U mnogim magacinima nekadašnjih fabrika na sjeveru Crne Gore još se nalaze značajne i opasne količine zaboravljenih hemijskih materija koje su se nekada koristile u procesima proizvodnje.
Iako fabrike odavno ne rade, hemikalije nijesu uklonjene iz propalih i potpuno neobezbijeđenih objekata.
"Godinama se priča da su u krugu “Polimke” nakon njenog zatvaranja ostale tone i tone otrovnih i zapaljivih materijala koji su korišćeni u procesu proizvodnje i prerade kože. U saznanju smo da su u skloništima ostale i velike količine boja i lakova, razređivača, kao i drugih otrovnih materijala, poput sumporne, mravlje i sirćetne kiseline"
Dok iz kompanije “Kips”, koja je prije više od decenije privatizovala fabriku za preradu kože “Polimka” u Beranama, tvrde da su hemikalije i otrovi na sigurnom, stanovnici susjednih naselja i neki od bivših radnika ne misle tako.
U krugu nekadašnje “Polimke”, prema nekim procjenama, nalazi se nekoliko desetina tona opasnih otpadnih hemikalija koje su korišćene u procesu prerade i štavljenja kože.
“Godinama se priča da su u krugu ‘Polimke’ nakon njenog zatvaranja ostale tone i tone otrovnih i zapaljivih materijala koji su korišćeni u procesu proizvodnje i prerade kože. U saznanju smo da su u skloništima ostale i velike količine boja i lakova, razređivača, kao i drugih otrovnih materijala, poput sumporne, mravlje i sirćetne kiseline”, pričaju neki od mještana obližnjeg naselja Budimlja.
Isto se može čuti i od bivših radnika “Polimke”, koji navode da su stručne ekipe morale da istraže cijeli prostor koji je pripadao bivšoj fabrici kože i da odstrane sve ono što bi moglo negativno da utiče na zdravlje ljudi.
“Hemikalije su bile upakovane u plastične bačve, podložne isparavanju”, kaže bivši sindikalni lider u toj kompaniji Dušan Veljić.
Prema njegovim riječima, da stvar bude još opasnija, radi se o kiselinama, bojama, lakovima i razređivačima koji pri maloj nepažnji mogu da planu i izazovu eksploziju.
“S obzirom na to da se radi se o toksičnim otrovima koji su vrlo opasni po okruženje, moralo bi se što prije pristupiti njihom uklanjanju”, kaže Veljić.
750 radnika je nekada radilo u “Polimki”. Fabrika je odavno zatvorena, a preduzeće “Kips” je u jednom dijelu otvorilo tržni centar. Bivši radnici tvrde da su opasni materijali i danas uskladišteni u takozvanom atomskom skloništu koje se nalazi sa gornje strane bivše fabrike.
Iz preduzeća “Kips” ranije su tvrdili da su oni postupili po nalogu inspekcije marta 2009. godine i da su izvršili sakupljanje hemikalija iz proizvodnih pogona i da su ih uskladištili u betonskom skladištu.
Isticali su da se to skladište nalazi pod stalnim nadzorom Ekološke inspekcije i da nema nikakvog razloga za bilo kakvu paniku.
Do stečaja 1992. godine bivša beranska Fabrika kože i kožne galanterije “Polimka” upošljavala je oko 750 radnika. Fabrika je odavno zatvorena, a preduzeće “Kips” je u jednom dijelu otvorilo tržni centar.
Bivši radnici tvrde da su opasni materijali uskladišteni u takozvanom atomskom skloništu koje se nalazi sa gornje strane bivše fabrike.
“Ti toksični materijali su i danas tu”, kaže Veljić.
Prema pouzdanim i provjerenim informacijama, velike količine opasne i zaboravljene hemije nalaze se i u objektima bivše fabrike celuloze i papira u ovom gradu.
“Tu ima svega i svačega. Postoje velike količine hemijskih supstanci u buradima koje su tu ostale još iz vremena kada je radila fabrika celuloze i dok se koristila takozvana prljava tehnologija“, kazao je jedan od tehnologa.
On tvrdi da su ove supstance uskladištene u krugu fabrike, dok se u zgradi bivše laboratorije nalaze još dodatne količine drugih hemijskih supstanci koje se danas koriste čak i u terorističke svrhe.
“Pored kaustične sode i natrijum metasilikata rumunske prizvodnje, kalcijumoksida i aluminijum sulfata, tu se nalazi i ogromna količina nedifinisanih supstanci”, kaže on.
On smatra da je vrlo opasno ostaviti sve to potpuno neobezbijeđeno.
“Zgrada laboratorije je u potpunom propadanju i te hemijske supstance mogu čak i same od sebe da se aktiviraju pretvaranjem u gasno stanje i emitovanjem u vazduh. Dobrom dijelu tih hemikalija je istekao i rok važenja, a potpuno je nepoznato šta se dešava nakon toga“, priča tehnolog.
Najviše u Beranama, Rožajama, Kolašinu i Andrijevici
Osim fabrika papira i fabrike kože u Beranama, prema riječima sagovornika “Vijesti”, trebalo bi provjeriti da li zaostale hemije i u kojim količinama ima u magacinima biše fabrike “Impregnacije” u Kolašinu, zatim u fabrici “Dekor” u Rožajama, u Vunarskom kombinatu u Bijelom Polju, bivšoj “Šperani” u Beranama.
“U nekadašnjem “Termoventu” u Andrijevici je trebalo da radi komora, ali taj proces nije završen. Trebalo bi provjeriti da li je imalo tamo neke hemije i gdje je odložena“, kažu tehnolozi.
Ove fabrike su svojevremeno građene na periferiji gradova, daleko od naselja. Sada su, širenjem i urbanizacijom, gradovi stigli do samih fabrika.
U Beranama se odmah pored bivših fabrika za preradu kože, kao i fabrike za proizvodnju papira, danas nalaze velika izbjeglička naselja sa hiljadama žitelja.
I druga velika prigradska naselja, poput Budimlje i Beransela, proširena su do granica nekadašnjih poslovnih krugova ovih kompanija, iz čijih neobezbijeđenih magacina nikada nijesu uklonjene opasne hemijske materije.
Bonus video:
