Veliki broj kasarni i karaula iz perioda bivše Jugoslavije i zajedničke države Srbije i Crne Gore, nakon što je čuvanje granice od vojske preuzela policija, ostalo je prazno i prepuštenu zubu vremena, nemaru, nebrizi i propadanju.
Na području plavske i gusinjske opštine, na granici prema Albaniji, ima ih čak devet, dok su četiri propadanju prepuštene na teritoriji Andrijevice.
U opštini Andrijevica karaule se nalaze u potkomovskim selima Jošanica, Kuti i Đuliće.
Te karaule, koje su nakon raspada Vojske Jugoslavije povremeno za svoje potrebe koristili pripadnici granične policije, dugi niz godina niko ne obilazi niti održava, a nekada je u svakoj bilo i do pedeset vojnika.
Posebnu devastaciju doživjeli su objekti karaule poznate pod nazivom Kruška, smještene između sela Cecuni i Kuti, koja je važila za najuređeniji vojni objekat u pograničnom pojasu Crne Gore i Albanije.
Sa nje je odneseno sve što se moglo odnijeti. I preostale tri karaule su vidno oštećene.
Upravo je sa nestankom jugoslovonske vojske i zatvaranjem karaula počeo i primjetniji i nagli odliv lokalnog stanovništva iz potkomovskih sela, koji danas već poprima zabrinjavajuće razmjere bijele kuge.
„U potkomovskim selima danas ima manje stanovnika nego što je nekada bilo vojnika u četiri karaule. To su porazne činjenice, isto koliko i saznanje da su bivši objekti JNA prepušteni konstantnom propadanju i urušavanju. Neko treba da se dobro zamisli i postidi“, smatra stanovnik sela Cecuni David Lalić.
Slično pričaju i mještani sela Konjuhe, ističući da je uporedo sa zatvaranjem karaula stao život u selima ispod Komova.
I njih posebno, kako pričaju, boli saznanje da su bivše karaule u ovakvom stanju, ali još više i činjenica da se škola u Konjusima našla pred zatvaranjem, iako je nekada brojala blizu četiri stotine učenika.
„Tako danas nemamo ni vojske, ni naroda. Zato se opravdano plašimo da su svaka dalja ulaganja u Konjuhe zakasnila, jer, kako stvari stoje, ovdje ubrzo neće imati ko koga da sahrani“, kažu mještani Konjuha.
Iz opozicionih stranaka u ovom gradiću na sjeveru države, gdje je na vlasti proteklih devet godina bila Demokratska partija socijalista, koja pretenduje da to ostane i poslije lokalnih izbora 30. avgusta, tvrde da napuštene karaule u potkomovskim selima na najbolji način ilustruju kako se država svih ovih godina ukupno odnosila prema ovom regionu Crne Gore.
„U svemu tome najmanje se vodilo računa o vrijednostima koje su mogle da se stave u funkciju ekonomskog jačanja lokalnih zajednica, a samim tim i lokalnog stanovništva. Nije se smjelo dopustiti da tako neslavan kraj dožive i da se prepuste potpunom propadanju nekadašnji vojni objekti“, kažu oni.
Od devet kasarni i karaula na području Plava i Gusinja, pet je bilo takozvanih stalnih i četiri ljetnje.
„U Gusinju su bile tri stalne i dvije ljetnje, a u Plavu po dvije stalne i ljetnje“, podsjećaju na to vrijeme mještani iz ovih krajeva.
Oni pričaju da je samo u jednom kratkom periodu policija koristila jedan od tih objekata, ali da je i on brzo napušten i prepušten propadanju.
„Te kasarne i karaule bivše vojske sada su poptuno prepuštene nemaru. To je žalosno. Usred nacionalnog parka Prokletije zar ih nije bilo korisno i vrlo lako moguće adaptirati za skloništa za planinare i brojne turiste, ili još bolje pretvoriti u planinarske domove“, kažu mještani Gusinja.
Njihovi raniji apeli i molbe državnim institucijama da se zaustavi devastacija tih objekata nijesu imali rezultat.
„Sve što je moglo da se ponese iz tih objekata, odneseno je. Sada su to samo obične ruševine“, kažu u Plavu i Gusinju.
EU dala nekoliko stotina hiljada eura
Od svih karaula na sjeveru jedino je ona na području opštine Andrijevice u selu Jošanica doživjela rekonstrukciju.
Taj objekat je u okviru projekta „Revitalizacija lokalnih zajednica kroz turizam i rad sa mladima“ preuređen u takozvani Avanturistički centar „Mojan“.
Ovaj projekat je realizovan u okviru prekograničnog poziva sa Kosovom i finansiran je od strane Evropske unije.
Objekat kasarne u Jošanici je, nakon rekonstrukcije, predat na upravljanje Studentskom sportskom savezu Crne Gore radi organizovanja aktivnosti sportskog i rekreativno-turističkog karaktera.
Kako će se, međutim na eventualni razvoj turizma u ovom Avanturističkom centru odraziti gradnja čak tri male hidroelektrane, i da li će Evropska unija, koja je odvojila nekoliko stotina hiljada eura za rekonstrukciju i adaptaciju ovog bivšeg vojnog objekta i njegovog pretvaranja u civilni i turistički, sada mirno posmatrati kako se u zoni Parka prirode Komovi, tajkunizuju prirodni resursi i Avanturistički centar gubi na značaju i smislu, pitanja su na koja za sada nema odgovora.
Bonus video:
