U Crnoj Gori se reciklira svega nešto iznad jedan odsto (1,17%) komunalnog otpada, pokazuju podaci Uprave za statistiku Monstat iz dokumenta Stvarni i obrađeni otpad u 2020. godinu.
Crna Gora ovim nije ispunila svoje strategije zacrtane prije deset godina, jer je procenat reciklaže već trebalo da iznosi preko 20 odsto, a cilj Evropske unije je da on na nivou njenih članica bude iznad 55 odsto do 2025. godine.
Prošle godine su u Crnoj Gori stvorene 304 hiljade tona komunalnog otpada, od čega je reciklirano 3,55 hiljada tona. Sličan odnos je bio i u 2019. godini kada je bilo 340 hiljada tona komunalnog otpada od čega su reciklirane 4,03 hiljade tona.
Komunalnim otpadom, prema metodologiji Monstata, označava se otpad nastao u domaćinstvima ili prilikom obavljanja djelatnosti koji je po svojstvima sličan otpadu nastalom u domaćinstvima.
Komunalna preduzeća prošle godine su preuzela 268 hiljada tona komunalnog otpada koji je skladišten na sanitarnim ili običnim deponijama, dok je oko 30 hiljada tona otpada završilo na raznim drugim mjestima jer, kako navodi Monstat, 13 odsto domaćinstava u Crnoj Gori nije pokriveno uslugama odvoza komunalnog otpada.
Po stanovniku godišnje 489 kg smeća
Prema ovim podacima, prosječna crnogorski građanin godišnje stvori 489 kilograma otpada, odnosno 1,3 kilograma dnevno.
Ciljevi Evropske unije iz 2018. godine o “kružnoj ekonomiji” predviđaju da se do 2025. godine reciklira i kompostira najmanje 55 odsto komunalnog otpada. Prosjek na nivou zemalja EU iz 2018. godine, bila je reciklaža 46 odsto komunalnog otpada. Najveći procenat imala je u toj godini Njemačka koja reciklira čak 68 odsto komunalnog otpada, a zatim Austrija i Slovenija sa 58 odsto. Najmanji procenat recikliranog otpada imala je Malta svega šest odsto.
Prema Zakonu o upravljanju otpadom kojeg je Crne Gore usvojila 2011. godine, a dopunila 2016, bilo je predviđeno da se postepeno iz godine u godinu povećava količina recikliranog otpada - papira, metala, plastike i stakla kako bi se u 2020. godini recikliralo 50 odsto ovih sirovina iz ukupne količne otpada.
Prema Strategiji o upravljanju otpadom iz 2015. godine, navedeno je da je u 2013. godini reciklirano 2,6 odsto komunalnog otpada, ali nije naveden izvor tog podatka.
Već je trebalo da se reciklira najmanje 22 odsto otpada
Prema analizi iz strategije papir čini 12,3 odsto komunalnog otpada, staklo 11 odsto, plastika 10 odsto, pet ambalaža 4,7 odsto, kompozitna ambalaža 4,5 odsto, metali 2,5 odsto,... Odnosno u razne vrste papira, plastike, stakla i metala otpada oko 44 odsto komunalnog otpada, čija je reciklaža predviđena Zakonom iz 2011. godine.
Da je Crna Gora prethodnih godina radila da ispuni ciljeve koje je sama sebi zacrtala, prošle godine je trebalo da reciklira 50 odsto papira, plastike, stakla i metala. To bi značilo udio od 22 odsto ukupnog komunalnog otpada, a ne 1,17 odsto.
Prema procentima iz ove strategije, Crna Gora godišnje baci, zatrpa zemljom ili razbaca po svojim rijekama, moru, planinama i poljima oko 55 hiljada tona različite vrste plastike, 35 hiljada tona papira, 33 hiljade tona stakla, 7,5 hiljada tona raznih metala... Dok ukupno preradi svega 3,5 tona od svih vrsta ovog otpada, a trebalo bi po zakonu najmanje polovinu ili oko 65 hiljada tona.
Najveći dio komunalnog otpada, 35 odsto, čini organski otpad, odnosno ostaci hrane ili drugi otpad biljnog i životinjskog porijekla. U razvijen zemljama on se posebno odvaja i kompostira, odnosno pretvara u organsko đubrivo.
Preostali udio u komunalnom otpadu su drvo i tekstil sa po 2,6 odsto, inertni otpad (šut) 2,7 odsto, zeleni otpad 0,8 odsto, opasni otpad 0,6 odsto, i druge vrste ukupno šest odsto. Takođe i vrste ovog otpada se u zemljama EU, većinom recikliraju ili iskoriste na drugi način.
Do 2035. na deponije ide najviše 10 odsto otpada
Otvorene deponije - smetlišta, prošlost su u većini zemalja EU, a novi cilj je da se u sanitarnim - podzemnim deponijama smanji skladištenje otpada na najviše 10 odsto ukupnog do 2035. godine. Sadašnji prosjek na nivou EU je da se u ovim deponijama skaladišti 24 odsto komunalnog otpada.
Zemlje koje već sada u podzemnte deponije skladiše jedan odsto ili manje komunalnog otpada su Švedska, Danska, Njemačka, Finska, Holandija i Belgija.
Milioni na deponijama i smetlištima
Prema podacima iz Staregije o komunalnom otpadu usvojene 2015. godine, u 2013. godini je napravljeno 244 hiljade tona komunalnog otpada raznih vrsta, od čega je reciklirano 2,6 odsto ili 6,3 hiljada tone.
Prema zvaničnoj procjeni u ukupnom bačenom otpadu bilo je i 30 hiljada tona papira, a prema cijenovniku za otkup sekundarnih sirovina podgoričke deponije, otkupna cijena jedne tona papira prosječno košta 20 eura. Tako da je te godine bačeno otpadnog papira u vrijednosti od oko 600 hiljada eura.
Obojenih metala (aluminijum i drugi - limenke) bačeno je četiri hiljade tona. Otkupna cijene tone limenki (što je najniže cijena za obojene metale) je 300 eura, tako da se ovog otpada godišnje baci u vrijednosti od oko 1,2 miliona eura.
PET ambalaža (plastične boce) bačeno je te godine u količini od 13 hiljada tona. Otkupna cijena po toni iznosi 100 eura, tako da je ovog otpada bačeno u vrijednosti od 1,3 miliona eura godišnje.
Te godine bačeno je i 29 hiljada tona plastike, čije je prosječna otkupna cijena 30 eura, pa je bačeno oko 870 hiljada eura ove sirovine.
U Crnoj Gori se te godine bacilo i 20 hiljada tona stakla. U Crnoj Gori nije moguće naći otkupne cijene stakla jer ga izgleda niko ne otkupljuje. Otkupne cijene u regionu iznose od 4 do 5 eura po toni, što za ovu količinu iznosi 80 do 100 hiljada eura.
Odnosno samo od ove četiri vrste otpada te godine je bačeno u vrijednosti od četiri miliona otpada.
Troškovi samog recikliranja su veći, ali se gradskim komunalnim preduzećima plaća uklanjanje otpada, a u EU otkupni i prerađivački centi imaju i značajne subvencije.
Industrija proizvede 343 hiljade tona opasnog otpada
Prema podacima Monstata u Crnoj Gori se godišnje ukupno stvori 1,3 miliona tona raznog otpada od čega najviše iz industrije 763 hiljade tona, od građevinarstva 187 hiljada, iz usložnih djelatnosti 119 hiljada tona, domaćinstva 230 hiljada tona,...
Od ukupne količine, 343 hiljade tona su opasnog zagađujućeg otpada, većinom iz industrije 317 hiljada tona i 26 hiljada tona iz uslužnih djelatnosti.
Od ukupne količine otpada reciklira se 80 hiljada tona, većinom otpada iz industrije. To je 6,15 odsto ukupnog otpada.
Zakon iz 2011. godine predviđao je i da će Crna Gora u 2020. godini reciklirati 70 odsto građevinskog otpada.
Bonus video:
