U Crnoj Gori registrovane su 352 vrste ptica, neke od njih zvanično su proglašene ugroženim i posvećuje im se posebna pažnja, ali nema podataka o urbanim, vrstama koje se smatraju “običnim” i koje svakodnevno gledamo, kažu iz Centra za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP).
Naučnici koji čine međunarodni tim saradnika iz Britanskog kraljevskog društva za zaštitu ptica (RSPB), BirdLife International i Češkog ornitološkog društva objavili su nedavno da je u Evropskoj uniji u posljednjih 40 godina nestala jedna od šest jedinki gnjezdarica. To znači da je od 1980. do sada izgubljeno oko 600 miliona jedinki gnjezdarica Evrope.
U studiji se navodi i da je nekada sveprisutni vrabac pokućar (obični vrabac), najteže pogođen i da je od 1980. izgubljeno 50 odsto populacije - ukupno 247 miliona ptica. Populacije još jedne vrste vrabaca, poljskog vrapca, izgubile su oko 30 miliona jedinki.
Jovana Drobnjak iz CZIP-a kaže za “Vijesti” da je jako teško odgovoriti na pitanje kakvo je stanje populacija gradskih vrsta ptica u Crnoj Gori, jer nema redovnog brojanja i monitoringa.
”Iako se redovno brojanje i monitoring ovih vrsta sprovodi u mnogim državama Evrope, u okviru projekta The Pan-European Common Bird Monitoring Scheme (PECBMS), koji za cilj ima praćenje promjena u populacijama uobičajenih vrsta ptica, jer se smatraju izuzetno važnim indikatorima promjena koje se dešavaju u ekosistemima, u Crnoj Gori to nije slučaj”, pojašnjava ona.
Naučnici međunarodnog tima analizirali su podatke za 378 od 455 vrsta ptica koje se gnijezde u zemljama EU. Procjenjuju da je ukupan pad populacija od 1980. do 2017. bio između 17 i 19 odsto, što predstavlja gubitak između 560 i 620 miliona jedinki ptica. U realnosti, kako navodi studija, u istom periodu je izgubljeno čak 900 miliona jedinki, ali je taj podatak umanjen za povećanje populacija određenih vrsta od oko 340 miliona jedinki. Ipak, ukazuju da važan dio procenta među vrstama koje bilježe pad, čine vrste koje se nazivaju “čestim” ili “običnim”. Studija je sastavljena na osnovu podataka iz Evropskog popisa običnih ptica, kao i podataka redovnih izvještaja država članica u skladu sa Direktivom o pticama EU.
Sagovornica “Vijesti” iz CZIP-a kaže da još nije jasno otkriveno zašto dolazi do tako velikog pada brojnosti, ali se pretpostavlja da problemu doprinosi kombinacija više faktora.
”Iako postoje mehanizmi pomoću kojih ptice pokušavaju da se prilagode promjenama u sredini, klimatske promjene mogu izazvati niz posljedica koje se negativno odražavaju na brojnost, a koje se tiču smanjenog uspjeha gniježđenja (najčešće jer nestaju staništa koja su pogodna i namijenja za gniježđenje) ili smanjene uspješnosti preživljavanja mladih jedinki. Smanjenje zelenih površina ili oaza u gradovima na račun urbanizacije, svakako utiče na mogućnost opstanaka pojedinih vrsta u takvom ambijentu. Bez obzira što su naviknute na gradove, i one u tim gradovima zahtijevaju određene uslove koji su povoljni za njihov opstanak”, kaže Jovana Drobnjak.
I plastični, ali svaki drugi otpad koji zagađuje okolinu, još je jedna opasnost sa kojom se te vrste svakodnevno susrijeću, kaže ona, dodajući i da u nekim situacijama otpad po ptice može da bude i koban. Kobne su, kaže ona, i građevine sa staklenim površinama.
”Sve više građevina u gradovima ima velike staklene površine, a kako ptice ne prepoznaju da se radi o refleksiji, udare o staklo i nažalost, obično ne prežive”.
CZUP nudi i pomoć i podršku svima koji žele da umanje rizike po ptice i obezbjeđuju naljepnice za staklene površine, koje se jednostavno postavljaju i odvraćaju ptice da se približe građevinama od stakla.
Drobnjak dodaje i da su, i u regionu, i u Crnoj Gori, zabilježeni i slučajevi trovanja, pa stradaju i vrapci, ali i rijetke, ugrožene vrste, kao što je sivi soko.
”Kada se svi ovi faktori uzmu u obzir, brojke objavljene u ovoj studiji itekako dobijaju smisao, ali i predstavljaju alarm da su ekosistemi oštećeni, što u velikoj mjeri može naštetiti i ljudima, posebno u aspektu pružanja ekosistemskih usluga. Zato je važno što prije napraviti plan i pronaći adekvatne mjere koje će doprinijeti rješavanju ovih problema, te na taj način doprinijeti i smanjenju opadanja brojnosti populacija uobičajenih vrsta, koje nisu ništa manje važne od vrsta koje se ne javljaju tako često i u tom broju”.
Iako u Crnoj Gori nema redovnog monitoringa i brojanja, dodaje ona, svaki građanin može da doprinese praćenju stanja populacija.
”Naizgled česte i sveprisutne vrste doživljavaju sve veći pad brojnosti populacija. Kako u Crnoj Gori nema konkretnih podataka o brojnosti vrsta koje se mogu vidjeti u urbanim djelovima grada, ne možemo procijeniti stanje njihovih populacija, ali to ne znači da je kasno početi sa ovom praksom”, kaže Drobnjak.
CZIP već dvije godine organizuje brojanje čiopa na teritoriji Podgorice, ove godine organizovali su i brojanje ćukova...
”Iako za sada ne možemo ništa reći o trendovima koji važe za njihove populacije, zbog kratkog vremenskog perioda koji je prošao od početka brojanja i zbog male teritorije na kojoj se ono sprovodi, nadamo se da ćemo kroz nekoliko godina dobiti neki uvid u stanje populacija ovih vrsta koje se smatraju čestim u našim gradovima. Na ovaj način, građani dobre volje mogu značajno doprinijeti, jer što je više prijavljenih volontera, moguće je pokriti veću teritoriju, a na osnovu podataka koje sakupe i pošalju, možemo imati uvid u stanje i promjene koje se dešavaju u populacijama urbanih vrsta”, poručuju iz CZIP-a.
Tokom deset dana u septembru, samo na Marezi izbrojano je rekordnih 1.239 jedinki, odnosno 36 različitih vrsta. Na Dan ptica selica - 8. maja, volonteri i ekipa CZIP-a u Podgorici su na sedam lokacija za dva sata izbrojali 51 ćuka.
Bonus video:
