Institucija zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore ukazala je Opštini Tivat da preuzme mjere kojima će u skladu sa zakonom, ustupiti pravo korišćenje i upravljanje nad objektom Doma kulture u Donjoj Lastvi kod Tivta “hrvatskoj zajedinici koja djeluje na očuvanju nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta tog naroda”, ali je odbacila sve pritužbe Hrvatskog nacionalnog vijeća (HNV) da je lokalna uprava Tivta u odnosu prema HNV-u kao aktuelnom i višegodišnjem korisniku tog objekta u državnoj svojini, navodno postupila diskriminatorski prema toj organizaciji i Hrvatima uopšte.
Piše to u mišljenu institucije Ombudsmana koje je doneseno na osnovu zvanične pritužbe što ju je Zaštitniku ljudskih prava i sloboda, podnijelo HHV i njegov predsjednik Zvonimir Deković. Mišljenje koje potpisuje zamjenica ombusmana Nerma Dobardžić doneseno je 5. jula i ovih je dana dostavljeno stranama u postupku - HNV-u i Opštini Tivat. HNV je Ombudsmanu podnio pritužbu s prigovorom da Opština Tivat nije toj organizaciji produžila ugovor o besplatnom ustupanju prava korišćenja i upravljanja Domom kulture u Donjoj Lastvi, a koji su one sklopile 2017. Važenje tog ugovora isteklo je u aprilu ove podine, od kada HNV i njemu bliske “udruge s hrvatskim nacionalnim predznakom” objekat Doma kulture, koji je zvanično državna svojina s pravom raspolaganja Opštine Tivat, koriste bez pravnog osnova. HNV Crne Gore, na čijem je čelu potpredsjednik političke partije Hrvatska građanska inicijativa Zvonimir Deković, je nakon što im je iz lokalne uprave Tivta početkom godine saopšteno da im ugovor za Dom neće biti produžen jer je u međuvremenu Ministarstvo finansija tražilo da se taj aranžman kao nezakonit raskine, žalilo Ombudsmanu tvrdeći da je riječ o pokušaju lokalne uprave Tivta da ih diskriminiše po nacionalnoj i vjerskoj osnovi. HNV je podnijelo pritužbu Zaštitniku prigovarajući da “Opština Tivat na ideološko-moralnoj matrici razvija doktrinu u kojoj nema mjesta za autohtoni hrvatski narod, a sve u vezi s neprodužavanjem Ugovora o ustupanju prava korišćenja i upravljanja Doma kulture u Donjoj Lastvi.”
U pritužbi je HNV istaklo da su taj Dom kulture sagradili Hrvati 1922. godine kao Hrvatsku čitaonicu; da je Kraljevina Jugoslavija Dom kulture oduzela i preimenovala u Jugoslovenski dom; da nakon Drugog svjetskog rata Dom dobija ime “Josipa Marković”; da, nakon zemljotresa 1979. godine, jedino Dom kulture “Josipa Marković” nije obnovljen, te da ga 2011. godine obnavlja Hrvatska krovna zajednica “Dux Croatorum”, stavlja ga u funkciju i čini mjestom okupljanja i poprištem brojnih kulturnih događanja. U pritužbi se dalje navodi da je u Domu kulture smješteno sjedište HNV, hrvatskog Radija Dux i Hrvatske knjižnice “Ljudevit Gaj” s preko 6.000 knjiga. Istakli su da je HNV bilo “jedini zajmoprimac u opštini Tivat koji je morao svaka tri mjeseca slati izvještaje, dokaze o plaćenim računima, izvode iz banke, ulaz sredstava, izlaz sredstava, itd”, navodeći da “neki zakoni važe samo za Hrvate.”
U pritužbi se konačno ističe da “postupanje Opštine Tivat smatraju otvorenim pokušajem da se na ideološko-moralnoj matrici razvije doktrina u kojoj nema mjesta za autohtoni hrvatski narod”. Nakon detaljnog sagledavanja pritužbe, odgovora koje je na nju dostavila Opština, obimne prateće dokumentacije i relevantnog međunarodnog i domicilnog zakonodavstva, institucija Zaštitnika ljudskih prava i sloboda je našla da navodi HNV-a nisu osnovani i da u ovom slučaju nema dokaza o navodnoj diskriminaciji te institucije po nacionalnoj i vjerskoj osnovi od strane lokalne uprave Tivta i nejednakom postupanju Opštine prema građanima hrvatske nacionalnosti. Naime, u ispitnom postupku, Ombudsman je utvrdio da Opština Tivat niti jedan svoj objekat ili poslovni prostor “nije ustupila u periodu od 2020. godine (a ni u ranijem periodu) bilo kojoj drugoj zajednici koja se bavi očuvanjem nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta, već samo i jedino hrvatskoj zajednici u Tivtu” i to dva objekta: Dom kulture u Donjoj Lastvi HNV-u i Dom kulture u Gornjoj Lastvi Kulturno-zavičajnom udruženju “Napredak”. Konstatovano je i da je ugovorom iz 2017. čije je važenje isteklo 15. aprila ove godine, bila predviđena obaveza HNV-a da Opštini redovno “dostavlja izvještaje o svim dešavanjima koja su realizovana u toku godine, a kvartalno i dokaze o plaćenim obavezama koje se tiču utroška električne energije, vode, odvoza smeća, održavanja čistoće u objektu kao i troškove redovnog održavanja objekta i osiguranja istog”, te da je HNV tu obavezu prihvatio sopstvenim potpisom na ugovor. “Dakle, ni u ovom slučaju ne bi se moglo govoriti o nejednakom postupanju, a imajući u vidu navode iz izjašnjenja da je ovakva obaveza definisana tek ugovorom iz 2017. godine iz razloga što je korišćenje Doma kulture od strane NVO HKZ Dux Croatorum Tivat bilo predmet ispitivanja Agencije za sprečavanje korupcije”, navodi se u mišljenju Ombudsmana.
ASK je zvanično utvrdio da u načinu na koji je Opština Tivat 2012. na besplatno korišćenje i upravljanje “Dux Croatorumu” dala objekat Doma kulture u Donjoj Lastvi, “postoji ugrožavanje javnog interesa i postupanje institucije suprotno principu transparentnosti i integriteta koji je propisan članom 72 Zakona o sprečavanju korupcije”, kao i da su NVO “Dux Croatorum” koja je prije HNV-a bila oficijelni korisnik ovog objekta i osobe koje ga kontrolišu, iz ovog posla s javnom imovinom grada Tivta stekle protivpravnu imovinsku korist. Na čelu Dux Croatoruma tada su bili aktuelni predsjednik HNV i sadašnji potpredsjednik HGI Zvonimir Deković, odnosno aktuelni predsjednik te stranke i ministar bez portfelja u Vladi Crne Gore Adrijan Vuksanović. Prema nalazu ASK, “Dux Croatorum” je nelegalno izdajući trećim licima, besplatno joj na korišćenje ustupljenu imovinu Opštine, lokalnu upravu Tivta zakinuo za 14.400 eura, ali taj novac ni do danas ova NVO nije vratila u opštinski budžet.
Odlučujući po pritužbi HNV-a na postupanje Opštine Tivat, Ombudsman je konstatovao i da je bivše Ministarstvo finansija i socijalnog staranja preko Direkcije za inspekcijski nadzor nad državnom imovinom, u postupku inspekcijskog nadzora nad radom Direkcije za imovinsko-pravne poslove Opštine Tivat, u novembru 2021. utvrdilo je da Odluka o davanju na upravljanje i korišćenje Doma kulture u Donjoj Lastvi NVO “Hrvatska krovna zajednica - Dux Croatorum” iz 2017. nije u skladu sa Zakonom o državnoj imovini i od Opštine zatražilo da je stavi van snage. “Ugovor (Opštine sa HNV o ustupanju Doma iz 2017 - prim.aut.) nije raskinut prije isteka roka na koji je zaključen, već po isteku ugovornog roka od pet godina nije produžen, to se ne bi moglo govoriti o povredi prava koja proističu iz ugovornog odnosa, tim prije što se produženje ugovora zasniva na mogućnosti, a ne na obavezi… Zaštitnik konstatuje da Vijeće nije ukazalo na organizacije/udruženja koje/a se bave očuvanjem nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta drugog manjinskog naroda i druge manjinske nacionalne zajednice, niti na druge organizacije, a s kojima je Opština Tivat eventualno zaključila, odnosno produžila ugovor o ustupanju prava korišćenja i upravljanja na objektima na kojima pravo raspolaganja ima opština Tivat. S tim u vezi, Zaštitnik ističe da nema mjesta za meritorno utvrđivanje diskriminacije ukoliko izostaje jedan od njenih konstitutivnih elemenata, kakav je uporednik u odnosu na koji se poredi da li je bilo nepovoljnog, odnosno nejednakog tretmana iz čega proizilazi da je Vijeće osnov navodne diskriminacije vidjelo u pripadnosti hrvatskom narodu, odnosno organizacijama koje se bave očuvanjem identiteta tog naroda. Međutim, u odsustvu adekvatnog uporednika u odnosu na koji bi se cijenila eventualna razlika u tretmanu opštine Tivat u zaključivanju, odnosno produžavanju analognih ugovora o ustupanju prava korišćenja i upravljanja, izostao je i potvrdan odgovor na drugo pitanje, zbog čega se Zaštitnik nije mogao dalje upuštati u ispitivanje pritužbom ukazane diskriminacije”, zaključila je Institucija zaštitnika ljudskih prava i sloboda.
Ombudmsan navodi da nasuprot tvdnjama HNV-a da su u ovom slučaju oni ugroženi i diskriminisani po nacionalnoj i vjerskoj osnovi postupanjem lokalne uprave Tivta, “prema dokumentaciji koja egzistira u spisu predmeta nije se moglo zaključiti da su u referentnom periodu zaključivani ili produžavani ugovori o ustupanju prava korišćenja i upravljanja objektima na kojima pravo raspolaganja ima opština Tivat, ili neki drugi analogni ugovori, s bilo kojom drugom zajednicom koja se bavi očuvanjem nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta drugog manjinskog naroda i manjinske nacionalne zajednice u Crnoj Gori”, već je dva takva svoja objekta Opština ustupila samo hrvatskoj zajednici u Tivtu. HNV i HNG, čiji su partijski rukovodioci ujedno i na čelu ovog Vijeća inače, proteklih su mjeseci u crnogorskoj i javnosti Hrvatske sprovodili jaku medijsku kampanju nastojeći da postupanje Opštine Tivat u vezi s državnom svojinom - Doma kulture u Donjoj Lastvi predstave kao “udar lokalne prosrpske vlasti na bokeljske Hrvate”, pri čemu je čak Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova Hrvatske na osnovu takvih (dez)informacija koje je dobilo od čelnika HGI, uputilo zvaničnu protestnu notu Vladi.
Ombudsman je, međutim, sada i zvanično utrvdio da su ovakve optužbe čelnika HNV i HGI neosnovane i da je lokalna uprava Tivta samo primjenjivala zakon i propise. Ombudsman je pozdravio i u ispitnom proscesu javno izrađenu spremnost Opštine Tivat da se ovaj problem riješi zakonito i u najboljem interesu svih uključenih strana. Lokalna uprava, naime, najavila je da će “preduzeti radnje kako bi od Vlade Crne Gore ishodovala saglasnost za ustupanje Doma kulture Hrvatskoj krovnoj zajednici i drugim subjektima koji se bave očuvanjem hrvatskog nacionalnog identiteta i zaštitom hrvatske kulturne baštine u Tivtu i u široj zajednici, a ovo posebno kod činjenice da veliki broj stanovnika Tivta pripada hrvatskom narodu, odnosno da je najviši postotak upravo u Tivtu.”
Bonus video:
