Ni sedmicu nakon odluke Vlade da prestane da finansira besplatno testiranje turista od 1. septembra, javnosti nije poznato koliko je ukupno novca iz budžeta izdvojeno za PCR analize gostiju, koliko testova je urađeno i bilo pozitivno, kao ni koliko je koštalo liječenje stranih državljana.
Iz Ministarstva zdravlja “Vijestima” su odgovorili da je za liječenje turista inficiranih koronavirusom u javnim zdravstvenim ustanovama od 1. maja do 5. avgusta izdvojeno oko 100.000 eura, za hospitalizaciju i medicinske usluge u ambulantama. Nijesu precizirali koliko turista je liječeno u tom periodu, u kojim domovima zdravlja i bolnicama. “Vijesti” su 6. septembra tražili iste podatke za avgust, ali iz resora Jelene Borovinić Bojović nisu odgovorili.
Ni Institut za javno zdravlje (IJZ) nije odgovorio “Vijestima” na pitanja koliko je turista testirano po opštinama, koliko je pozitivnih, iz kojih zemalja, kao ni koliko ih je hospitalizovano. Pitanja su poslata trećeg, a zatim i 27. avgusta. Iz Ministarstva zdravlja su ranije odgovorili da se procjenjuje da je za četiri mjeseca urađeno oko 8.100 analiza, ali da ne mogu da kažu koliki su troškovi u budžetu po tom osnovu. Pojasnili su da je država kupila više od 80.000 PCR testova, a kroz donacije dobila oko 100 hiljada, a za analiziranje uzoraka turista koristili i sredstva koja nisu plaćena iz budžeta.
Prema podacima IJZ, u avgustu se koronavirusom zarazilo 11.876 građana Crne Gore i 1.390 turista. Tokom desetak dana jula, tačnije od 22. jula od kada se vodi evidencija, registrovano je 150 stranih državljana sa potvrđenom infekcijom kovid-19.
Podaci iz dnevnih izvještaja o epidemiološkoj situaciji IJZ ukazuju da je najveći broj inficiranih gostiju boravio u Budvi. Od 22. jula do 1. septembra u toj opštini registrovano je 439 turista pozitivnih na koronavirus, u Ulcinju 393, Baru 194, a u Herceg Novom 132.
Od posljedica infekcije koronavirusom, pokazuje statistika IJZ, 30. jula preminuo je turista (57) koji je boravio u Baru, a 18. avgusta i strani državljanin iz Bosne i Hercegovine, za kojeg nisu saopštili koliko je godina imao.
Crna Gora je jedina zemlja čija se ekonomija u velikoj mjeri oslanja na turizam, a koja je odlučila da privuče goste tako što će da pruži besplatno liječenje u slučaju infekcije i PCR testiranje, ako je to uslov za povratak u zemlju porijekla.
Iako su iz Ministarstva ekonomskog razvoja “Vijestima” kazali da je ova odluka izazvala pozitivne reakcije cjelokupne turističke privrede i turista, zbog koje je Crna Gora prepoznata kao sigurna i odgovorna destinacija, neki ljekari tvrde drugačije.
Epidemiolozi iz domova zdravlja i IJZ, koji su insistirali na anonimnosti, tvrde da je odluka o potpunom otvaranju granica bila pogrešna, jer su mnogi turisti već inficirani ulazili u državu i slobodno se kretali. To je, tvrde, dominantan razlog zbog kojeg je broj inficiranih za dva mjeseca porastao 28 puta, a Evropska unija nas skinula sa liste bezbjednih zemalja. Podaci IJZ pokazuju da je tokom avgusta zabilježeno i 96 smrtnih slučajeva povezanih sa infekcijom koronavirusom, što je za oko sedam puta više u odnosu na jul ove godine.
Neki rezultati testa su kasnili
Prema podacima Instituta za javno zdravlje (IJZ), besplatno testiranje turista koji borave u Podgorici, Tuzima, Danilovgradu i na Cetinju sprovodi se u njihovim laboratorijama, dok su za ostale opštine nadležni domovi zdravlja.
Po uputstvu, bilo je moguće samo testiranje turista koji su platili taksu u nekom od hotela ili registrovanom privatnom smještaju i kojima je PCR negativan nalaz potreban za povratak u zemlju gdje žive. Ovu analizu potrebno je bilo najaviliti najmanje 72 sata prije putovanja.
Iz ministarstava zdravlja i ekonomskog razvoja, kao ni iz Vlade, nisu obrazložili odluku da od 1. septembra ukinu PCR testiranje turista.
Iako turisti sa kojima su “Vijesti” razgovarale tvrde da je besplatno PCR testiranje dogovoreno i sprovedeno u najkraćem roku, bilo je i onih koji su nezadovoljni tretmanom u Crnoj Gori. Porodica Husejnović, koja je godišnji odmor provela u Baru, ima negativno iskustvo, jer im nalaz testa nije dostavljen u dogovorenom terminu. Bračni par, državljani Kraljevine Holandije, trebalo je da urade 3. avgusta PCR test za dvoje djece u Domu zdravlja Bar da bi mogli da se vrate kući.
”U utorak, 3. avgusta smo uradili test i u srijedu čekali rezultate analiza pola dana, jer nam je rečeno da će biti gotovo poslije 15 sati. Test nikada nismo dobili i, da nismo imali sreće na granici Bosne i Hercegovine, ko zna koliko bismo još čekali, plaćali prenoćišta i kakav stres bismo još preživjeli. Kakva je to poruka stranim turistima ove godine koji u velikom broju moraju uraditi PCR test, posebno djeca koja nisu vakcinisana”, ispričao je Alosman Husejnović “Vijestima”.
Oboljeli gosti ostajali u hotelu, neki otišli kući
Vlasnici svih hotela i apartmana dužni su da oslobode deset procenata raspoloživog smještajnog kapaciteta u slučaju da gost oboli od koronavirusa, a to podrazumijeva najmanje jednu sobu.
Prema protokolu IJZ, ako su turisti ili njihovi kontakti pozitivni na koronavirus smješteni u hotelu, mogu da se smjeste u posebno odvojeni dio zgrade, kao što je, na primjer, posljednji sprat, gdje ostaju u izolaciji ili karantinu do napuštanja Crne Gore. Gosti sa potvrđenim oboljenjem kovid-19, koji borave u malim hotelima ili registrovanom smještaju ostaju u samoizolaciji u sobama, takođe pod mjerama zdravstveno-sanitarnog nadzora. Troškovi smještaja padaju na teret turiste.
U hotelu “Regent Porto Montenegro” tvrde da je donošenje mjera koje se odnose na prilagođavanje uslova u ugostiteljskim objektima i hotelima obuhvatalo previše kratke rokove za pripremu.
”Ipak, sve donesene mjere protiv koronavirusa smo ažurno pratili i primjenjivali tokom cijelog trajanja pandemije dok je svaka promjena imala uticaj na naše poslovanje. Izmjene u regulativama koje se odnose na putovanja smo u aktuelnom momentu komunicirali partnerima u inostranstvu poput agencija koje se bave prodajom luksuznih turističkih aranžmana, tur operatora, te predstavnika na trećim tržištima u cilju dostavljanja pravovremenih informacija o putovanju u našu zemlju, uslovima ulaska i boravka”, kazala je “Vijestima” Elena Ljiljanić, senior PR i marketing menadžer u “Regent Porto Montenegru”.
Ona je ocijenila da je saradnja sa Domom zdravlja Tivat, Hitnom pomoći i IJZ izuzetna i da je u toj kompaniji vakcinisano skoro 95 odsto zaposlenih, a da je saradnja sa inspekcijskim službama korektna.
Istakla je da su Ministarstvu zdravlja uputili dva apela, da se mjere donose strateški i na duži rok i da važenje otpočne minimum tri dana od datuma konferencije za štampu IJZ, jer je nekada izuzetno izazovno poštovati naredbu ako stupa na snagu u rekordnom roku.
Ljiljanić je potvrdila da su imali kovid pozitivne turiste i da im je medicinska pomoć pružena u hotelu.
”Usljed internih politika koje se odnose na potpunu diskreciju naših gostiju, možemo navesti da smo u proteklih nešto više od godinu od kada smo ponovno otvorili svoja vrata imali nizak jednocifren broj gostiju koji su se zarazili kovid-19 virusom. U skladu sa svim mjerama i preporukama poštovana je mjera samoizolacije u jedinicama koje su opredijeljene za takav smještaj. Dostava hrane, pića i ostalih potrepština je organizovana bez ikakvog kontakta s gostima u cilju zaštite zdravlja zaposlenih. Organizacija transporta do ljekara nije bila potrebna u navedenim slučajevima već je pomoć medicinske struke organizovana u samom hotelu”, saopštila je ona.
Ljiljanićeva je kazala da je hotel, u skladu sa preporukama, odredio smještajne jedinice za kovid pozitivne pacijente i da su vodili računa o njihovoj lokaciji, operativnim i tehničkim parametrima poput ventilacije, kako bi zaštitili zdravlje ostalih gostiju.
Prema protokolu IJZ, turisti sa prebivalištem u Crnoj Gori, koji se tokom odmora zaraze i imaju blage simptome koronavirusa ili su asimptomatski pacijenti, u dogovoru sa nadležnim ljekarom upućuju se u izolaciju kući, sopstvenim prevozom.
Strani turisti pozitivni na koronavirus imali su priliku da se prije isteka rješenja o samoizolaciji, vrate u matične zemlje, ali bez korišćenja javnog prevoza. Tu opciju, kako su “Vijestima” odgovorili iz Uprave za inspekcijske poslove, iskoristilo je više turista i oni su se vratili sopstvenim automobilom ili privatnim letovima.
Hrvatska, Kipar i Grčka, ipak, tražili potvrde
Granice Crne Gore tokom juna, jula i avgusta bile su potpuno otvorene za turiste iz regiona, ali i Evropske unije, koji nisu morali da imaju potvrdu o vakcinaciji ili negativan PCR test.
Susjedna Hrvatska od zemalja regiona u istom periodu tražila je potvrdu o vakcinaciji, ljekarsku potvrdu da je gost prebolio virus ili negativan PCR test.
U Tursku je bilo moguće otići na ljetovanje uz potvrdu da ste prije dvije sedmice revakcinisani, kao i uz negativan PCR test ili potvrdu o preležanoj infekciji koja nije starija od 180 dana.
Grčka je zahtijevala potvrdu o revakcinaciji, PCR pozitivan test urađen u posljednjih pola godina, ali ne stariji od 30 dana, negativan PCR ili brzi antigenski test.
U Egipat se moglo sa potvrdom da je od druge doze vakcine prošlo najmanje 14 dana ili sa negativnim PCR testom. Kipar priznaje dokaz o vakcinaciji protiv koronavirusa ili PCR negativan test, dok se u Albaniju moglo ući bez posebnih uslova.
Malta je odlučila da privuče turiste tako što će svim stranim gostima ponuditi i do 200 eura ako u toj zemlji ostanu najmanje tri dana.
Bonus video:
