Vazduh je bez boje, mirisa i ukusa - tako makar kažu naučnici. Nikšićani, međutim, zbog velikog broja požara već danima svjedoče da vazduh može da ima i boju i miris. I da zbog njega, gle paradoksa, teško može da se diše.
NVO Ekološki pokret “Ozon” danima upozorava građane da je trenutno veoma visoko zagađenje vazduha, nakon što gotovo mjesec gori praktično na sve strane.
”Pa se shodno savjetima Instituta za javno zdravlje preporučuje svima da izbjegavaju boravak, a naročito izvođenje fizički zahtjevnih aktivnosti pri kojima se diše brže ili dublje, na otvorenom do poboljšanja kvaliteta vazduha”.
Iz Agencije za zaštitu prirode i životne sredine saopštili su da će sredinom septembra, nakon što primjenom referentne metode dobiju laboratorijske analize uzoraka od CETI-ja, znati srednje dnevne vrijednosti PM10 čestica tokom avgusta. Navode da su od 1. do 17. avgusta deset dana evidentirane visoke srednje satne vrijednosti tih čestica.
”Najveće satne koncentracije PM10 čestica u vazduhu tokom pomenutog perioda su izmjerene u Nikšiću 11. i 16. avgusta, i kretale su se od 204,0 µg/m3 (mikrograma po metru kubnom) do 257,4 µg/m3. Osim toga, izmjerene su visoke vrijednosti srednje satne koncentracije i 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 15, 16 i 17. ovog mjeseca. Podatke sa svih mjernih stanica dobićemo nakon laboratorijske obrade uzoraka u okviru mjesečnog izvještaja o kvalitetu vazduha za avgust”, saopštili su iz Agencije.
Nikšićanima zvanični podaci nijesu potrebni da bi znali da su požari uveliko pogoršali kvalitet vazduha i da zbog dima teško dišu. Nije im bila potrebna ni mjerna stanica koja je 16. avgusta u 10 časova zabilježila satnu koncentraciju PM10 čestica od 257,4 µg/m3, pet puta višu od dozvoljene.
Posebno je teško astmatičarima i hroničnim plućnim bolesnicima, jer zagađen vazduh dovodi do pogoršanja respiratornih simptoma.
”Na astmu i hroničnu opstruktivnu bolest pluća izuzetno utiče zagađenje vazduha izazvano velikim brojem štetnih materija. Dnevne varijacije zagađenja vazduha mogu uzrokovati ozbiljno pogoršanje respiratornih simptoma. Aerozagađenje pogoduje respiratornim infekcijama, jer se zbog pojačanog oštećenja pluća gube mehanizmi za odbranu”, kazala je dr Olivera Grubač, pneumoftiziolog u bolnici u Brezoviku.
Podsjetila je da plućne bolesti spadaju u veći svjetski zdravstveni problem jer uzrokuju šestinu svih smrti, a da je hronična opstruktivna bolest pluća četvrti vodeći uzrok smrti u svijetu.
”Broj oboljelih od astme tokom posljednje dvije decenije stalno raste, naročito kod djece, tinejdžera i u visokorazvijenim zemljama, posebno od alergijske astme, te se ona definiše kao bolest savremenog društva i epidemija 21. vijeka. Procjenjuje se da oko 350 miliona ljudi u svijetu ima pomenutu bolest, kao i da če još 150 miliona oboljeti za sljedećih deset godina. Naša zemlja ubraja se u one sa srednjom stopom obolijevanja od astme”, kazala je Grubač.
Direktor NVO “Ozon” Aleksandar Perović ocijenio je da zabrinjava činjenica da je i urbana zona grada, koja je prilično daleko od aktivnih požara, bila zagađena.
”Požari su ugrozili javno zdravlje Nikšićana, a tek ćemo kad prođe krizna situacija moći da analiziramo ogromne ekosistemske i ekonomske štete čije će posljedice biti dugotrajne i uticati na ukupan kvalitet životne sredine u našem gradu”, poručio je on.
Iz te NVO su tokom avgusta više puta isticali da je “trenutni ekocid” prije svega posljedica višedecenijske nesposobnosti i neefikasnosti sistema koji nema adekvatnu kaznenu politiku za uzročnike aerozagađenja, bez obzira da li je riječ o fizičkim ili pravnim licima.
”Prosto je nevjerovatno, naročito u toku zdravstvene krize izazvane koronom, da postoje ljudi koji izazivaju opšti haos i ugrožavaju javno zdravlje, ali moramo biti svjesni da je trenutno katastrofalno stanje odraz višedecenijske propasti društva koje, da situacija bude jasnija, Ustavom prepoznaje ekološku državu kao razvojnu šansu. Teško je prihvatitit da se ovo sve dešava u našoj lokalnoj zajednici, ali isto tako trebalo bi da nakon svega prihvatimo izazove sa kojima se moramo izboriti ako želimo da živimo i radimo u zdravom okruženju”, istakao je Perović.
Kako je kazao, sačekaće zvanične izvještaje za avgust o stanju kvaliteta vazduha pa će tek onda dati analizu, ali napomenuo je da nije zadovoljan kako su se nadležne institucije odnijele prema informisanju javnosti, što je i “Ustavom i čitavim nizom zakona iz oblasti životne sredine bila obaveza”.
Za 2.000 kilometara kvadratnih 57 vatrogasaca
Na prostoru nikšićke opštine gori na sve strane, a vatrogasci, iako ih ima nedovoljno za teritoriju koju pokrivaju (57 ljudi za 2.000 kilometara kvadratnih), iako umjesto modernog vatrogasnog doma borave u staroj oronuloj zgradi nekadašnjeg zatvora i nemaju odijela niti kvalitetnu obuću za šumske požare, iako su iscrpljeni i na izmaku snage - danonoćno su na terenu.
”Profesija vatrogasac-spasilac je jedna od najstresnijih profesija. Nivo stresa je na nevjerovatno visokom nivou prilikom svake intervencije. Pogotovo kada su ugroženi ljudski životi, njihova dobra, kuće, imanja... Već 30 dana bez prestanka vatrena stihija je zahvatila našu opštinu. Stotine poziva naših sugrađana svakodnevno, stotine ugroženih kuća, imanja. Preko 300 intervencija za 30 dana. Za ovakve vanredne okolnosti imamo malo vatrogasnih vozila, malo vatrogasaca. Ali…, znamo da moramo, da imamo za koga da se žrtvujemo. To su naši sugrađani, komšije, drugari, prijatelji. Dajemo i više nego što možemo. Na našu žalost, prije dva dana jedan naš kolega se povrijedio prilikom intervencije na Budošu. Mnogo snage smo potrošili u proteklom periodu. Sve rapoloživo ljudstvo je na terenu, skoro pa danonoćno. Malo vremena je za odmor, ali se ne žalimo. Izdržaćemo. Moramo”, poručio je komandir Slavko Tadić.
NVO “Ozon” je odlučila da im se zahvali tako što će Službu zaštite i spasavanja predložiti za nagradu Oslobođenja Nikšića.
Bonus video:
