Od 2000. ne postoji godina u Crnoj Gori u kojoj nije zabilježen neki ekstremni klimatski događaj. Dugotrajne suše, požari i poplave neminovnost su sa kojom će se u budućnosti suočiti dio Evrope, u kome se nalazi Crna Gora.
"Područje Jugoistočne Evrope je, prema izvještaju Međuvladinog panela o klimatskim promjenama (IPCC), među najranjivijima. Projekcije buduće klime govore da će biti veoma velikih odstupanja skoro svih klimatskih elemenata od klimatske normale. Biće nastavljen trend porasta temperature, biće sve više toplotnih talasa i dužih sušnih perioda”, kazao je direktor Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju Luka Mitrović.
On je istakao da će ljeta biti izrazito sušna sa deficitom padavina, koja će prouzrokovati velike probleme i štete u svim granama privrede (posebno onim koje zavise od raspoloživih vodnih resursa) i pojavu požara. “Zimski dio godine je takođe obilježen ekstremnim vrijednostima, intenzivnim padavinama, naglim smjenama sušnih perioda sa jakim kišama, pojavama erozije, bujičnih tokova,poplava i klizišta".
On je naveo da je Svjetska meteorološka organizacija proglasila dekadu 2000-2010. dekadom ekstrema.
"U tom periodu su se praktično desile sve ekstremne meteorološke pojave i na prostoru Crne Gore", kazao je Mitrović.
Ističe da su vidljiva drastična odstupanja pojedinih vrijednosti na teritoriji Crne Gore.
"Prije svega, temperatura vazduha konstatno raste, posebno na sjeveru, gdje su zimi temperature značajno veće nego ranije. Na Žabljaku je porast zimskih temperatura u odnosu na normalu 4,5 stepena.
To je veoma dramatičan porast koji se odražava na količinu sniježnih padavina, visinu i dužinu trajanja sniježnog pokrivača. Sve prilike idu u pravcu da će snijega biti sve manje. Važno je istaći da ćemo imati nagle promjene vremena kao posljedice klimatskih promjena, nagli porast ili pad temperature vazduha, vazdušnog pritiska, jake i intenzivne kišne padavine i jake udare vjetra olujne, pa čak i orkanske brzine", kazao je Mitrović.
Veliki problem biće sve duži sušni periodi i sve jači i duži toplotni talasi. Mitrović navodi da će Crna Gora imati deficit padavina po svim parametrima od pet do 10 odsto, a da će se relativna vlažnost vazduha smanjiti od pet do 15 odsto.
"Samim tim, imaćemo problem sa nedostatkom vode, posebno u ljetnjem periodu. Već ove godine imali smo situaciju sa nedostatkom vode u mnogim krajevima, da je nivo podzemnih voda bio izrazito smanjen, da su neki bunari u podgoričko-skadarskoj kotlini prvi put presušili. Potrebno je naći način da se viškovi vode iz zimskog dijela godine akumuliraju za sušni dio godine. O tome treba što prije donositi odluke. Španija je to uradila još u 19. vijeku, a mi smo u sličnoj klimatskoj zoni", kazao je Mitrović.
Suša, kako je naveo, donosi veliki rizik zbog pojave požara.
"Crna Gora je specifičan geografski prostor koji u različitim regionima ima i različit rizik od pojave požara. Posebno osjetljivi regioni su Primorski i Centralni. Posebna opasnost je pojava jakog sjevernog vjetra koji pospješuje širenje požara i onemogućava bezbjedno korišćenje protivpožarnih aviona u gašenju požara", kazao je Mitrović.
Teško je uhvatiti se u koštac sa prirodom, a Mitrović smatra da je dodatni problem u tome što su se današnje generacije udaljile od prirode.
"Veliko je opterećenje priliv stanovništva u Centralni i Primorski region, koji veoma često prati neplanska gradnja, ne vodeći računa o prirodnom ambijentu i rizicima koje priroda donosi. Kao primjer navešću nagle urbanizacije i izgradnju zgrada i infrastrukturnih sistema u primorskoj regiji, gdje su sužena i čak eliminisana korita bujičnih i periodičnih vodenih tokova. Kao posljedica toga su česte pojave bujica u Baru, Budvi i Petrovcu koje donose ogromnu količinu materijala. Ako im uzmemo ili pregradimo korito, rijeka će naći drugo", ocijenio je Mitrović.
Čeka nas topla i sušna zima, nešto više padavina u februaru
Prema prognozama Regionalnog centra SMO za Evropu očekuje se topla zima, što znači da su vjerovatni izgledi za temperaturu vazduha iznad normale na Balkanskom poluostrvu, istočnom Mediteranu i dijelovima njegove unutrašnjosti, kao i u sjeveroistočnim dijelovima jugoistočne Evrope. „Nesigurnosti u prognozi padavina su veće nego za temperaturu, ali izgledi ukazuju da će uslovi biti sušniji od prosjeka, prvenstveno u južnim dijelovima Balkanskog poluostrva, duž obala istočnog Mediterana i centralnih i južnih obala Jadranskog mora. Očekuju se i kratkotrajni prodori hladnog vazduha i padavina tokom decembra i januara, kao i nešto većih padavina tokom februara“, navodi se u prognozi.
Nekada je bila jedna poplava u 50 godina, sada su sve češće
Mitrović je naveo da je ranije bilo pravilo da se desi velika poplava jednom u 50 godina. "Sada su sve učestalije i opasnije, kako u primorskom dijelu Crne Gore u vidu bujičnih tokova, tako i u kontinentalnom dijelu, gdje jake i intenzivne padavine izazivaju nagli porast vodostaja i plavljenje naselja u dolinama rijeka i na obodu Skadarskog jezera. Svako godišnje doba ima svoje klimatske ekstreme. Prethodne godine, recimo od decembra prošle do novembra 2017. Crna Gora je imala deficit padavina koji se kretao između 40 i 60 odsto. Onda se desilo da se za mjesec dana sav taj deficit nadoknadi količinom padavina od nekoliko stotina do 1.400 mililitara, kazao je Mitrović.
2003. Podgorica je imala 100 tropskih dana, što je apsolutni rekord.
2005. Najveća visina sniježnog pokrivača na Žabljaku, Kolašinu
2007. Dva ekstremna toplotna talasa u julu, osam dana preko 40 stepeni (43,2 oboren rekord u PG), 24. avgusta oborene sve maksimalne vrijednosti (u Podgorici 44,8).
2010. Najveća količina padavina na CT, u Nikšiću i u cijeloj CG. Na Cetinju je te godine palo je 5.250 mililitara. Na Crkvicama preko 10.000 milimetara.
2012. Najveće sniježne padavine na području zetsko-bjelopavlićke kotline, te godine i najveći usovi u svim kanjonskim dolinama. Svi putevi bili su zatvoreni i zavijani u sjevernom regionu.
2011. Sušna godina
2017. Poznata po najvećem deficitu padavina. Od decembra 2016. do novembra 2017. imali smo deficit od 40 do 60 odsto u svim gradovima, najniže akumulacije, najniži vodostaj na Skadarskom jezeru. Imali smo šest toplotnih talasa tokom ljeta.
Jedino još nije oboren rekord u minusu - 32 u Rožajama 1985. mada je prošle zime dostazalo skor do minus 30 u januaru. Januar je bio najhladniji od kada se vrše mjerenja.
2017. Nivo Skadarskog jezera ljetos bio 4,41 metar. Apsolutni minimum ranije bio 4,54
Bonus video:
