Diskus hernija je rezultat degenerativnih promjena koje dovode do trošenja ili oštećenja jednog ili više diskova. Pomjeranjem međupršljenskog diska u spinalni kanal često dolazi do uklještenja i upale nerva uz jak bol u vratu ili leđima koji se često širi niz ruku ili nogu. Pacijent može osjećati i slabost mišića, trnjenje u rukama ili nogama i sjedalnom dijelu kičme.
Dijagnoza se utvrđuje na osnovu rendgenskog snimka, snimka skenerom i kliničkim pregledom. Kada konzervativna terapija ne da zadovoljavajuće rezultate, konsultuje se neurohirurg kako bi utvrdio da li postoji indikacija za neku od hirurških metoda liječenja (kao što su endoskopska ili mikroskopska operacija kičme) ili za neku od minimalno invazivnih metoda ( PRDD).
1.PRDD - perkutana radiofrekventna dekompresija diska je savremena procedura koja ima mnoge prednosti:
- radi se u lokalnoj anesteziji
- traje petnaestak minuta
- traumatizacija tkiva i krvarenje su minimalni
- nema ožiljka
- bol brzo nestaje
- oporavak je kratak
- pacijent sat vremena nakon intervencije može da ide kući
Prije operacije je neophodno da se tačno utvrdi mjesto prolapsa tj. mjesto na kome je dio hrskavičavog tkiva izašao u spinalni kanal i nagnječio korijen određenog nerva na kičmenom stubu. Najčešće pacijente muči bol u krstima , koje izaziva prolaps na nivou lumbalnih pršljenova L4-L5 i/ili L5-S1.
Rendgenski snimak, snimak skenerom ili magnetnom rezonancom daje tačnu lokalizaciju.
Procedura započinje davanjem lokalne anestezije. Potom se kroz rupicu na koži provlači sonda koja provodi radiofrekventnu struju. Energija koju oslobađa radiofrekventna struja se primjenjuju na disk, kako bi se on skupio i tako se uklješteni nerv oslobodio pritiska (što je proces dekompresije).
2.Endoskopske operativne tehnike su takođe superiorne jer omogućavaju maksimalnu vizualizaciju sa minimalnom traumatizacijom tkiva, minimalnim krvarenjem i minimalnim stvaranjem ožiljka.
Stalnim usavršavanjem i napretkom artroskopskih metoda u svim granama medicine, uz pomoć endoskopa, ove procedure postaju sve više popularne.
Endoskopska discektomija je jedina prava minimalno invazivna operacija kojom se postiže maksimalan efekat dekompresije nerva uz minimalnu traumatizaciju tkiva. Očita prednost ove procedure je direktna vizuelna kontrola lokalnih struktura i manja traumatizacija tkiva. U poređenju sa ostalim procedurama, ove procedure su tehnički zahjtevne i izvode se sa brojnim odgovarajućim dodacima.
Upravo ove vrste pristupa su često bile otežane i ograničene degenerativnim promjenama (npr. spondilofitima), što danas razvitkom modernog instrumentarijuma više nije slučaj. Bolnica CODRA raspolaže najsavremenijom opremom za izvođenje ovih operativnih zahvata.
Kompletna endoskopska discektomija se izvodi u lokalnoj ili opštoj anesteziji, gdje se endoskop uvodi kroz rez od sedam do osam milimetara do mjesta kompresije nerva, koji je pritisnut diskus hernijom ili nekim drugim degenerativnim procesom.
Najvažnija razlika prema konvencionalnom operativnom postupku je bočni pristup, kroz foramen tj. transforaminalni pristup. Na taj način se izbjegava sam spinalni kanal, živci ostaju potpuno netaknuti, pa se isključuje mogućnost povrede, epiduralnog ožiljka, adhezije i drugih komplikacija koje prate klasične operacije. Nema mogućnosti nastanka nestabilnosti jer intervertebralni ligamenti koji stabilizuju kičmeni stub ostaju netaknuti.
Transforaminalni pristup se radi pod lokalnom anestezijom, kroz mali kožni rez otprilike 7-8mm bočno, gdje se ubacuje optički endoskop do u direktno u intervertebralni disk. Praktično se odmah na mjestu prolabiranog materijala diska koji se može ukloniti pod kontrolom vida. Nakon toga uradi se “zavarivanje” prostora (bipolarnom radiofrekventnom energijom) kroz koji je disk izašao i ujedno moduliraju receptori bola. Za revitalizaciju kičmenog diska, može se dati autologni bioregenerativni serum. Trajanje same intervencije je obično 30 do 45 minuta. Pacijent se otpušta ili istog dana ili nakon perioda praćenja od 24-48h.
Endoskopskom tehnikom operacije nije potreban veliki rez ili široko otvaranje kičmenog kanala. Kako je rez svega nekoliko milimetara, rizik od postoperativnog ožiljka je vrlo nizak. Skoro da nema uništenja tkiva. Dužina operacije je dosta kraća u odnosu na klasičnu operaciju, proces ozdravljenja je ubrzan i vrijeme oporavka je znatno kraće. Zbog kraćeg trajanja operacije i pojava postoperativne infekcije svedena je na minimum.
Pacijenti operisani na ovaj način imaju značajno manji lokalni postoperativni bol, pokretni su odmah nakon intervencije, a period oporavka je znatno kraći u odnosu na otvorene operacije.
Kandidati za ovu vrstu minimalno invazivne operacije su pacijenti sa jasnim indikacijama, kao i za otvorenu operaciju, sa izvesnim razlikama - radikularan bol koji ne prolazi na konzervativno liječenje duže od 6 – 8 nedelja, ili prisutnost neurološkog deficita, a koji su nastali kompresijom nerva usled prolapsa intervertebralnog diska.
3.Bioregenerativna medicina je posebno aktuelna poslednjih godina. Zna se da je u prirodan proces starenja diska uključena desikacija, tj. gubljenje vode, kolagena i proteoglikana, kada on postaje krt, izmijenjen i podložan izlasku u spinalni kanal gdje vrši pritisak na nervne strukture. Bioregenerativni autologni serumi, kao što je Orthokin, djeluju na dva načina: smanjuju upalu, blokirajući medijatore zapaljenja, zbog prisustva citokina i učestvuju u ponovnoj regeneraciji stimulišući sintezu kolagena i faktore rasta (TGF-β). Ortokin serum se dobija obradom krvi uzete od samog pacijenta. Sa istim ciljem mogu se davati sopstvene matične ćelije ili razni hijaluronski i hondro-kolagen preparati. Sam proces aplikacije radi se u sali transforaminalnom tehnikom uz kontrolu fluoroskopije, i traje nekoliko minuta.
Pacijent se otpušta oko sat vremena nakon intervencije kada može da se vrati svakodnevnim aktivnostima. Liječenje se nastavlja fizikalnom terapijom.
4.Kod preloma pršljena koji nastaje, najčešće, usled osteoporoze kod žena vertebroplastika je intervencija koja efikasno i brzo rješava prelom kičmenog pršljena kod pacijenata u budnom stanju, bez klasičnog reza. Intervencija se izvodi u lokalnoj anesteziji i traje oko 30 minuta. Umjesto klasičnog hirurškog reza, perkutana vertebroplastika radi se ubodom specijalne igle kroz kožu.
Rendgenom se pronalazi polomljeni pršljen (ili više njih) i u njega se ubacuje koštani cement, koji djeluje tako što stabilizuje izmijenjeno pršljensko tijelo, što dovodi do smanjenja bola. Čim se pršljen popuni, bol se smanji ili potpuno nestaje. Oporavak je brz, a primjenom ove metode sada mogu da se liječe i osobe koje nijesu mogle da podnesu opštu anesteziju.
Sve vrste operacija i minimalno invazivnih tehnika liječenja diskus hernije i drugih degenerativnih oboljenja kičme u CODRA Bolnici izvodi Dr sci. med. Nenad Živković, specijalista neurohirurgije, spinalni hirurg i naučni saradnik, sa ciljem da se implementiraju novi svjetski trendovi liječenja spinalne patologije i u Crnoj Gori, a koje je dobrim dijelom savladao i usavršio radeći sa nekim od najboljih svjetskih stručnjaka u ovoj oblasti. Dr sci. med. Nenad Živković ima preko 50 objavljenih naučnih radova iz oblasti neurohirurije, kao i dvije knjige, od kojih je jedna publikovana u Nemačkoj.
