Iako su postupci za liječenje neplodnosti zakonski uređeni još 2009. godine, Crna Gora nema nacionalni registar podataka o sprovedenim procedurama. Uspostavljanje registra trebalo bi da bude jedan je od budućih prioriteta u toj oblasti.
To su saopštili učesnici Regionalnog simpozijuma mediteranskog udruženja za reproduktivnu medicinu, koji je nedavno organizovan u saradnji sa Udruženjem za humanu reprodukciju i Udruženjem ginekologa Crne Gore.
”Šta nam nedostaje? Zakonodavstvo koje će biti u skladu sa legislativom Evropske unije i savremenim naučnim trendovima, podzakonska akta koja definišu pravila, registar IVF ciklusa. Potrebno je dozvoliti uvoz polnih ćelija jer nećemo imati donacina - trebaće decenije da se kultura darivanja razvije”, poručili su sa tog skupa, dodajući da je neophodno redefinisati i pravila na osnovu kojih se stiče pravo na postupak medicinski potpomognute oplodnje na teret Fonda za zdravstveno osiguranje i, kako su kazali, možda važeću starosnu granicu smanjiti za godinu ili dvije, a uvesti zamrzavanje embriona, a potom i na teret Fonda omogućiti postupke u kojima se koriste zamrznuti embrioni.
Simpozijum je organizovan četvrti put, Crna Gora prvi put je domaćin i to u vrijeme kada iz dijela stručne javnosti, ali i civilnog sektora, nadležnima stižu poruke da je zakonsko rješenje koje je nedavno utvrđeno na Vladi neophodno ili povući ili na njega djelovati amandmanski.
Vlada je na sjednici sredinom septembra utvrdila Predlog zakona o medicinski potpomognutoj oplodnji. Skoro istovjetan tekst utvrdila je prethodna Vlada 2018, pa 2019. godine. Tekst propisa iz 2018. nije dobio podršku većine u Skupštini, dok je verzija iz 2019. arhivirana u novembru 2020.
Iz Centra za građanske slobode prije dva dana zahtijevali su od Ministarstva zdravlja da povuče najnoviji predlog. Ginekolozi koji godinama rade postupke, prema dokumentu u koji su “Vijesti” imale uvid, saglasni bi bili i da predlog bude dopunjen amandmanima.
Pored ostalog, insistira se na tome da se dozvoli uvoz polnih ćelija, jajnih ćelija i spermatozoida, u slučaju da se one kroz donaciju ne mogu obezbijediti u Crnoj Gori.
Uvoz bi, kako se predlaže, bio moguć na osnovu saglasnosti komisije za IVF Ministarstva zdravlja i na ime pacijenta koji će ih koristiti.
”U cilju obezbjeđivanja sledljivosti, svaki uvoz mora biti evidentiran u registru donacija ćelija i tkiva, kao i MPO centru, krajnjem korisniku”, pojašnjavaju predlagači.
Struka je saglasna da se zabrani stvaranje embriona koji bi se koristili u naučno-istraživačke svrhe, ali ne i da se zabrani svaki naučno-istraživački rad na embrionima. Pojašnjavaju da se to može raditi na embrionima za koje je data saglasnost za uništenje i da bi na taj način bio moguć doprinos nauci.
”Zabranjeno je uzimanje polnih ćelija i stvaranje ‘in vitro’ embriona ili korišćenje neupotrijebljenih embriona u naučno-istraživačke svrhe koje bi narušilo dostojanstvo ljudskog entiteta. Izuzetno... u okviru opšteprihvaćenih etičkih pravila ponašanja, naučno-istraživački rad na ranim embrionima... dozvoljen je u cilju naučnog progresa, očuvanja i unapređenja ljudskog zdravlja, sprečavanja i suzbijanja teških nasljednih bolesti, pod uslovom da se ne može primijeniti životinjski eksperimentalni model zbog nemogućnosti sagledavanja neželjenih efekata”, piše u predlogu amandmana.
Dodan je i stav prema kojem se “rani embrioni mogu ispitivati samo u naučno verifikovanom postupku, uz pisano odobrenje bračnih ili vanbračnih supružnika kojima se pomaže postupkom ART...”.
Predložen je i član prema kojem bi bilo dopušteno ispitivanje ranih embriona “koji, prema biomedicinskim dostignućima i iskustvima biomedicinske nauke, nisu prikladni za unos u tijelo žene ili ispitivanje i onih čuvanih embriona koji bi se inače morali pustiti da umru... Ispitivanje ranih embriona vrši se u skladu sa savremenim dostignućima medicinske nauke, prakse i pravilima medicinske etike”.
Sugerisano je i da bi inspekcija jednom u dvije godine trebalo da vrši nadzor ovlaštenih zdravstvenih ustanova.
Bonus video:
