Prirodnost je najprirodnija. Nemamo mi šta da se vraćamo prirodi, jer smo već u prirodi. Samo treba da stavimo prioritet i nužnost, kaže vizuelna umjetnica Milena Živković dok pokazuje instalaciju koju je uradila.
A oko nje “prirodnost buja” - bistra, prozirna Bukovica, zelenilo na sve strane i kolorit vune.
U Šavniku, na obali Bukovice, 25 učesnika pete Međunarodne umjetničke radionice “Sve boje Crne Gore - bojenje vune biljnim bojama” boji vunu, filca i stvara predivne twiddle muffove,”grijače ili igračka za ruke”.
Milena se odlučila za ono što je njoj blisko, instalaciju, i svu važnost trenutka “podvukla” je linijom od vune.
”Kada je nešto važno mi ga podvučemo. To podvlačenje je najjednostavnije skretanje pažnje i podsjećanje da umjetnik ne može da se takmiči sa prirodom. Zato i stvaram ta privremena djela, jer privremenost je važna - svi se vežu za djelo, cilj, a nikako da uđu u proces i stvaralački put”, ističe umjetnica prepoznata po intervencijama u prostoru.
Dizajnerka tekstila, modna kreatorka i stilistkinja Jelena Đukanović glavni je “krivac” što je Šavnik i ove, kao i prije tri godine, “ogrnut” vunom.
Stručnjaci, profesori i studenti tehnologije tekstila, primijenjene, likovne umjetnosti i dizajna, etnologije, botanike i heritologije, iz Crne Gore, zemalja regiona i Srbije, tokom trodnevne radionice eksperimentisali su sa različitim prirodnim bojama znajući, kako ističe ona, da njihovi eksperimenti imaju neizvjestan, ali uvijek uspješan ishod i da je prosto nemoguće napraviti promašaj.
”Iako se u Evropi vuna vraća na velika vrata, sve se više priča o vuni kao ekološkom otpadu i potrebi da se makar smanji, ako ne i da potpuno nestane. Mi već petu godinu pokazujemo da vuna ne mora i ne smije da bude otpad i kako izgleda kolorit boja kada se ona boji prirodnim materijalom”, kaže autorka radionice dok pokazuje zelenu, sivu, braon, crvenu, rozu, narandžastu vunu.
I ove godine u kazanu se “krčkalo” lišće od crnog luka, broća, oraha, paprati, prvi put i aptovina i list breskve, a crni jasen im je “priredio” i malo iznenađenje.
”Kao što mu i samo ime kaže, od njega se dobija zift crna ili tamno braon boja, i to kad se boji početkom maja, kada ima najviše pigmenta. Ove godine bojimo u septembru i dobili smo žuto-zelenu boju koju nikako nijesmo mogli dobiti ranije od drugih biljaka. Mnogo je važno što smo svi shvatili da treba da budemo u potpunom saglasju sa prirodom. Svako pomjeranje u prirodi daće nam drugi rezultat. Shvatili smo koliko zavisimo od prirode i koliko je divno kad se sa njom uskladimo”, ističe Jelena Đukanović.
Kaže da nije teško odgovoriti zbog čega je Šavnik ponovo centar “vunene” međunarodne radionice, ali i zbog čega je ove godine tema twiddle muff.
”Šavniku vuna pripada. On je centar drobnjačke regije, ima najdivnije pašnjake. Ovce daju fantastičnu, veoma kvalitetnu vunu. Ove godine u Nikšiću je osnovan Institut vune Crne Gore koji je počeo ozbiljno da radi i koji je realizator ovog projekta. Instutut je član European Wool Exchange fondacije koja nas je pozvala da uzmemo učešće u twiddle muffovima. Odazvali smo se i poslali nekoliko komada jer smo imali malo vremena, a bilo nam je stalo da uđemo u kolo sa evropskim organizacijama i proizvođačima vune”.
Ovogodišnje “kolo” ima humani karakter jer su “igračke za ruke” važne kao terapeutsko sredstvo u liječenju demencije.
”Twiddle muff je cilindričnog oblika sa otvorima sa strane u koje se stavljaju ruke. U okviru cilindra su razni trodimenzionalni predmeti kojima se ‘zabavljaju prsti’, a taj taktilni dio je važan pacijentima sa demencijom i starim osobama jer obezbijeđuje osjećaj sigurnosti i spokoja”, objašnjava Jelena Đukanović.
Ana Sutlović sa Sveučilišta u Zagrebu, sa Tekstilno tehnološkog fakulteta, priznaje da su je 2019. godine, kada je prvi put došla u Crnu Goru, oduševili ljudi, šavnički krajolik, radionice, znanje i toplina vune.
”Vuna nam pruža saradnju različitih struka. Ja sam tekstilni hemičar, inženjer, došla sam među umjetnike i jako je važno da sarađujemo, jer se onda uravnotežujemo i rastemo i u struci i u osobnosti. Ako se čovjek opusti i dozvoli da sluša druge, onda može puno naučiti, čak i u onome u čemu misli da je stručnjak”, sa osmijehom kaže ona.
I mlade umjetnice iz Italije, modne dizajnerke Rafaela Baldasare iz Pulje i Ana Lucija Rizelo iz Taurizana, nijesu krile oduševljenost radionicom, učesnicima i prirodom šavničkog kraja.
Rafaela je posebno istakla tehniku filcanja, koja je za nju bila novost, pa će se od sada potruditi da nakit od metala, koji dizajnira i kombinuje sa biorazgradivim matrerijalima, oplemeni vunom.
Ana Lusija se odavno druži sa razbojem, vunom i iglom, a sada je imala priliku i da vunu boji prirodnim bojama.
”Jako puno neiskorišćene vune seljacima stoji na tavanima i ona je postala ekološki problem”, ističe Vesna Todorovska, kreativna preduzetnica iz Beograda.
Zahvaljujući međunarodnoj radionici “Sve boje Crne Gore” vuna postaje i sredstvo za umjetničke kreacije.
Pored radionica na kojima su učesnici bojili vunu prirodnim bojama dobijenim od biljaka iz okruženja, u Kući Pekića organizovana su i predavanja iz oblasti etnologije, psihologije umjetnosti, ekologije, tehnologije, botanike, a predavači su bili Stana Marušić, Olivera Franović, Andrijana Popović, Milena Živković, Nada Bubanja i Ana Sutlović.
Ovogodišnje “Sve boje Crne Gore” organizovane su pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i medija Crne Gore i Opštine Šavnik.
Cilj da se evropski Dan vune 2024. obilježi u Crnoj Gori
Olivera Franović kaže da su na jednom mjestu sabrali umjetnički senzibilitet, znanje i energiju, a da je vuna samo to “obgrlila svojom toplinom”.
”Od ovog projekta se ne može pobjeći, sa njim se živi. European Wool Exchange fondacija je formirana na Kipru i tendencija im je da umreže sve asocijacije na evropskom nivou koje se bave vunom. Ove godine, drugi put planetarno su obilježili Dan vune, a između ostalog, organizovali su i takmičenje za evropsku nagradu za najrukavić - rukavić za igranje. Online takmičenje, na kome učestvuje i Crna Gora, završava se 21. septembra. Twiddle muff je planetarno poznat od 2013. godine, a mi ga ove godine uvodimo kod nas. ‘Sve boje Crne Gore’ će narednog aprila, u Grčkoj, kada bude organizovan Dan vune, biti nosilac teme, a cilj mi je da oni 2024. dođu u Crnu Goru”, kaže nacionalna koordinatorka EuropeanTwiddle Muff Award.
Kad se malene ruke zaigraju
Učesnici radionice imali su i specijalne goste - posjetili su ih mališani iz JU “Dragan Kovačević” iz Nikšića i Obrazovnog centra iz Šavnika, a dobrodošlicu i uspješan rad domaćinski im je poželio predsjednik Opštine Jugoslav Jakić.
Maleni gosti učili su da filcaju, “igrali” se sa vunonm, ali i maštom, pravili kuglice, nakit, ukrase.
”Naučio sam da filcam i iako je bilo malo teško, bilo je baš zabavno. Volio bih da ovo i kući radim i da pravim nešto od vune”, kazao je devetogodišnji Gavrilo Kulišić.
Dvije godine starija Dunja Tomić već je napravila ukras.
”Uskrs mi je najveseliji dan, pa sam zbog toga i napravila gnijezdo sa uskršnjim jajima, ukrašeno grančicama. Nije mi bilo teško, a ovo gnijezdo će zauzeti počasno mjesto u mojoj kući. Nadam se da ću doći i naredne godine kako bih naučila nešto novo”, kaže Dunja dok pokazuje gnijezdo.
Bonus video:
