Vlada bi za komercijalne medije trebalo da osigura i do gotovo 10 puta više sredstava nego što je planirano njenim Predlogom zakona o medijima.
To se, između ostalog, navodi u amandmanima koje je poslaničkim klubovima u Skupštini Crne Gore dostavila Medijska asocijacija Jugoistočne Evrope (MAJE).
“Imajući u vidu da je Zakon o medijima strateški važan za Crnu Goru, njeno cjelokupno stanovništvo te društveni i politički život u našoj zemlji, a da predloženo zakonsko rješenje ima ozbiljne nedostatke, potrudili smo se da sačinimo konkretne predloge kako bismo taj tekst unaprijedili”, stoji u dopisu koji je poslaničkim klubovima uputio izvršni direktor Vuk Maraš.
Predlogom zakona propisano je da će država Fond za pluralizam i raznovrsnost medija pomoći sa 0,08 odsto, a iz MAJE smatraju da bi ga trebalo povećati na 0,75 odsto tekućeg budžeta, što je, napominju, polovina sredstava koje godišnje dobija Javni servis (RTCG).
U Crnoj Gori u ovom trenutku preko 125 registrovanih medija su potencijalni korisnici Fonda. Radi se o preko 50 elektronskih medija (TV i radio), najmanje pet štampanih medija i preko 70 portala, odnosno elektronskih publikacija.
“Prema postojećem rješenju, za sve ove - komercijalne nacionalne i lokalne medije na teritoriji Crne Gore, izdvojilo bi se skoro 20 puta manje sredstava od onih koja se, samo iz Budžeta Crne Gore, godišnje izdvajaju za RTCG”, navodi se u amandmanu.
Ističu da pojedine komercijalne televizije, kao npr. TV Vijesti, imaju i daleko veću gledanost i veće povjerenje građana od RTCG, što govori o važnosti koju među građanima imaju domaći mediji.
Važnost očuvanja crnogorske medijske scene ponovo se pokazala u slučaju pandemije COVID-19, jedino su, stoji u dokumentu u koje su “Vijesti” imale uvid, domaći mediji bili ti koji su kontinuirano proizvodili sav relevantan sadržaj o pandemiji, informisali i edukovali građane u realnom vremenu i aktivno doprinosili smanjenju širenja virusa.
Iz MAJE smatraju i da bi trebalo izbisati član 19, kojim je propisano da dio sredstava ide za troškove različitih mehanizama samoregulacije. Smatraju da svaki medij treba sam da finansira sopstvenu samoregulaciju. Ukoliko bi država finansirala samoregulaciju medija, onda to, ističe Maraš, “ne bi bila samoregulacija, već faktički regulacija”.
“Takođe, otvara se prostor za formiranje bezbroj individualnih i kolektivnih samoregulatornih tijela, koja bi se uspostavila samo zbog finansijskih sredstava koja se mogu dobiti od države, čime bi se samoregulacija u potpunosti obesmislila”, naglašava on.
U jednom od amandmana se sugeriše da se propiše da medij ima minimalan broj zaposlenih i to najmanje 40 za dnevne novine i za televiziju, 10 za portal, pet za radio stanicu i za periodična štampana izdanja.
“Uvođenjem predložene odredbe spriječilo bi se stavljanje ozbiljnih medija u istu ravan sa fantomskim medjima, čiji bi cilj bio isključivo finansiranje od strane Fonda”, kazao je Maraš, dodajući da bi usvajanjem predloženog amandmana podstaklo zapošljavanje u medijima, ali bi i država imala veće prihode.
Zakonom je, dodaje se, potrebno propisati da sve televizije sa nacionalnom frekvencijom i dnevne novine koje se izdaju na teritoriji cijele države najmanje godinu dijele fiksan iznos sredstava od 800.000 eura na jednake djelove.
Zauzvrat, poručuju iz MAJE, Vlada odnosno cjelokupan državni aparat bi dobili marketinški prostor u vrijednosti dodijeljenih sredstava za potrebe objavljivanja obavještenja, konkursa, tendera i ostalih bitnih servisnih informacija kao i javnih kampanja koje su u opštem interesu.
Predlog zakona o medijima je u skupštinskoj proceduri.
Agencije distribuiraju sredstva svojim medijima
Osim što je najmanje u regionu, crnogorsko tržište je ujedno i najizloženije medijima iz okruženja.
U amandmanima u koje su “Vijesti” imale uvid napominje se da veliki oglašivači na globalom tržištu već duže vrijeme prilikom kupovine marketinškog prostora u Srbiji, Hrvatskoj i BiH dobijaju besplatno reklamiranje i na crnogorskom tržištu, jer imamo tretman sekundarnog tržišta.
“Na taj način, ionako malo tržište oglašavanja se dodatno smanjuje, što svim medijima drastično otežava puko preživljavanje, odnosno dovodi ih fizički na rub egzistencije”, stoji u dokumentu.
Napominju da je marketing tržište Crne Gore izrazito malo, a troškovi rada izuzetno veliki.
"Ukoliko bi država finansirala samoregulaciju medija, onda to ne bi bila samoregulacija, već faktički regulacija”, kazao je Vuk Maraš
Iz MAJE traže da se precizinije definiše i ko može biti vlasnik ili imati vlasnički udio u mediju, ističući da je sve češća pojava kod koje pravna lica zadužena za prikupljanje, oblikovanje i posredovanje oglasa (tzv. media buying agencije) postaju vlasnici medija i na taj način dovode u nepovoljan položaj sve druge medije koji su učesnici medijskog tržišta.
“Takođe, na taj način ista pravna ili fizička lica dolaze u situaciju da kroz media buying agencije, sami sebi distribuiraju sredstva od marketinga, kroz medije čiji su takođe vlasnici, dok drugi mediji nemaju ravnopravan pristup tim sredstvima iako možda imaju bolji rejting, čitanost i veće povjerenje građana”, navodi se u obrazloženju, te dodaje da se na taj način ne ostvaruje samo nedozvoljena koncentracija, nego se otvara i prostor za strahovit uticaj na medije.
Ovaj problem prepoznala je i Hrvatska, koja je, napominju iz MAJE, uspjela da zaštiti svoje tržište.
Bonus video:
