ovi podaci biti još nepovoljniji.
Broj penzionera u Pljevljima odavno je premašio broj zaposlenih. U najsjevernijoj crnogorskoj Opštini radi oko 5.970 radnika, skoro dvaput manje nego krajem osamdesetih godina prošlog vijeka. Samo u posljednjih deset godina, prema podacima Monstata broj zaposlenih samanjen je za skoro 1400 radnika, iako za Pljevlja kažu da je industrijski centar Crne Gore, i grad sa najbogatijim prirodnim resursima u državi.
Počelo je sa zatvaranjem “Šuplje stijene”
Propadanje pljevaljske privrede počelo je osamdesetih godina prošlog vijeka, zatvaranjem rudnika olova i cinka „Šuplja stijena” kada je bez posla ostalo 440 radnika. Devedesetih godina na udaru se našla tekstilna industrija, trgovačka preduzeća, kao i Poljoprivredni kombinat, od kojeg je ostalo devet zadruga koje se danas nalaze u veoma teškom stanju. Korporacija “Jakić” prije prelaska u vlasništvo Dragana Brkovića imala je 700 zaposlenih. Već godinu proizvodnja u ovoj fabrici je prekinuta, a radnici nisu primili zarade više mjeseci.
Zatvoreno je i nekadašnje Šumarsko preduzeće, “Građevinar”, Vojna fabrika i mnoga druga preduzeća, u kojima je radilo hiljade radnika. U teškoj finansijskoj situaciji trenutno su i tri preduzeća čiji je osnivač Opština Pljevlja. Radnicima se duguju zarade za više mjeseci, a zaposleni u Komunalnim uslugama i Grijanju najavili su štrajk.
Predsjednik Opštine Pljevlja Igor Golubović slaže se da je zagađenje životne sredine i depopulacija najveći problemi Opštine Pljevlja i ključne teme sa kojima će se baviti lokalna uprava u narednom periodu.
Benefiti projekata, koje će lokalna uprava realizovati u narednom periodu iz oblasti životne sredine, ističe Golubović, ne mogu se tako brzo vidjeti, jer se radi na duge staze i finansijski zahtjevnim projektima.
“Pljevlja su prepoznata kao industrijski centar Crne Gore. Nekad to kažemo na sreću, a nekad na žalost. Na žalost je što posljednjih 20 -30 godina taj industrijski centar onemogućio razvoj preduzetničke misli i malo više opredjeljenja kog mlađih ljudi da se bave privatnim biznisom. Poljoprivreda i turizam su šansa za razvoj ove sredine. Tara pripada djelom i Opštni Pljevlja i mi moramo osjetiti benefite od dolaska turista na most na Tari. Moramo naći način kako da turiste privučemo u Pljevlja kao turiste koji prolaze kroz ovaj grad”, rekao je Golubović.
Na pitanje da li Opština planira da preduzme neke mjere kako bi smanjila iseljavanje građana i povećala natalitet Golubović je kazao da je lokalna uprava značajno povećala davanja za prvo, drugo i teće dijete i za mlade bračne parove. Za prvo dijete roditelji će dobijati po 150 eura, drugo 250, a treće dijete 400 eura. Za četvrto i svako sledeće po 500 eura. Novorođenim blizancima isplaćivaće 1.500 eura, a trojkama tri hiljade eura.
Golubović je kazao da Opština traži mogućnost da refundira novac bračnim parovima za treći pokušaj vantjelesne oplodnje.
“Pljevlja, kao i svi gradovi u regionu, su podložna migracijama. To je prirodni proces, ljudi pokušavaju da nađu bolje mjesto za život. Ja smatram da je Crna Gora idealno mjesto za život. Vrlo često ne razumijem ljude koji odlaze odavde jer imamo ogromne potencijale za razvoj”rekao je Golubović.
Vlast krivi opoziciju, a opozicija vlast
U Pljevljima nije sigurno ni zaposlenima u opštinskim preduzećima. Ovih dana aktuelne su i najave štrajkova Komunalnog i “Grijanja”, kojima se duguje 11, odnosno devet plata. Zasebno su to najavili i radnici Pogrebnog.
Predsjednik Opštine optužio je opoziciju da su odgovorni za teško finansijsko stanje u kojem se nalaze tri od šest opštinskih preduzeća. Navodi da je tokom izborne 2014. godine broj zaposlenih u opštinskim preduzećima sa 419 porastao na 492 odnosno 20 odsto. Golubović je kazao da lokalna vlast neće bježati od rješavanja problema u svim komunalnim preduzećama i ostavljati ih nekome drugom u amanet.
Odbornik DNP-a Vladislav Bojović, međutim, tvrdi da lokalna i državna vlast u Pljevljima ništa ne preduzimaju kako bi riješila nagomilane problem Pljevalja.
“Na ovom prostoru već duži niz godina niko ne pokušava da nešto gradi ili da otvori nova radna mjesta, uprkos velikim resursima. Mladi ljudi ne vide svoju budućnost u Pljevljima i stoga odlaze i u drugim sredinama stvaraju porodice. Na evidenciji Biroa praktično isti broj nezaposlenih sada i prije 15 i više godina, i pored toga što se u međuvremenu odselilo i sa Biroa odjavilo na hiljade građana. Vidimo da od obećane izgradnje drugog bloka Termoelektrane Pljevlja nema ništa, drvoprerade, garantnog fonda za podršku preduzetnicima i poljoprivrednicima, cementare, toplifikacije, postrojenja za prečišćavanje pitke vode... Ni postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda nije stavljeno u funkciju, dok se radnicima lokalnih preduzeća duguje 10 i više plata. Pred izbore uvedena mizerna ekološka naknada neće moći da se naplaćuje od najvećeg zagađivača i to zbog toga što su zarobljeni sudovi u Crnoj Gori odlučili da postoji dug Opštine Pljevlja prema zagađivaču”, rekao je Bojović.
Smatra da će Pljevlja doživjeti sudbinu rudarskih naselja Gradac i Šula, ukoliko se u što skorijem roku ne promijeni državna i lokalna vlast.
“Imamo mnogo razloga da tvrdimo da će najavljena ekološka sanacija TEP biti fiktivna ekološka sanacija, dok će čitav projekat samo poslužiti da pojedinci i firme bliske Prvoj familiji, kao izvođači navodnih radova, prigrabe desetine miliona eura državnog novca. Nema ništa od obećanih novih radnih mjesta, niti rješavanja ključnih problema u našem gradu”, kaže Bojović.
Smatra da i pored pljačke i pustošenja resursa, Pljevlja i dalje imaju dovoljno potencijala da obnove privredu. Za opstanak Pljevalja, smatra on, nije dovoljno samo oslanjanje na Rudnik uglja i Temoelektranu.
“Potrebno je što prije sprovesti reviziju i revitalizaciju privrede u Pljevljima kako bi se otvorila nova radna mjesta i zadržali mladi, kroz strateška ulaganja u poljoprivedu i proizvodnju zdrave organske hrane ili kroz iskorišćenje resursa kao što su cementni laporac uz izgradnju cementare i pokretanje stvarne drvoprerade”, ističe Bojović.
Tvrdi i da lokalna vlast ništa ne preduzima kako bi zadržala ljude na selu.
“Samo na prostoru sela Кosanica je devedesetih godina bilo preko 2000 ovaca u vlasništvu stočara, dok ih sada ukupno nema više ni 150. Poražavajuća je činjenica da je cijena kilograma sira koja se nudi pljevaljskom stočaru oko tri eura, dok u Podgorici ona dostiže i do šest eura, jer ništa u pogledu otkupa i podrške poljoprivrednicima nije uređeno i regulisano kao sigurno i izvjesno, niti je dovoljno da se odgovori visokim troškovima života”, ističe Bojović.
Uništene rijeke Vežišnica i Ćehotina u dijelu koji prolazi kroz Pljevlja, ali i enormno zagađenje vazduha, često i po više desetina puta veće od dozvoljenog, kao i neutvrđen broj oboljelih od teških respiratornih i drugih bolesti, sigurno nisu preporuka za ostanak u tom gradu. Na ekološke probleme ni država ni Opština do sada nisu imali značajna rješenja.
Golubović: Još se ispipava tržište za cementaru
Golubović podsjeća da će prihod od ekološke naknade, koju je nedavno odobrila Vlada, omogućiti lokalnoj upravi da godišnje po tom osnovu prihoduje 2,5 do tri miliona eura. To će, ističe Golubović, značajno poboljšati finansijsko stanje u Opštini.
“Novac od eko naknade ćemo koristiti za ekološke projekte i nećemo moći ga koristiti za naše plate za kulturu sport i dr. Novac će biti deponovan na posebnom računu i biće podložan kontroli”, kazao je gradonačelnik Pljevalja. Na pitanje kako namjerava da privuče investitore u Pljevlja i da li ima interesovanja za izgradnju cementare ili nekod drugog industrijskog objekta, u kojem bi mladi Pljevljaci našli zaposlenje, Golubović je kazao da se o cementari stalno priča i ispipava se tržište.
“Kao predsjednik Opštine imao sam par kontakata sa kineskim kompanijama koje imaju želju da investiraju u oblast cementne industrije. Takođe ima interesovanja za investiranje u oblast prerade drveta. Naš fokus je da damo mogućnost malim preduzetnicima da u svojim firmama ili imanjima stvaraju preduslove za otvaranje novih radnih mjesta”, rekao je Golubović.
Pljevlja, ističe prvi čovjek grada, osim industrije imaju značajna potencijal za razvoj poljoprivrede i turizma.
Irić: Kada se ima problema sa vladavinom prava, stvari sporo i teško idu
Novinar Milivoje Irić smatra da nije realno očekivati da će se ekološki problemi Pljevalja brzo i lako riješiti.
“Nagomilani problemi trebaju vremana i efikasniji sistem. Kada se ima problema sa vladavinom prava kao što je kod nas slučaj, stvari sporo i teško idu. Nedosljedna i neprincipijelna primjena zakona otežava rješavanje ekoloških problema Pljevalja. Dosta različitih poslova treba obaviti i za to treba i vrijeme i novac. Rješavanje ekoloških problema nije nemoguće, ali će ići sporo. Kada je u pitanju demografija, skoro da ne postoji rješenje. Trendovi kretanja stanovništva su takvi da ne daju mnogo nade za poboljšanje. Nepovoljna starosna struktura stanovništva uz stalan odliv mlađih je trend prisutan ne samo kod nas i već i u regionu. Posebno je loša vijest da će sve više odlaziti kvalifikovani i sposobni. Depopulizacija je bliska budućnost i posebno nakon liberalizacije tržišta radne snage u Zapadnoj Evropi za očekivati je veći odliv stanovnika. Veći broj Pljevljaka već živi van Pljevalja nego u Pljevljima. U budućnosti očekujem nastavak ovog trenda”, kazao je Irić.
Bonus video:
