I dok premijer Zdravko Krivokapić kroz vladin investicioni program “Crna Gora odmah!” najavljuje izgradnju vjetroelektrane “Brajići” kao jedno od rješenja energetske krize, grupa građana prikupila je gotovo hiljadu potpisa za peticiju kojom se oštro protive postavljanju vjetrenjača na Brajićima i Paštrovskoj gori koje bi, kako navode, uništile prirodnu i kulturnu baštinu.
Podgorička kompanija “Vjetroelektrane Budva” DOO zatražila je u julu od Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma urbanističko-tehničke uslove za izgradnju vjetroelektrane na Brajićima. U zahtjevu u koji su “Vijesti” imale uvid navedeno je da je riječ o lokalitetu koji se nalazi na području budvanske i barske opštine, te precizirano da je riječ o katastarskim opštinama Reževići II, Kuljače, Utrg, Otovčići, Tomići, Brčeli i Brajići, koje se sve nalaze u zahvatu Plana posebne namjene za obalno područje.
Krajem avgusta prošle godine, uoči parlamentarnih izbora, u jeku političkih previranja i lokalnog državnog udara koje je
DPS političkom korupcijom izveo u Budvi, konzorcijum predvođen njemačkom kompanijom WDP zaključio je sa Vladom Duška Markovića ugovor o zakupu zemljišta za izgradnju vetroelektrane Brajići, u koju će, kako je tada saopšteno, biti uloženo 101,3 miliona eura.
Ugovor su potpisali tadašnja ministarka ekonomije Dragica Sekulić i Zoran Obradović u ime Konzorcijuma WPD Brajići...
Spremnost i Krivokapićeve Vlade da podrži projekat, probudio je duhove u Budvi, a građani tvrde da su izričiti da će istrajati u namjeri da spriječe izgradnju vjetroelekrane, što su nedavno lično saopštili i ministru kapitalnih investicija Mladenu Bojaniću u hotelu “Maestral”.
”Kao grupa građana koja se protivi izgradnji Vjetroelektrane ‘Brajići’, koja značajnim dijelom zahvata i Paštrovsku goru, izjavljujemo sljedeće. Mi nemamo ništa protiv vjetroelektrana i smatramo da su one važan izvor energije u budućnosti. Međutim, problem je u tome što je Vjektroelektrana ‘Brajići’ dobrim dijelom planirana u zoni kulturne i prirodne baštine Paštrovića... U toj užoj zoni postoji pet manastira, oko dvadeset pet crkava, dva srednjovjekovna groblja, i mnogo drugih kulturnih dobara, poput starog austro-ugarskog puta. Na samoj planini, iza Golog vrha, neposredno gdje su predviđene industrijske vjetro-turbine visine do 180 metara sa elipsom, nalazi se manastir Sv. Spiridona i sedam (ili više) starih crkava..., stari austro-ugarski put, ostaci austro-ugarske tvrđave, stare bistijerne za vodu, njive i dolčevi koji su prehranjivali naše pretke vjekovima. Takođe, na ovom području reigistrovane su stare grobnice i kamene strukture koje se nazivaju tumuli i gradine. U podnožju planine su naša stara sela koja su i dalje naseljena - Podbabac, Kuljače, Kažanegre, Vojnići, Vrijesno, Čelobrdo, potom manastiri Duljevo, Rustovo, Vojnići i Praskvica sa brojnim hramovima. Tu su i crkve na uzvišenjima Sv. Spas, Sv. Đorđe i brojne druge u pojasu oko sela Đenaši i Tudorovići iznad Svetog Stefana...”, saopštio je “Vijestima” Srđan Kuljača, jedan od pokretača i predstavnika akcije.
Ističe da kod Sv. Đorđa postoje stare srednjovjekovne hrišćanske grobnice bez napisa, okrenute ka istoku, gdje su, po
predanju, sahranjeni Paštrovići koji su stradali u bici sa vojskom mađarskog kralja Ludviga u 14. vijeku, a da se slične grobnice nalaze i pred manastirom Rustovo.
”Ova groblja su očigledno bila svetilišta oko kojih su potom napravljene crkve. Takođe, Sveti Stefan i Miločer - nacionalno blago Crne Gore - se nalaze svega jedan i po do dva kilometra vazdušne linije od vjetro-turbine predviđene na Golom vrhu. To dalje dovodi u pitanje status Svetog Stefana kao elitne destinacije. Ne želimo da zvuči populistički ovo što pričamo, ali ovo su zaista činjenice. Ovo je zona bogate kulturne baštine i ona mora biti zaštićena”, kazao je Kuljača.
Građani navode da Paštrovska gora, zajedno sa Brajićima, “ima veliki prirodni i kulturni potencijal koji daje dobru osnovu za razvoj ruralnog turizma koji postaje sve popularniji u postkovid eri”.
”Međutim, eventualnom izgradnjom vjetroelektrane perspektiva razvoja ruralnog turizma ne bi više postojala. Nigdje u svijetu se vjetroelektrane ne postavljaju na mjestima gdje mogu da ugroze kulturnu i prirodnu baštinu. Kada gledamo fotografije turističkih atrakcija u Evropi i svijetu, nigdje u pozadini ne vidimo vjetro-turbine, a ovdje bi imali situaciju vjetroelektrane u bliskom zaleđu Svetog Stefana i Miločera, koji su ionako već ugroženi po više osnova”.
Prema njihovim riječima, problematična je i zona ove vjetroelektrane koja se proteže prema Skadarskom jezeru i Nacionalnom parku, pa su “moguće posljedice po bio-diverzitet, floru, faunu, a naročito ptice jer Skadarsko jezero je veliko stanište
ptica, a opšte je poznato da vjetro-turbine u velikoj mjeri ugrožavaju ptice”.
Ističu da su nedavno počeli sa potpisivanjem peticije protiv izgradnje vjetroelektrane i da “postoji veliko interesovanje građana i puno dobrovoljaca radi na terenu”.
”Uskoro bi trebali da imamo oko hiljadu potpisa, ali ako bude potrebno možemo skupiti i mnogo više. Na teritoriji Mjesne zajednice Sveti Stefan, pa i u cijelim Paštrovićima, Brajićima i Opštini Budvi, vrlo je teško naći čovjeka koji nije voljan da potpiše ovu peticiju. Potpisi će biti upućeni resornim ministarstvima, te očekujemo da se ubrzo nakon toga pokrenu pregovori sa investitorom o traženju alternativne lokacije. Peticije su veoma važne jer reflektuju većinsku volju građana, i predstavljaju instrument neposredne demokratije u savremenom dobu. Ova peticija je ‘zakon’ kojeg ćemo morati poštovati svi, jer nema tog formalnog zakona ili upravnog akta koji može nadjačati volju naroda”.
Navode i da “brojni naučni članci objavljeni u visoko kotiranim naučnim časopisima za energetiku i turizam (Applied energy, Land use policy, Energy policy, Tourism management i mnogi drugi) ukazuju na negativan uticaj vjetroelektrana na turizam i cijenu nekretnina, kao i na zdravlje ljudi prouzrokovanog tzv. infrazvukom kojeg emituju vjetro-turbine”.
“Poštujemo investitore, nismo protiv vjetroelektrana, ali jesmo protiv skrnavljenja našeg kulturnog i prirodnog blaga, i to je naša zakonska i moralna obaveza, koju i Ustav nalaže (član 78, stav 1: ‘Svako je dužan da čuva prirodnu i kulturnu baštinu od opšteg interesa’)”.
Predlažu da investitor i Vlada postignu dogovor o pronalaženju neke alternativne lokacije, gdje se “ne bi ugrožavala kulturna i prirodna baština i turistički potencijal”.
“Kao što je pokazala 2020. godina, mi smo društvo koje je faktički skoro 90 odsto zavisno od turizma, direktno ili indirektno”.
Predsjednik Skupštine opštine Krsto Radović (Demokrate) krajem prošle godine zatražio je od državnih institucija da se javnosti predoče svi detalji o tome ko stoji iza projekta, jer “podsjeća na projekat otpadnih voda koji je jedna od najkoruptivnijih afera”.
Bonus video:
