Slučajevi u kojima se pojedinci pritužuju na rad određenih policijskih organa moraju biti riješeni u nacionalnim okvirima, a svi koji učestvuju u otkrivanju počinilaca moraju da djeluju nezavisno vodeći računa da se ti predmeti riješavaju u razumnom roku.
To je ocijenjeno na završnoj konferenciji koju je organizovao Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) u okviru projekta “Za zabranu mučenja i nečovječnog ponašanja- peremptorne norme u praksi crnogorskog pravnog poretka”, koji je podržan od strane Ministarstva pravde.
Zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava, Valentina Pavličić, pojasnila je da se član 3 Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava odnosi na zabranu torture i nečovječnog ponašanja i da postoji apsolutna zabrana bilo kakvog iznuđivanja iskaza, zlostavljanja, ili nečovječnog postupanja u bilo kom segmentu prema bilo kojem građaninu.
“Standardi i demokratičnost jedne države cijeni se po tome kako se državni organi odnose prema članu 3 Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava. Preporučili smo Ministarstvu unutrašnjih poslova, odnosno Upravi policije da svi službenici specijalne jedinice i svih posebnih jedinica moraju imati oznake. Te oznake ne mogu biti privremenog karaktera. One moraju biti stalne. Upravo time, u slučaju da dođe do pritužbe građanina da je nad njim izvršena tortura, zlostavljanje, ili nečovječno postupanje, na jedan olakšavajući način može se izvršiti identifikacija počinilaca tog krivičnog djela”, objasnila je Pavličić.
Nacionalni organi poput državnog tužilaštva, policije, moraju, kako je istakla, sa posebnom pažnjom da prate ove oblike kriminaliteta.
“Jedna od preporuka je bila i da se razmisli da se u državnom tužilaštvu formira posebno tužilaštvo, ili da se odredi tužilac koji će isključivo baviti ovom vrstom istrage”, istakla je Pavličić.
Ti predmeti, kako smatra, ne smiju da trpe odlaganje.
“Ukoliko postoje slučajevi gdje se pojedinci pritužuju na rad određenih policijskih organa, oni moraju biti riješeni u našim, nacionalnim okvirima. Ne smijemo da dozvolimo da, ukoliko imamo pred pravosuđem procesuirane predmete, oni traju u nedogled”, kazala je Pavličić.
Svi oni koji učestvuju u otkrivanju počinilaca moraju da djeluju nezavisno.
“U okviru Uprave policije, odjeljenje koje se bavi ispitivanjem torture i posljedica nečovječnog ili degradirajućeg postupanja određenih činovnika, mora biti nezavisno”, kazala je Pavličić.
Lice kome je ograničena sloboda kretanja, kako je rekla, nalazi se pod nadzorom državnog organa i država mora da ispuni sve pozitivne obaveze koje ima prema tome licu i da omogući da ono ima isti tretman kao bilo ko ko se nalazi na slobodi.
“To znači da ima medicinsku njegu, socijalnu njegu na adekvatan način, kako je dato svakome građaninu. Kada je riječ o tretmanu pritvorenih lica u doba koronavirusa, sve mjere koje se preduzimaju moraju biti nužne i neophodne u datom trenutku. Državne institucije moraju da izvrše balans između prava na zaštitu javnog interesa i prava na zaštitu interesa pojedinca”, navela je Pavličić.
Svaki pritvor, kako je ukazala, mora biti individualiziran, konkretizovan i zavisi isključivo od individualnih svojstava tog pojedinca.
“Ne postoje opšte norme kada su u pitanju pritvori”, zaključila je Pavličić.
Direktorica CEDEM-a, Milena Bešić, kazala je da su ratifikacijom Evropske konvencije o zaštiti ljudskih prava i njenih dodatnih protokola, crnogorski građani dobili priliku da se pred nacionalnim organima mogu pozvati na praksu Evropskog suda za ljudska prava, odnosno primjenu Konvencije.
“Time se stvorila mogućnost da se, umjesto donošenja unificiranih sudskih odluka, može dublje analizirati i tumačiti suština prava i sloboda koje su potencijalno ugrožene. U godini kada obilježavamo 70 godina od donošenja Evropske konvencije za ljudska prava, svjedočimo nedovoljnom primjenjivanju Konvencije, odnosno praksi Evropskog suda,” ukazala je Bešić.
Navela je da je u proteklih deset godina za presude Evropskog suda iz nacionalnog budžeta isplaćeno više od 1,3 miliona eura za materijalne i nematerijalne odštete, a građani su podnijeli skoro tri hiljade predstavki pred Evropskim sudom.
“Dosadašnje prizužbe su se u najvećoj mjeri odnosile na pravično suđenje, dužinu trajanja postupka i izvršenje presuda. Oko 90 odsto predstavki je odbačeno najčešće zbog nedovoljne informisanosti građana da najprije moraju iskoristite sve moguće pravne mehanizme u zemlji, pa se tek nakon toga obratiti Evropskom sudu, ili zbog rigoroznih pravila koja je neophodno ispuniti prilikom podnošenja predstavki”, objasnila je Bešić.
Činjenica da Crna Gora ima najveći procenat podnešenih predstavki po glavi stanovnika u regionu znači da, kako je pojasila, građani u sve većoj mjeri potežu za tim mehanizmom.
“Usljed nedovoljnog povjerenja u nacionalno pravosuđe, teže da na zadovoljavajući način ostvare zaštitu svojih prava, zbog čega je neophodno da se presude donose u skladu sa praksom Evropskog suda i standardima evropskih zemalja, a da građani budu više informisani o praktičnim uputstvima za podnošenje predstavki”, istakla je Bešić.
U kontekstu projekta i člana 3 Evropske konvencije za ljudska prava, posebno je naglasila važnost da službenici Uprave policije počnu sa edukacijom o standardima člana 3 Konvencije, izraženim kroz praksu Evropskog suda za ljudska prava i preporuke Evropskog komiteta za sprečavanje torture i neljudskog ponašanja.
“Ministarstvo rada i socijalnog staranja treba da preduzme odgovarajuće mjere u Centrima za socijalni rad i ostalim ustanovama koje se bave socijalnim zbrinjavanjem, u cilju pravilnog vođenja evidencije lica lišenih poslovne sposobnosti, koja se nalaze pod njihovim nadzorom, odnosno starateljstvom, i uspostavljanja bolje komunikacije, kooordinacije i saradnje sa nadležnim sudovima, Upravom policije i relevantnim zdravstvenim ustanovama”, navela je Bešić.
Veoma je važno, kako je kazala, da se nadležni državni tužioci u cjelosti pridržavaju obavezujućeg Uputstva opšteg karaktera od 27. juna 2019. godine, koje je donio Vrhovni državni tužilac u odnosu na slučajeve kada postoji osnov sumnje da je došlo do povrede člana 3 Konvencije izvršenjem krivičnih djela zlostavljanje, mučenje i teška tjelesna povreda, a čiji su počinioci ovlašćeni državni službenici.
Programski menadžer CEDEM-a, Marko Pejović, kazao je da je projekat imao za cilj pružanje podrške primjeni zabrane mučenja i drugih oblika zlostavljanja u Crnoj Gori predstavnicima pravosuđa, policije i državnih ustanova zatvorenog tipa u kojima borave lica za čiju su zaštitu neposredno nadležni državni službenici.
„Projekat je imao za cilj i unapređenje okvira za primjenu relevantnih standarda zaštite prava zatvorenika i pritvorenika, u skladu sa evropskim standardima i dobrim praksama, te pružanje teorijskog i praktičnog znanja o prevenciji torture i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja zatvorenika/ca i pritovrenika/ca“, rekao je Pejović.
On je ukazao da su na projektu sarađivali sa stručnjacima koji su, kako je pojasnio, svojim znanjem i iskustvom doprinijeli jačanju kapaciteta preko 40 predstavnika sistema pravosuđa i Uprave policije, Uprave za izvršenje krivičnih sankcija i akademske zajednice i to kroz nekoliko aktivnosti.
„Projekat je započet izradom Vodiča za pravnike praktičare “Član 3 Evropske konvencije o ljudskim pravima – zabrana mučenja, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja: pregled jurisprudencije Evropskog suda za ljudska prava” čiji je autorka Valentina Pavličić, zastupnica Crne Gore pred ESLJP, dok je koautorka Vodiča Zdenka Perović“, naveo je Pejović.
On je kazao da je u okviru projekta održana dvodnevna obuka za 20 predstavnika/ca pravosuđa odnosno savjetnika u sudstvu i tužilaštvu na temu primjene člana 3 Evropske konvencije o ljudskim pravima.
„Sprovedeći aktivnosti i analizirajući evaluacione upitnike trebamo ukazati na neophodnost dalje edukacije predstavnika pravosuđa, a posebno predstavnika Uprave policije, što je prepoznato i u međunarodnim i nacionalnim izvještajima, pa i izvještajima Kancelarije zastupnika za Crne Gore pred ESLJP“, istakao je Pejović.
Bonus video:
