Tambura, kao najbolji drug mnogih boema, odavno je našla utočište i stalni dom u Pljevljima, gradu koji izrasta u tamburašku prijestonicu Crne Gore. Osim Pljevaljskim tamburašima, velika zaslugu za to pripada i Gradskom tamburaškom orkestru (GTO) koji ove godine slavi deset godina postojanja.
Značajan jubilej orkestar će obilježiti 10. marta velikim koncertom u KIC-u “Budo Tomović” u Podgorici.
Jedini veliki tamburaški orkestar u Crnoj Gori osnovan je 2010. godine, s ciljem očuvanja bogate muzičke i tamburaške tradicije Pljevlja. Osnovali su ga ljubitelji i izvođači kojima je tambura ljubav i hobi.
Orkestar je nastupao na mnogobrojnim festivalima i dobitnik je nagrada za orkestarsko sviranja i za soliste.
Ističu da su im posebno drage nagrade za umjetnički izraz na Svjetskom tamburaškom festivalu ‘’TamburicaFest’’ i na festivalu ‘’Bisernica Janike Balaša’,’ gdje je primaš orkestra Danko Petrić osvojio drugo mjesto u kategoriji solista.
U okviru orkestra postoji i škola tambure, čiji novi polaznici sviraju u okviru Gradskog orkestra.
Pored njegovanja bogate tradicije, kulturne baštine pljevaljskog kraja i Crne Gore, na repertoaru imaju i obrade kompozicija klasične, evergrin, starogradske, narodne i filmske muzike.
Sviraju po notama
Orkestar je sarađivao sa poznatim izvođačima, među kojima su Goran Bregović, Zoran Kalezić i Branka Šcepanović, kao i američkom džez pjevačicom Laurin Talese.
Jedan od osnivača i šef Gradskog tamburaškog orkestra Emir Prekić kaže da su po ugledu na orkestre koji decenijama uspješno funkcionišu u Vojvodini osnovani s ciljem očuvanja tradicionalne tamburaške pjesme i prenošenje ljubavi prema instrumentu na mlađe generacije.
“Svoju osnovnu misiju ovaj orkestar je ostvario vrlo brzo jer je veliki broj mladih ljudi sa velikim entuzijazmom i voljom pristupio izučavanju tambure kao žičanog instrumenta, a onda i muziciranju na njoj“, rekao je Prekić za “Vijesti”.
Trenutni sastav orkestra čini više od 30 muzičara i muzičarki raznih generacija. Za orkestar se može reći da je spoj iskustva i mladosti i spoj tradicionalne pjesme i modernog pristupa.
Prekić ističe da su jedini tamburaški orkestar u Crnoj Gori čiji članovi sviraju po notama, a sve pjesme i kompozicije rade se aranžmanski.
“Za sve kompozicije koje izvodi ovoj orkestar napišu se aranžmani, pa svi muzičari sviraju čitajući note, što predstavlja vrlo važan segment posebno za mlade muzičare u njihovom muzičkom opismenjivanju“, rekao je Prekić koji je sa Gradskim tamburaškim orkestrom napravio muzički brend Pljevalja i Crne Gore.
Koncerti su vrlo posjećeni, a nastupali su u skoro svim zemljama bivše Jugoslavije.
“Sa posebnim zadovoljstvom ističemo koncert u skopskoj filharmoniji jer je gradski tamburaški orkestar jedini iz Crne Gore koji je imao priliku da pripremi i odsvira koncert na ovom eminentnom koncertnom prostoru. Ministarstvo kulture nam je organizovalo koncert na Cetinju 2012. u ljetnjoj bašti Ministarstva“.
Zahvaljujući gradskom tamburaškom orkestru, Pljevlja su nekoliko godina bila domaćin Tamburaškog festivala.
Učesnici Festivala su tamburaši iz evropskih zemalja gdje je tamburaška muzika dio muzičke tradicije i nacionalnog kulturnog blaga. Do sada je nastupilo više od 500 tamburaša iz Pljevalja, Bijelog Polja, Podgorice, Užica, Subotice, Novog Sada, Slavonske Požege, Banjaluke i Slovenije.
Osim koncertnog programa, u okviru Festivala održavaju se i radionice za tamburu i gitaru.
Pet vjekova tambure
Prekić kaže da je tambura u Crnu Goru došla iz Vojvodine.
“U 14. i 15. vijeku dolazi na naše prostore za vrijeme otomanskih osvajanja. Naročito se odomaćila u Bosni odakle potiče najstarija pisana bilješka o tamburi, a seobom Bunjevaca i Šokaca prenosi se u Sloveniju i Bačku. Iz Vojvodine je došla u Crnu Goru. Pedesetih godina prošlog vijeka, srpsko društvo ‘Bratstvo’ i muslimansko ‘Gajret’ osnovali su novi tamburaški sastav pri KUD-u ‘Volođa’’. Prvi organizovani tamburaški sastav u Pljevljima bili su ‘Pljevaljski tamburaši’. Od 1987. pa sve do danas Pljevaljski tamburaši sviraju širom svijeta i najbolji su ambasadori Pljevalja. Svojim radom oni čuvaju muzičku baštinu pljevaljskog kraja. Zahvaljujući njima, mnoge pjesme su sačuvane od zaborava, a pisale su se i pjesme o njima. Najpopularnija njihova pjesma je ‘Svi pljevaljski tamburaši’, čiji je autor Ruždija Krupa. Trenutno u Pljevljima aktivno se tamburaškom muzikom bave VIS Pljevaljski tamburaši, TS Staro vino, TS Taslidža i Gradski tamburaški orkestar Pljevlja”, rekao je Prekić.
Ističe da je instrument kruškolikog oblika i dugog vrata najprije postojao u Persiji i Egiptu pod nazivom pandur. Arapi su prihvatili taj instrument i prenijeli ga Turcima. Tan na persijskom znači žica, Turci su dodali bur i tako je nastao naziv tanbur.
Prekić ističe da je do Drugog svjetskog rata u Crnoj Gori formirano više od 58 tamburaških orkestara. Nakon rata, taj broj se znatno smanjio.
“Prva škola za tamburu osnovana je 2001. godine u sklopu Omladinskog kulturnog centra Pljevlja. U saradnji sa Evropskim tamburaškim savezom i Svjetskom tamburaškom asocijacijom, treba učiniti sve da se ponovo aktiviraju radionice za tamburu, a kasnije i otvaranje katedre pri muzičkim školama u Crnoj Gori. Biće to naporan i težak posao, ali jedino moguć uz učešće Ministarstva kulture i krovnih tamburaški organizacija”.
Bonus video:
