Mina Mandić ima 17 godina, a već ozbiljno izučava pojave u svemiru.
Za rad o zelenim graškastim galaksijama, nedavno je stiglo i priznanje - prva nagrada u oblasti fizike na Nacionalnom takmičenju mladih naučnika Sjedinjenih Američkih Država (SAD).
Uz prvo mjesto, Mina je dobila i 12 hiljada dolara vrijednu stupendiju, za koju kaže da će joj omogućiti da nastavi da nauku izučava i na univerzitetu.
Državljanka Crne Gore rođena je u Berkliju, a danas sa porodicom živi u Minesoti, gdje su doselili 2007. godine, kada je njen otac Vuk Mandić počeo da radi na univerzitetu.
Mina pohađa treći razred na Akademiji Svetog Pavla (Saint Paul Academy) u Mineapolisu.
Uz oca profesora fizike na univerzitetu, fizika je za Minu prirodno okruženje.
“U drugoj godini srednje škole uzela sam predmet ‘Relativitet i kvantna fizika’, u sklopu kojeg smo učili o kosmologiji, nauci o nastanku i evoluciji svemira. Ovaj predmet me je inspirisao da razmišljam o mnogim mogućnostima u svemiru, pa sam željela da naučim više”, priča ona za “Vijesti”.
Kad je krenula u treći razred, uzela je i predmet “Istraživanje u nauci”, koji studentima, objašnjava ona, omogućava da rade istraživanje u nekoj od naučnih oblasti.
“To je bila dobra prilika za mene da naučim više o evoluciji svemira. Moj otac takođe radi u ovoj oblasti i njegov istraživački rad me je uvijek interesovao. Međutim, mislim da se i on iznenadio kada sam se odlučila za rad u oblasti astrofizike, jer me takođe interesuju i druge oblasti nauke, kao što je kognitivna nauka ili nauka o životnoj sredini”, priča sedamnaestogodišnja naučnica.
Minin rad o zelenim graškastim galaksijama za koji je dobila prvu nagradu na takmičenju mladih naučnika SAD-a, trebalo bi da omogući bolje simulacije prvih galaksija u svemiru i bolje razumijevanje kako su one uopšte nastale.
“Zelene graškaste galaksije imaju relativno malu masu i gustinu, a veliku stopu formiranja zvijezda. Ova svojstva ih čine sličnim nekim od prvih galaksija u svemiru. Kako su rane galaksije relativno daleko od nas, svjetlost od njih je slaba tako da ih je veoma teško izučavati. Nasuprot tome, zelene graškaste galaksije su relativno blizu, tako da ih je lakše proučavati. Moj projekat je izučavao svjetlost emitovanu iz ovih galaksija, razlučujući između svjetlosti koje emituju zvijezde i svjetlosti koje emituje gas unutar i u okolini galaksije”, objašnjava mlada naučnica.
Taj pristup, dodaje ona, omogućio joj je da zaključi “da se gas u tim galaksijama prostire slično zvijezdama”.
“Što je bilo neočekivano. Ovaj rezultat će omogućiti bolje simulacije prvih galaksija u svemiru, što će nam omogućiti da bolje razumijemo kako su prve galaksije nastale i kako je svemir evoluirao od njih do današnjih struktura”, kazala je Mina.
Na takmičenju na kojem je osvojila prvu nagradu iz oblasti fizike, učestvovalo je 230 srednjoškolaca iz svih američkih država, koji su se nadmetali u osam kategorija - pored fizike, pored ostalih, to su račanarske nauke, matematika, životna sredina, zdravlje i medicina, biomedicina… Svi đaci koji su učestvovali na nacionalnom takmičenju, pravo učešća stekli su rezultatima ostvarenim na prethodno održanim regionalnim nadmetanjima.
Za osvojeno prvo mjesto, Mina je osvojila stipendiju u vrijednosti 12.000 dolara.
“Ova nagrada mi veoma mnogo znači, jer dolazi sa najprestižnijeg takmičenja za nauku u SAD-u. Takođe, školarina koju sam dobila će mi otvoriti nove mogućnosti da nastavim da izučavam nauku na univerzitetskim studijama”, kaže ona.
Nije nauka jedino što interesuje Minu.
“Volim da pjevam u horu i da putujem. Skoro svake godine posjećujem moju porodicu u Crnoj Gori, a naročito mog djeda Dušana, babu Gordanu i moju prababu i rođake u Nikšiću i Baru. Obožavam crnogorsko more i crnogorske plaže, i nadam se novoj posjeti uskoro”, priča Mina.
Od svih hobija, ipak njena najveća strast je plivanje.
“I dalje plivam, jer je to jedna od mojih najvećih strasti. Prošlih godina sam ljeti plivala sa plivačkim timom iz Budve koji vodi selektorka Danijela Đikanović Franeta. Plivala sam i na Montenegro Open međunarodnom takmičenju, što je za mene bilo nezaboravno iskustvo”, priča ona.
Zbog pandemije novog koronavirusa, bazeni su ovih dana zatvoreni, pa se nada da će uskoro moći da nastavi sa plivanjem.
Preci sa doktorskom titulom
Mina je unuka dr Dušana i dr Gordane Mandić, gastroenterologa i pedijatrice iz Podgorice. Njen otac Vuk odrastao je u Podgorici, gdje je pohađao Gimnaziju “Slobodan Škerović”. Studije je završio na Tehnološkom institutu Kalifornije, a doktorat iz fizike na Berkliju, u Kaliforniji.
Od 2007. profesor je na Univerzitetu Minesote, gdje radi istraživanja iz oblasti astrofizike, konkretno na LIGO projektu koji je 2015. otkrio gravitacione talase.
Široj javnosti ta tema i njegovo ime poznati su jer je za oblast kojom se bavi, 2017. godine dodijeljena Nobelova nagrada trojici fizičara koji su LIGO projekat o opažanju gravitacionih talasa, koje je prije jednog vijeka predvidio Albert Ajnšajn, počeli sedamdesetih godina prošlog stoljeća.
“Od prvog otkrića gravitacionih talasa 2015. godine, LIGO naučna kolaboracija objavila je još desetak signala prouzrokovanih u sudarima crnih rupa i neutronskih zvijezda. Trenutno, moja istraživačka grupa u Minesoti istražuje načine da kombinuje signale u gravitacionim talasima sa obzervacijama tradicionalnim teleskopima da bi se dobile dodatne informacije o crnim rupama i neutronskim zvijezdama”, kazao je on “Vijestima”.
Bonus video:
