Ekološki pokret "Ozon" saopštio je danas da je u okviru svog servisa za građanski monitoring kvaliteta vazduha "Ekoskop", zaokružio rezultate za 2021. godinu, te da oni pokazuju da je aerozagađenje jedan od najozbiljnijih životnih problema, kao i da je ugroženo zdravlje više od polovine stanovništva u Crnoj Gori.
"Najviše dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih PM10 čestica, čija je propisana granična vrijednost 50 µg/m3 a dozvoljeni broj dana sa prekoračenjima 35 na godišnjem nivou, zabilježeno je u Pljevljima. Čak 109 dana Pljevljaci su bili izloženi aeorozagađenju koje je iznad propisanih vrijednosti, što je gotovo na istom nivou kao i 2020. godine, kada su 110 dana srednje dnevne vrijednosti PM10 bile iznad 50 µg/m3. Slijedi Bijelo Polje, čiji su građani 91 dan bili izloženi prekomjernom aerozagađenju. Podsjetićemo da je u Bijelom Polju tokom 2020. godine, kada je u ovoj opštini po prvi put cijele godine vršen kontinuirani monitoring, zabilježeno 112 dana sa srednjim dnevnim vrijednostima PM10, što je bilo najviše u Crnoj Gori", piše u saopštenju "Ozona".
Iz te nevladine organizacije (NVO) su rekli i da su građani Podgorica takođe bili izloženi prekomjernom aerozagađenju.
"Mjerna stanica na Zabjelu je registrovala 70 dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti PM10 , a na kružnom toku u Bloku V 56 dana, što je značajno više od 35 dozvoljenih na godišnjem nivou. Kada je Nikšić u pitanju, građani teritorijalno najveće opštine u Crnoj Gori, bili su 62 dana izloženi prekomjernom zagađenju, od čega je 5 dana zabilježeno u avgustu mjesecu, kao i u Podgorici, kada su bili aktuelni mnogobrojni višednevni požari", piše u saopštenju.
Iz "Ozona" su poručili da je fokus njihovog građanskog monitoringa, koji kako kažu sprovode posljednjih 10 godina je na susprendovanim česticama PM10 , za koje postoje uslovi kontinuiranog praćenja na osnovu javno dostupnih podataka Državne mreže za monitoring kvaliteta vazduha, ali i PM25 koje uvijek idu uz njih.
"PM čestice – suspendovane čestice – Particulate matter, poznate su kao nevidljive ubice iz vazduha prestavljaju prašinu manju od 10 mikrona, mješavinu čvrstih čestica dima, čađi, prašine i kisjeline, uz teške metale poput olova, kadmijuma, nikla i arsena, a nastaju kao posledica kombinovanog uticaja grijanja, saobraćaja i industrije. Zbog male veličine PM čestice se ponašaju kao gas. Prodiru kroz disajni sistem u alveole čak i do krvotoka. U slučaju udisanja PM čestice skraćuju dah, srce se napreže da bi kompezovalo smanjeni unos kiseonika i pri tom se iscrpljuje. Često mogu izazvati osećaj gušenja čak i napad astme. U slučaju veće koncentracije i dugotrajnoj izloženosti mogu uticati i na povećanjw krvnog pritiska, srčanog ili moždanog udara, steriliteta, pa i prerane smrti", poručili su iz "Ozona".
Oni navode i da u najugroženije kategorije spadaju ljudi koji boluju od resiratornih oboljenja i kardiovaskularnih bolesti djeca, trudnice i stariji.
"Kada je životna sredina u pitanju PM čestice mogu biti dugo nošene vjetrom a zatim taložene na zemlji ili u vodi. U zavisnosti od njihovog hemijskog sastava, efekti njihovog taloženja mogu se odraziti i na PH vrijednost i čine jezera i potoke više kisjelima, mjenjaju nutritivne vrednosti u priobalnim vodama i velikim riječnim slivovima, iscrpljuju hranjive materije iz zemljišta, oštećuju osjetljive šume i poljoprivredne culture,utiču na raznolikost ekosistema. doprinose efektima kisjelih kiša, mogu obojiti i oštetiti kamen i druge materijale, uključujući važne kulturne objekte kao što su statue i spomenici. Ako je nivo PM2.5 zagaćujućih čestica u vazduhu veći onda i magla postaje postaje gušća što dodatno utiče na vidljivost. Ovo sve navodimo iz razloga nedovoljnog nivoa informisanosti javnosti o negativnim uticajima aerozagađenja na javno zdravlje i životnu sredinu, što je neophodno unaprijediti bez odlaganja, jer je to preduslov za zaštitu", kazali su iz "Ozona".
U saopštenju te NVO piše i da je neozbiljno da nadležne institucije samo konstatuju brojeve, umjesto da proaktivnim pristupom utiču da se spriječe negativne posledice u najvećoj mogućoj mjeri.
"Za to je potreban multidisciplinarni, međusektorski pristup, što nažalost svih građana uporno izostaje. Pravo na čist vazduh jedno je od najvažnijih ljudskih prava, koje garantuje i Ustav Crne Gore, pa se nadamo da će sledeća Vlada rješavanje problema aerozagađenja staviti u sami vrh svojih prioriteta, jer samo tako mogu se očekivati pomaci", zaključuje se u saopštenju Ozona.
Bonus video:
